Rok 1977 - Ursynów wita, "Człowiek z marmuru" i śmierć Pyjasa

Jak co tydzień w audycji "Spod lady" wraz z Justyną Majchrzak przenosimy się do czasów PRL. Tym razem sprawdzimy, co się wydarzyło w roku 1977.

Kadr z filmu "Człowiek z marmuru". Na zdjęciu Krystyna Janda i Jerzy Radziwiłowicz

Foto: PAP/CAF reprodukcja

W 1977 roku Edward Gierek nadal był u steru i nadal głoszono propagandowe hasła, takie jak "Polak potrafi". - To hasło w końcówce lat 70. nabrało nowego znaczenia. Polak musiał potrafić, bo nadchodziły coraz cięższe czasy. Pojawiły się kartki, a zaczęło się od tych na cukier - opowiada Justyna Majchrzak. - Wkrótce w polskich portfelach pojawiły się kartki na mięso, masło, czekoladę, mąkę, ryż, olej, kaszę, alkohol, mydło i proszek do prania. System reglamentacji obowiązywał do końca PRL.

W roku 1977 nowa dzielnica Warszawy Ursynów powitała pierwszych mieszkańców. Do nowo oddanego bloku przy ul. Puszczyka 5 wprowadzili się lokatorzy. Tak rozpoczęła się historia jednej z największych "sypialni" Warszawy, która po latach rozwoju, rozbudowy i przeobrażeń przekształciła się w przyjazny i miły do mieszkania rejon miasta. Mimo oddalenia od centrum dzięki linii metra mieszkańcy Ursynowa mogą się szybko przedostać do innych dzielnic Warszawy.

W 1977 roku do polskiej stacji polarnej im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego w zachodniej Antarktyce przybywają pierwsi naukowcy. Całoroczna stacja naukowo-badawcza jest kierowana przez Instytut Biochemii i Biofizyki PAN Zakład Biologii Antarktyki i działa do dziś. Składa się z 14 budynków położonych między zatokami Arctowskiego i Półksiężycową a Klifem Wydrzyków.

- Budynki stanowią oddzielne zabudowania ze względów bezpieczeństwa. Gdyby zdarzył się pożar w budynku stacji, to budynki, które nie są ze sobą połączone, nie stwarzają ryzyka. Ogień nie przeniesie się dalej. Nie ma więc niebezpieczeństwa, że w wymagających warunkach klimatycznych zostaniemy bez dachu nad głową - mówi dr Małgorzata Korczak-Kapszajer, która spędziła w stacji wiele sezonów. - Budynki są żółtego koloru, żeby było je dobrze widać i żeby odznaczały się na tle jasnych lodowców. Stacja ma także dwie bazy terenowe "Lions Rump" i "Demay".

Sprawdź też:

• Rok 1969 - "Pan Wołodyjowski", 25 lat PRL i pierwszy krok na Księżycu
• Syrenka, Warszawa - stare samochody, które wciąż poruszają serca Polaków

1977 to również rok premiery jednego ze słynniejszych filmów w kinematografii polskiej. Na ekrany wchodzi film "Człowiek z marmuru" w reżyserii Andrzeja Wajdy. Główną rolę - bezkompromisowej młodej studentki szkoły filmowej Agnieszki - zagrała debiutantka Krystyna Janda.

Także w tym roku Krakowem i całą Polską wstrząsnęła niewyjaśniona śmierć studenta Stanisława Pyjasa, współpracownika KOR. - 7 maja 1977 roku, w sieni jednej z kamienic przy ulicy Szewskiej, znaleziono zwłoki Stanisława Pyjasa. Milicja nie chciała pokazać ciała jego rodzinie i znajomym. Po kilku dniach pojawił się komunikat stwierdzający, że był to wypadek - opowiada prof. Andrzej Paczkowski. - Wiele śladów zebranych przez kolegów wskazywało na to, że tego krytycznego wieczoru Pyjas był obserwowany, inwigilowany przez SB i poruszał się w ich obstawie. Były więc poszlaki, że jego śmierć nie była przypadkiem, chociaż mogła być "przypadkiem" przy pracy esbeków, którzy chcieli postraszyć studenta.

Pogrzebowi Stanisława Pyjasa towarzyszyły demonstracje. Zbojkotowano Juwenalia, a zamiast nich przez Kraków przeszły liczne marsze. To po jego śmierci powstaje Studencki Komitet Solidarności - pierwsza niezależna organizacja studencka w PRL.

Zobacz także: 

• Stanisław Pyjas. Morderstwo czy nieszczęśliwy wypadek?

W 1977 roku na małym ekranie pojawia się pierwszy odcinek programu popularnonaukowego "Sonda". Ta ciesząca się olbrzymim powodzeniem audycja prowadzona była przez Zdzisława Kamińskiego i Andrzeja Kurka. Historię programu przerwała tragiczna śmierć naukowców, którzy 29 września 1989 roku zginęli w wypadku samochodowym.

Posłuchaj

16:31 Czwórka/Spod lady - rok 1977 18.06.2022.mp3 O wydarzeniach z roku 1977 opowiada Justyna Majchrzak (Spod lady/Czwórka)

 

***

Tytuł audycji: Spod lady

Prowadzi: Justyna Majchrzak

Data emisji: 18.06.2022

Godzina emisji: 15.10

aw