26 stycznia 1987 roku w Warszawie zmarł Adolf Ciborowski. Był architektem i urbanistą, a także politykiem, członkiem Rady Państwa i posłem na Sejm PRL IX kadencji.
Wojciech Fałkowski: odbudowa Zamku Królewskiego to wielkie dokonanie całego narodu
Urodził się 25 maja 1919 w Warszawie. W 1937 zdał maturę w Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie. Dalszej nauce przeszkodził wybuch wojny. Studia na Politechnice Warszawskiej Ciborowski ukończył dopiero w 1946 roku. Jednocześnie - w latach 1945-1946 - pracował w Biurze Odbudowy Stolicy, złożonym z architektów i urbanistów, którzy tworzyli plany budowy nowej Warszawy po zakończeniu II wojny światowej.
Warszawa od nowa
Działalność BOS do dziś budzi kontrowersje. Zresztą mieszkańcy miasta od początku byli przeciwni projektom Biura. – Warszawiacy chcieli wrócić do swojego dawnego śródmieścia, gdzie był uliczny zgiełk, sklepy, domy, kamienice i gdzie jeździły tramwaje. To była ta prawdziwa twarz Warszawy. Biuro Odbudowy Stolicy miało całkiem inne koncepcje i to się nie podobało warszawiakom i opozycji – mówił w Polskim Radiu dr Artur Bojarski z Muzeum Historycznego w Legionowie.
21:22 PR1_MPLS 2020_11_03-19-08-16.mp3 Wizje Warszawy według Biura Odbudowy Stolicy (PR, 3.11.2020)
"BOS kierowało odbudową Warszawy arbitralnie". Ocenia dr Artur Bojarski
Jako członek Biura Odbudowy Stolicy Adolf Ciborowski dowodził, że zabudowa Warszawy w XIX wieku była jednym z gorszych przykładów architektury i urbanistyki. Wskazywał na wąskie ulice i podwórka-studnie. Proponował radykalne wyburzenia i poszerzania, dzięki którym Warszawa jego zdaniem miała stać się pięknym, zielonym miastem. Część tych wizji zrealizowano. Zarazem tam, gdzie to było jego zdaniem możliwe, młody urbanista oraz jego starsi koledzy starali się zachować "starą Warszawę". W końcu on sam był warszawiakiem, który pamiętał stolicę sprzed wojny.
– Chyba nie można pracować dla miasta bez serca – stwierdził Adolf Ciborowski w audycji z 1980 roku. – Jeżeli chce się budować miasto, trzeba rozumieć ludzi, dla których się buduje, trzeba się czuć jednym z nich. Właściwie więcej się buduje sercem, niż rozumem – dodał.
11:53 impresje prof_ adolfa ciborowskiego z lat 1945-80.mp3 Adolf Ciborowski wspomina moment powrotu do zrujnowanej Warszawy i pracę w Biurze Odbudowy Stolicy (PR, 15.01.1980)
Na gruzach Skopje
Grzegorz Piątek: odbudowa Warszawy nie oznaczała powrotu do stanu sprzed wojny
W kolejnych latach kariera Ciborowskiego-urbanisty nabierała rozpędu. Był kierownikiem Biura Planowania Miasta w Szczecinie (1947-1948), kierownikiem Działu Urbanistyki Zakładu Osiedli Robotniczych w Warszawie (1949-1953), głównym urbanistą w Komitecie ds. Urbanistyki i Architektury (1954-1956), wreszcie naczelnym architektem Warszawy (1956-1964). I wtedy nagle jego talent miał przydać się w zupełnie innej części Europy.
26 lipca 1963 roku o godzinie 5:17 mieszkańców Skopja, stolicy Socjalistycznej Republiki Macedonii, wyrwało ze snu trzęsienie ziemi. Było to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w liczącej tysiące lat historii miasta. Niemal całe Skopje legło w gruzach. Zginęło 1070 osób, około 4 tysiące odniosło obrażenia. Ponad sto tysięcy osób straciło dach nad głową.
W latach 1964-1967 Adolf Ciborowski jako naczelny dyrektor ONZ-owskiego programu odbudowy Skopje współtworzył koncepcję urbanistyczną stolicy Macedonii. W 1966 roku opowiadał o tym przedsięwzięciu korespondentowi Radia ONZ w Nowym Jorku. – Zadaniem międzynarodowej grupy ekspertów, we współpracy z kolegami jugosłowiańskimi, było opracowanie projektu wybudowania miasta praktycznie prawie nowego, tak jak to miało miejsce w Warszawie, wraz z projektami rozwoju tego miasta na okres pięciu, piętnastu i pięćdziesięciu lat – tłumaczył.
11:02 horyzonty - wywiad z inżynierem adolfem ciborowskim.mp3 Wywiad z Adolfem Ciborowskim na temat odbudowy Skopja. Wydanie specjalne audycji "Horyzonty" dla Radia ONZ (PR, 18.11.1966)
Le Corbusier: Dom jest maszyną do mieszkania
Miasto i polityka
W uznaniu międzynarodowych zasług Ciborowskiego powierzono mu stanowisko doradcy do spraw planowania przestrzennego Sekretariatu ONZ (1967-1973), następnie zaś funkcję dyrektora Instytutu Kształtowania Środowiska w Warszawie (1974-1977). Był także doradcą UNESCO, UNDRO i UNCHS do spraw odbudowy miast zniszczonych przez trzęsienia ziemi. W 1975 roku został profesorem Politechniki Warszawskiej, a w 1978 dyrektorem Instytutu Urbanistyki i Planowania Przestrzennego PW.
Pod koniec życia Ciborowski jako członek PZPR poświęcił się polityce. Był przewodniczącym Rady Warszawskiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, członkiem Rady Krajowej PRON, wiceprzewodniczącym Stołecznej Rady Narodowej. W 1985 został wybrany na posła na Sejm IX kadencji. Potem mianowano go na członka Rady Państwa. Zmarł 26 stycznia 1987 roku w trakcie kadencji. Pochowano go na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.
mc