Stanisław Ostrowski. "Jako prezydent pełnił funkcję symboliczną"

41 lat temu, 22 listopada 1982 roku, Stanisław Ostrowski zmarł w Londynie.

W służbie ojczyźnie

Stanisław Ostrowski urodził się w 1892 roku we Lwowie. Był synem powstańca styczniowego. Już w czasie studiów (z wykształcenia był lekarzem) zaangażował się w walkę o niepodległość Polski - służył w Legionach Polskich i wziął udział w wojnie z bolszewikami w latach 1919 -1920.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został posłem na Sejm RP, a od 1936 roku do wybuchu II wojny światowej, pełnił urząd prezydenta Lwowa.

Stanisław Ostrowski jako prezydent Lwowa odbiera z rąk gen. Juliusza Rómmela honorową odznakę 38. Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich. Fot. polona/pl 

Pozostał w mieście aż do kapitulacji, po której został aresztowany przez NKWD. Zwolniony na mocy amnestii po pakcie Sikorski-Majski. Dołączył do Armii Andersa, z którą wydostał się ze Związku Sowieckiego i przeszedł cały szlak bojowy.

Prezydentem RP na uchodźstwie był od 1972 do 1979 roku. Okres jego urzędowania pozwolił zakończyć wcześniejsze spory wokół osoby prezydenta. Po ukończeniu siedmioletniej kadencji ustąpił ze stanowiska.

Rada Trzech

Stanisław Ostrowski był współpracownikiem tzw. Rady Trzech, czyli grona kwestionującego legalność przedłużenia przez Augusta Zalewskiego okresu sprawowania funkcji prezydenta. Prezydent Zalewski pełnił urząd od 1947 roku do śmierci w 1972 roku.

Prof. Rafał Habielski, historyk, mówił w audycji Polskiego Radia, że na początku istnienia tzw. Rady Trzech, w jego skład weszli Władysław Anders, Tomasz Arciszewski i Edward Raczyński. W dniu 9 kwietnia 1972, dwa dni po śmierci prezydenta Augusta Zaleskiego, Stanisław Ostrowski objął urząd Prezydenta RP na uchodźstwie. Uznając jego wybór, Rada Trzech rozwiązała się.

- Rada Trzech to była kolegialna prezydentura - precyzował prof. Habielski. Historyk zaznaczał, że czas podziału emigracji w latach 1954-1972 przyniósł ogromne szkody społeczności polskiej na obczyźnie. Zwłaszcza, że od połowy lat 50. emigracja traciła znaczenie polityczne, czego symbolem był właśnie Stanisław Ostrowski.

Funkcja symboliczna

- Był to polityk, który położył pewne zasługi w zakończeniu konfliktu i okresu dwuwładzy. Kiedy obejmował stanowisko prezydenta, miał 80 lat i było oczywiste, że pełni funkcję symbolicznie - wyjaśniał prof. Habielski.

Według prof. Habielskiego, zarówno od Stanisława Ostrowskiego, jak i od jego następców, nie można było oczekiwać, aby mieli możliwość wpływania na zmianę sytuacji w Polsce. Historyk przypomniał, że Ostrowski był ostatnim prezydentem Lwowa, którego bronił przed Niemcami i Sowietami, więc był osobą symbolizująca Polskę przedwrześniową, do której odwoływali się emigranci.

8 kwietnia 1979 roku, po upływie siedmioletniej kadencji, Ostrowski przekazał urząd Prezydenta RP następcy, Edwardowi Raczyńskiemu. Rafał Habielski zwraca uwagę na podobieństwo prezydentury Edwarda Raczyńskiego i Stanisława Ostrowskiego.

- W 1979 roku był jedyną osobą stanowiącą żywy przykład łączności emigracji z czasami przeszłymi, ale z nikłymi wpływami politycznymi - mówił historyk.

21 listopada 1982 roku w Londynie uczestniczył w uroczystym wieczorze, upamiętniającym 64. rocznicę zwycięskiej obrony Lwowa. Po jego zakończeniu zasłabł w samochodzie i następnego dnia zmarł w szpitalu - 22 listopada 1982, dokładnie w rocznicę oswobodzenia Lwowa przez Polaków. Został pochowany 4 grudnia 1982 roku na Cmentarzu Lotników i Spadochroniarzy Polskich w Newark.

12 listopada 2022 roku w nowo powstałym Mauzoleum w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie złożone zostały szczątki trzech prezydentów RP na uchodźstwie. Do kraju powróciły prochy Augusta Zaleskiego, Stanisława Ostrowskiego i Władysława Raczkiewicza, który w 1939 roku przejął funkcję prezydenta z rąk internowanego Ignacego Mościckiego.

im