Janina Tymińska z Helenowa miała 7 lat, kiedy na kocach po bitwie pod Wolą Gułowską przyniesiono rozszarpanych żołnierzy. Od tamtej pory opiekuje się mogiłami. Mieszkańcy Helenowa nie oddali poległych żołnierzy na żaden cmentarz, zrobili im na środku wsi swój. To tak jakby chcieli, by pomiędzy nimi zamieszkali. Postawili im pomnik, który potem jeden z rodziny poległych zmienił na inny.
Studio Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia >>>
Drugi pomnik to budynek użyteczności publicznej - Dom Kultury Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków, a w nim nowoczesna multimedialna placówka muzealna. Do trzeciego pomnika docieramy, pokonując spory kawałek leśną drogą rezerwatu Jata, gdzie stacjonował oddział Wacława Rejmaka ps. "Ostoja". Tu spotykamy ostatnich żyjących partyzantów związanych m.in. z bitwą pod Gręzówką: mjr. Polikarpa Paducha i por. Stanisława Osypińskiego.
Miejsca pokazane w reportażu "Pomniki, które mówią" wywołują wspomnienia, ale również wskazują na niezwykle trudną rolę polskich żołnierzy osaczanych przez Niemców i Sowietów zarówno w przypadku wojny obronnej, jak i tzw. wyzwalania pod koniec II wojny światowej.
***
Tytuł reportażu: "Pomniki, które mówią"
Autorzy reportażu: Czesława Borowik (PR Lublin)
Realizacja akustyczna: Jarosława Gołofita
Data emisji: 8.12.2014
Godzina emisji: 21.14 – 21.32
pg,tj