Kazimierz IV Jagiellończyk - król, który ostatecznie pokonał Krzyżaków

Był najmłodszym dzieckiem Władysława II Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Zanim, mając 20 lat, został królem Polski, był już - w wieku lat 13 - Wielkim Księciem Litewskim, zresztą mianowanym przez Litwinów wbrew woli Polaków, co spowodowało czasowe zawieszenie unii polsko-litewskiej podpisanej w Krewie.

Po śmierci starszego brata, króla Władysława, który zginął pod Warną w 1444 roku, możnowładcy polscy, wśród nich biskup Zbigniew Oleśnicki, zaproponowali mu objęcie tronu pod warunkiem przywrócenia zapisanych w umowach stosunków polsko-litewskich. Kazimierz i panowie litewscy nie chcieli się na to zgodzić.

Nowy cykl: "Poczet – odnowa: od Leszka do Leszka"

Spór trwał ponad dwa lata. Ostatecznie to Kazimierz osiągnął sukces: Litwa i Polska miały być równymi i suwerennymi państwami, z urzędami w Wilnie tylko dla Litwinów i nienaruszalnością terytorium litewskiego. Koronacja nastąpiła w połowie 1447 roku.

Jednym z największych sukcesów króla było pokonanie Państwa Zakonnego. Wojna, zwana trzynastoletnią, rozpoczęła się w 1454 roku. Zakończyła się w 1466 roku drugim pokojem toruńskim, na mocy którego Polska odzyskała Pomorze Gdańskie i ziemię chełmińską, a także uzyskała m.in. Warmię. Wielki mistrz zakonu uznał zwierzchność polskiego króla, a ziemie pruskie stały się lennem Polski.

Czytaj także:

• Władysław III Warneńczyk i Zbigniew Oleśnicki. Król i kardynał - wspólne rządy?
• Król, który pokonał Krzyżaków. Dziedzictwo Władysława Jagiełły
• Ludwik Węgierski i Jadwiga. Ojciec i córka, czyli rządy... dwóch królów

Kazimierz stworzył jagiellońskie imperium dynastyczne obejmujące Polskę i Litwę oraz przez pewien czas Czechy i Węgry. W tych ostatnich dwóch krajach osadził na tronie swego najstarszego syna. 

Za jego panowania odbył się pierwszy sejm. To był rok 1468 i początek kształtowania się parlamentaryzmu szlacheckiego. Niektóre jego działania doprowadziły do zwiększenia w państwie centralizmu: mianował biskupów, przeprowadził reformy skarbowe, dążył do wprowadzenia stałego wojska i posiadania floty morskiej. Poza tym mocno wspierał rozwój nauki i sztuki.

Z małżeństwa z Elżbietą Rakuszanką doczekał się siedmiu córek i sześciu synów - czterech z nich było królami Polski.

Zapraszamy do wysłuchania całej audycji, w której mówiliśmy o Kazimierzu IV Jagiellończyku i wpływie jego panowania na przyszłość Polski.

***

Tytuł audycji: Historia żywa

Prowadzi: Dorota Truszczak 

Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk, publicysta, nauczyciel akademicki, sowietolog, autor "Dziejów Polski")

Data emisji: 1.02.2021

Godzina emisji: 21.05

kk