Symon Petlura. Niespełniona nadzieja Ukrainy

Kontrowersyjny bohater

Petlura urodził się w Połtawie, 22 maja 1879 roku, w rodzinie, w której kultywowane były tradycje kozackie. W młodości wstąpił do prawosławnego seminarium, został jednak z niego wyrzucony za zbyt radykalne poglądy.

- Są liczne analogie w jego życiu z życiem Piłsudskiego. Pierwsza jest taka, że Petlura przesuwał się na prawo w Ukraińskiej Rewolucyjnej Partii, a więc, tak jak Piłsudski, na skrzydło narodowe – wyjaśniał prof. Adam Dobroński w programie z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Ukraina".

Posłuchaj audycji poświęconych postaci Symona Petlury. Dla jednych bohater narodowy, dla innych postać kontrowersyjna. Co powoduje tak skrajny odbiór tej postaci?

Na Kijów

Mowa o sojuszu, który doprowadził do wyprawy kijowskiej rozpoczętej 25 kwietnia 1920. Połączone siły Polski i Ukraińskiej Republiki Ludowej, przewodzonej przez Petlurę, ruszyły wówczas na Kijów, odbierając go niemal bez walki Armii Czerwonej. Wyprawa załamała się jednak wskutek kontrofensywy wojsk bolszewickich i niewielkiego poparcia ze strony samych Ukraińców. 

- Dla wielu Ukraińców wejście wojsk Piłsudskiego było powrotem "panów" – oceniał prof. Włodzimierz Mędrzecki, który w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie" wcielił się w rolę oskarżyciela Petlury.

Kliknij w obrazek i dowiedz się, jaki był przebieg wojny polsko-bolszewickiej:

Nastrojów nie poprawiał fakt, że kilka miesięcy wcześniej toczyła się wojna polsko-ukraińska o Kresy. Kończący wojnę polsko-bolszewicką traktat ryski pogrzebał nadzieje na powstanie niepodległej Ukrainy, zaś samego atamana postawił w trudnej sytuacji.

Petlura ukrywał się w Polsce przez trzy lata. Po tym czasie wyemigrował do Paryża. To tam dosięgnęła go kula zamachowca.

Zamach na Petlurę

25 maja 1926 roku zamachowiec Szolem Szwarcbard zamordował Symona Petlurę, ukraińskiego atamana, przywódcę Ukraińskiej Republiki Ludowej. Szwarcbard zeznawał potem przed sądem, że zamach był aktem zemsty za pogromy dokonywane na Żydach na Ukrainie. 

- Pogromy były wynikiem nastawienia do Żydów, którzy byli postrzegani jako sympatycy bolszewizmu. Były one dziełem kilku sił: dokonywali ich Biali (przeciwnicy bolszewików - przyp. red.) Rosjanie Denikina, atamanowie ukraińscy, dokonywali ich agitatorzy bolszewiccy, żeby skompromitować niepodległą Ukrainę – zaznaczał prof. Andrzej Chojnowski w audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku".

Dziś wiadomo, że najprawdopodobniej zamachowiec działał z inspiracji radzieckiego wywiadu OGPU. Data zamordowania Petlury też nie była przypadkowa.

- Zamach miał miejsce kilka dni po przewrocie majowym. Powrót Piłsudskiego do władzy przeraził Moskwę, która uważała, że Piłsudski wznowi politykę popierania Ukrainy – wyjaśniał historyk.

bm