Polskie piramidy
Grobowce tego typu wznoszono od połowy IV do połowy III tysiąclecia p.n.e. w epoce kamiennej. Wtedy to na ziemiach polskich rozwijała się kultura neolityczna tzw. pucharów lejkowatych. Nazwa ta pochodzi od charakterystycznego kształtu glinianego pucharku o rozszerzającej się lejkowato szyjce, wtedy często używanego. Wówczas to upowszechniał się w Europie zwyczaj budowania potężnych grobowców, tzw. megalitów.
21:15 2021_01_08 19_07_19_PR1_Eureka.mp3 Czy rozwiązano już wszystkie zagadki "kujawskich piramid"? (Eureka/Jedynka)
Typowy grób budowany był na planie wydłużonego trójkąta albo trapezu, co było bardzo charakterystyczne. - One są wydłużone, mają część czołową najwyższą i potem długi ogon. Całość przybiera kształt trapezu bądź wydłużonego trójkąta obudowanego dookoła wielkimi, wysokimi i ciężkimi głazami - mówi w Programie 1 Polskiego Radia archeolog, dr Dominik Płaza, dyrektor Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.
Prof. Hanna Kóčka-Krenz - autorka sensacyjnych odkryć na Ostrowie Tumskim w Poznaniu
Wygląd grobowca
Ściany zbudowane były z głazów, a środek wypełniony nasypem ziemnym o wysokości dochodzącej do 4 m. Wewnątrz znajdował się zwykle grób centralny, któremu towarzyszyły pomniejsze pochówki.
Jak zaznacza dr Dominik Płaza, w niektórych grobach znajdujemy warstwę wapienną, wykonaną z margla. - Do tego pochówki były przykryte warstwą torfu - dopowiada.
Prowadzone badania
Najwięcej takich konstrukcji znajduje się na Kujawach i tam, już pod koniec XIX w., przeprowadzono pierwsze badania. Od tego czasu rozpoznano różnymi metodami łącznie około 60 megalitów.
W latach 70. XIX wieku pierwsze takie badania przeprowadziła kobieta. - To była pani Natalia Kicka, specjalista naukowiec, numizmatyczka, która działała w środowisku warszawskim i w 1871 roku wraz z hrabią Bnińskim przeprowadziła badania archeologiczne - opowiada dr Dominik Płaza. - Pani Natalia Kicka w 1876 roku opublikowała te prace w czasopiśmie naukowym, co zainteresowało kolejnych poszukiwaczy skarbów - dodaje.
Z kolei w latach 30. XX wieku badania prowadził archeolog, prof. Konrad Jażdżewski. - Pracując w Państwowym Muzeum Archeologicznym, został oddelegowany do prowadzenia badań w Brześciu Kujawskim, w którym szukał i badał groby różnych społeczności. W tym samym czasie dowiedział się, że w okolicach Wietrzychowic stoją dziwne konstrukcje z wielkimi kamieniami - informuje gość audycji. - Prof. Jażdżewski miał ideę utworzenia wieczystego parku archeologicznego, co się ziściło po latach. Udało mu się przekonać właściciela ziemskiego (właściciela lasów w Wietrzychowicach) do tego, żeby nie zabierał kamieni, które stały przy grobowcach - podkreśla dr Dominik Płaza.
Projekt badawczy
Część grobowców została zrekonstruowana i jest prezentowana w Parku Kulturowym Wietrzychowice. - Jest to pięć grobowców. Tym miejscem zajmował się Adam Myrta, dyrektor Miejsko-Gminnego Centrum Kultury w Izbicy Kujawskiej, który nas jako archeologów zachęcił do przyjazdu i wrócenia do badań po wielu latach i tak w 2009 roku rozpoczęliśmy projekt badawczy, który doprowadził teraz do wystawy znajdującej się w Muzeum Archeologiczno-Etnograficznym w Łodzi - mówi dr Płaza.
***
Tytuł audycji: Eureka
Prowadzi: Katarzyna Kobylecka
Gość: dr Dominik Płaza (dyrektor Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, gdzie przygotowano wystawę "Monumentalne grobowce z epoki kamienia")
Data emisji: 8.01.2021 r.
Data emisji: 19.05
ans
