Autor:
Zbigniew Wojnarowski
Adaptacja:
Krzysztof Sielicki
Reżyser:
Jan Warenycia
Realizator:
Paweł Szaliński
Opracowanie muzyczne:
Tomasz Obertyn
Obsada:
Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Maria Pakulnis, Grzegorz Damięcki, Olgierd Łukaszewicz, Andrzej Ferenc, Henryk Talar, Franciszek Pieczka i inni
Zbigniew Wojnarowski, autor powieści Miraż, której jeden rozdział był podstawą adaptacji słuchowiska Zabić motyla, posługując się modną obecnie konwencją „historii alternatywnej”, bierze na warsztat stan wojenny w Polsce. Ten czysto literacki zabieg jest jedynie pretekstem do postawienia kilku zasadniczych pytań o stan naszego realistycznego i mitycznego rozumienia zjawisk historycznych i narodowej historiozofii. Ponownie przeżyty przez bohatera słuchowiska, Marka (Grzegorz Damięcki), stan wojenny jawi się jako okrutny koszmar, który istnieje równie realistycznie jak ten, który bohater zna z własnych tragicznych doświadczeń. I choć ten śniony stan wojenny ma zupełnie odmienny przebieg, posiada swoje własne prawa i logikę nie mniej prawdopodobną, niż ten historyczny.
Marek zaczyna orientować się, że jego obecność w alternatywnym świecie staje na przeszkodzie dopełnienia się narodowych mitów heroizmu, męczeństwa i cudownego ocalenia. Bohater odbierany jest w rzeczywistości alternatywnej jako rodzaj upiora nie należącego ani do świata żywych, ani umarłych. Jest obiektem licznych ataków ze strony bohaterów naszej historii, ale ich kule, strzały i szable trafiają w próżnię. Pogłębiająca się alienacja sprawia, że Marek postanawia dać się zgładzić, by wrócić do „swojego świata”, ale nawet srebrna kula, która pozbawiła życia hrabiego Potockiego, gdy ten uznał się za upiora i popełnił samobójstwo, nie jest w stanie wyzwolić go z matni poplątanej historii, narodowych legend i obsesji.
Słuchowisko Zabić motyla jest interesującą próbą wniknięcia w podświadomość historyczną Polaków; gorzkim bilansem legend, urojeń i trzeźwej oceny historii. W tym charakterystycznym dla prozy Zbigniewa Wojnarowskiego przenikaniu się rzeczywistości, traci sens wszelka tzw. „prawda historyczna”, którą potrafi zburzyć trzepot skrzydeł tytułowego „motyla”.
Scenariusz słuchowiska Zabić motyla powstał w oparciu o jeden z rozdziałów powieści Zbigniewa Wojnarowskiego pt. Miraż, wydanej przez Narodowe Centrum Kultury, w cyklu Zwrotnice historii. Historie alternatywne.
