Czytaj także

Wirtualna wizyta w Palenque

Ostatnia aktualizacja: 11.08.2009 11:49

Słynne miasto Majów można zwiedzić w Internecie.

Grobowiec Pakala stanowił jedną z największych atrakcji turystycznych w Palenque – słynnym mieście Majów. Zejście galerią w dół przywodziło na myśl wycieczkę do wnętrza Wielkiej Piramidy w Gizie. Od 2004 roku turyści nie mogą jednak zwiedzać wnętrza majańskiego grobowca – tłumy turystów stanowią zagrożenie dla wspaniałej budowli.

Ochronić zabytki

To nie pierwszy przypadek, kiedy ludzka ciekawość świata musi przegrać z troską o zachowanie dziedzictwa dawnych kultur. Oddechy tłumów turystów zmieniają mikroklimat w wnętrzach dawnych założeń architektonicznych, nie mówiąc o wibracjach powodowanych przez tysiące stóp i substancjach chemicznych, które na ścianach pozostawiają tysiące ciekawskich palców. Całe szczęście, dysponujemy dzisiaj na tyle rozwiniętą techniką, aby pogodzić ze sobą roszczenia turystów i troskę o zabytki. Otóż… tworzy się dokładne kopie najcenniejszych obiektów - specjalnie dla zwiedzających.

Pierwszym przykładem „turystycznej kopii” jest jaskinia Lascaux II, czyli doskonała kopia groty Lascaux, zamkniętej dla turystów ze względu na dobro prehistorycznych malowideł. Gdyby jej nie zamknięto, wszystkie dawne freski pod wpływem oddechów i ciepła oświetlenia po prostu spłynęłyby ze sklepień. Dzisiaj Lascaux odwiedzać mogą tylko specjaliści, a dla tłumów ciekawskich powstała po sąsiedzku grota Lascaux II, gdzie do woli napatrzeć można się na dokładne kopie paleolitycznych malowideł.

Tajemnica Palenque

Podobnie postąpiono w Palenque, jednym z najważniejszych i najsłynniejszych miast Majów, od 1987 roku figurującym na liście UNESCO.

Nie znamy oryginalnej nazwy tego ośrodka, a obecna powstała już w czasach hiszpańskich, w XVI wieku. Palenque było jednym z najważniejszych miast Majów w epoce klasycznej (III – X wiek n.e.). Większość znanych z tego ośrodka budowli powstała w VII wieku za rządów Pakala II Wielkiego. Miasto opustoszało w IX wieku, bardzo szybko zarosła je dżungla i w takim stanie dotrwało aż do XIX wieku.

Wśród badanych stopniowo od XIX wieku ruin miasta największą sensacją stała się tzw. Świątynia Inskrypcji, zbudowana na piramidzie schodkowej o wysokości 16 m, złożonej z dziewięciu stopni. Wejścia do sanktuarium mieszczą się pomiędzy sześcioma filarami, zdobionymi dawniej stiukowymi figurami o wężowych nogach. Po obu stronach wejścia wykuto aż 620 hieroglifów.

Maska Pakala, źr. Wikipedia.

To właśnie w Świątyni Inskrypcji w latach 40. XX wieku odkryto przejście do krypty grobowej Pakala Wielkiego. Odkrycia dokonał w 1946 roku archeolog Alebrto Ruz Lhuiller. Krypta grobowa zbudowana została poniżej poziomu podstawy piramidy. Ze świątynią na szczycie piramidy łączyły ją podwójne schody. W dolnej części tej wewnętrznej klatki schodowej znaleziono sześć szkieletów ludzkich, najprawdopodobniej ofiar, oraz naczynia i inne dary grobowe. Wejście do krypty zamyka trójkątna płyta kamienna. Sama krypta, o rozmiarach 9 x 3 x 6,6 m. ozdobiona została stiukowymi dekoracjami, przedstawiającymi kapłanów lub bóstwa nocy. Wewnątrz krypty znaleziono sarkofag z szkieletem Pakala Wielkiego. Jego twarz przesłonięta była charakterystyczną jadeitową maską, a ciało zmarłego zdobiły bransolety i pektorał.

I tu zaczyna się tajemnica, która rozpala wyobraźnię tysięcy zapaleńców spod znaku Ericha von Daenikena. Płyta wierzchnia pokryta jest reliefem wyobrażającym postać mężczyzny spoczywającego na masce boga ziemi i śmierci, ale wielu uważa, że jest to człowiek w rakiecie. Z imieniem Pakala Wielkiego wiązana jest również przepowiednia, że w 2012 roku powróci i odzyska władzę. Nic dziwnego, że zainteresowanie jego grobem było i jest przeogromne.

Dwie kopie grobowca

W Palenque można w tej chwili zwiedzać jedynie kopię wnętrza grobowca. Teraz jednak, aby samemu ocenić płaskorzeźbę z grobowca Pakala, nie trzeba jechać do Meksyku. Od kilku dni można zajrzeć do grobowca, nie wychodząc z domu. Powstała bowiem strona umożliwiająca wirtualną wycieczkę po Palenque.

Internetową atrakcję przygotował Narodowy Instytut Archeologii i Antropologii w Meksyku (Instituto Nacional de Antropología e Historia - INAH). Pod adresem http://culturainah.org/panorama360/palenque/ można nie tylko zwiedzić Palenque i wejść do grobowca Pakala, ale także obejrzeć pozostałości równie starego miasta Yaxchilan.

Strona posiada jedynie wersję hiszpańskojęzyczną, ale nie jest trudna w nawigacji. Obejmuje szereg zdjęć panoramicznych o zasięgu 360 stopni, na których do woli można podziwiać detale architektoniczne Palenque i Yaxchilan. Zdjęciom towarzyszą opisy, prezentujące historię każdego z obiektów. Wirtualna trasa (recorrido virtual) w Palenque pozwala obejrzeć wnętrze i zewnętrze świątyń Calavera, Czerwonej Królowej, Inskrypcji, Pałacu, a dodatkowo boisko do gry w pelotę oraz budynki XIX i XII. Dźwięk, który towarzyszy zwiedzaniu, daje nam wrażenie przebywania w mezoamerykańskiej dżungli.

Eugeniusz Wiśniewski

Zobacz więcej na temat: archeologia Giza Meksyk piramidy UNESCO

Czytaj także

Nieznane cywilizacje Amazonii

Ostatnia aktualizacja: 14.12.2009 13:08

Archeolodzy odkrywają fascynujące pradzieje Amazonii.

Dżungla Amazońska nie kojarzy się raczej z zaawansowaną cywilizacją. Badania archeologiczne wskazują jednak, że jej mieszkańcy nie zawsze prowadzili życie tropikalnych koczowników.

Starożytne cywilizacje Amazonii zostały odkryte bardzo niedawno, chociaż o strukturach ziemnych w rejonie granicy boliwijsko-brazylijskiej wiadomo nie od dzisiaj. Wcześniej nie prowadzono jednak w tym rejonie intensywnych badań – nie tylko z powodu obiektywnych przeszkód w postaci niezwykle trudnych warunków panujących w Amazonii, ale i z braku wiary w to, że cokolwiek można tam odkryć. Dotąd powszechnie uważano, że aż do XV wieku (czyli do przybycia Europejczyków) na terenie Amazonii nie było bardziej rozwiniętych cywilizacji. Za teren bardziej wyrobiony cywilizacyjnie uchodziły Andy ze wspaniałymi kulturami, które powstawały tam nieprzerwanie od przełomu er. Postępujące wylesianie Amazonii zmienia jednak nasz pogląd na cywilizacyjny potencjał Amazonii.

Ślady po nieznanych cywilizacjach widać obecnie nawet z powietrza. Jak dotąd na amazońskim pograniczu Brazylii i Boliwii zaobserwowano około 260 gigantycznych dróg, ścieżek i rondeli (kolistych struktur). – W każdym tygodniu znajdujemy nowe struktury. Niektóre są kwadratowe, a inne mają formę koncentrycznych kół – mówi Denise Schaan z Państwowego Uniwersytetu Pará w Belém (Brazylia). Prowadzi swoje badania nie tylko w terenie, latając nad Amazonią samolotem, ale w domu, patrząc na… Google Earth. Niektóre ze struktur mają skomplikowane formy geometryczne, takie jak heksagony czy oktagony, co więcej, są połączone siecią dróg. Badacze już teraz mówią o geoglifach.

Miasta-ogrody

Odkrycie geoglifów na pograniczu boliwijsko-brazylijskim zbiegło się w czasie z ogłoszeniem innego odkrycia w Amazonii. Chodzi o archeologiczne dowody na istnienie połączonej ze sobą sieci miast-ogrodów w północnej części środkowej Brazylii. Naukowcy uważają, że miasta te nie dorównywały co prawda wielkością greckim poleis, ale miały pewne cechy – takie jak stała sieć ulic i plac centralny – które wskazywały na istnienie tam zurbanizowanego społeczeństwa (w 2007 i 2008 roku o badaniach pisano m.in. w czasopismie Science). Miasta te miały istnieć około 1400 roku n.e. Nie są jednak podobne do geoglifów, stąd naukowcy nie są jeszcze pewni, czy te dwa zjawiska były ze sobą związane.

Jeden z geoglifów. Fot. Governo do Acre/Divulgação.

- Wierzę, że miasta-ogrody z rejonu Xingu w Brazylii i geoglify nie mają bezpośredniego powiązania – mówi Martti Pärssinen z Fińskiego Instytutu Kulturowego w Madrycie, który współpracuje z Schaanem. – Tym niemniej obydwa odkrycia wskazują dobitnie, że wyższe partie lasu amazońskiego były intensywnie zamieszkiwane jeszcze przed przybyciem Europejczyków – wyjaśnia.

Geoglify z pogranicza boliwijsko-brazylijskiego tworzono, kopiąc rowy o głębokości do 2 metrów i do 11 metrów szerokości. Mają od 90 do 300 m średnicy i miały powstawać od przełomu er aż po XIII wiek. Wykopaliska na ich terenie odsłoniły ceramikę, resztki ziaren i inne świadectwa archeologiczne typowe dla ludów osiadłych. Co ciekawe, niektóre struktury przyniosły badaczom nikłe znaleziska, co może sugerować, że były używane w celach kultowych, a nie jako struktury obronne.

Nawet te rowy, które miały służyć jako zasieki, zostały stworzone z niezwykłą dbałością o symetrię – dotyczy to także hałd wydobytej z dołów ziemi, równomiernie rozłożonej po obu stronach wykopów. To niezwykłe. – Kiedy myśli się o obronie, po prostu kopie się rów - mówi Schaan. – Nie prowadzi się skomplikowanych obliczeń, aby struktura na pewno była kolista lub kwadratowa – dodaje. A matematyczne obliczenia to jeszcze nie wszystko: większość konstrukcji ziemnych została zorientowana na północ, co sugeruje, że mogły one mieć także znaczenie astronomiczne.

Sukces, choć bez piramid

Chociaż nie mamy dowodów na to, żeby dawni mieszkańcy Amazonii budowali piramidy lub dysponowali pismem, nie przekreśla to wcale ich cywilizacyjnego dorobku. – Nie były to w żadnym razie półkoczownicze ludy leśne – mówi Colin MacEvan z Muzeum Brytyjskiego (British Museum). – Prowadzili życie osiadłe i stworzyli kultury, które z sukcesem dostosowały się do otaczających warunków.

Wioska współczesnych Indian w rejonie Xingu. Źr. Wikipedia.

Nie wiadomo jeszcze, z kim wiązać znaleziska archeologiczne. Prawdopodobnie z przodkami Indian obecnie zamieszkujących te tereny, m.in. grup Arawak czy Tupi-Guarani.

Niezwykle ważne jest to, że, chociaż najbliższe stanowiska Inków leżą zaledwie 200 km od geoglifów, podczas wykopalisk w tych ostatnich strukturach nie znaleziono żadnego zabytku związanego z wielką andyjska cywilizacją. Nie wydaje się też, aby Inkowie mieli cokolwiek wspólnego z powstaniem geoglifów. – Nie mam wątpliwości, że dopiero skrobiemy powierzchnię – mówi Alex Chepstow-Lusty z Francuskiego Instytutu Studiów Andyjskich w Limie. – Skala rozwoju prekolumbijskich cywilizacji w Amazonii powoli wychodzi na jaw. Myślę, że będziemy oszołomieni liczbą ludności, jaka tam żyła – spekuluje.

Naukowcy spierają się jeszcze, jak dokładnie wyglądał rozwój gospodarczy prekolumbijskiej Amazonii i dlaczego gwałtownie się zatrzymał. Rolnicy z dorzecza Amazonki mieli nie korzystać z gospodarki wypaleniskowej, hodując rośliny bezpośrednio w lesie. Ich „wynalazek”, terra preta, czyli ziemia powstała na bazie węgla drzewnego pomagała im stworzyć żyzną glebę, która miała umożliwiać uprawy bez niszczenia otaczającego ich lasu. Nie jest także pewne, dlaczego kultury tak dobrze dostosowane do swojego otoczenia zupełnie zniknęły z powierzchni ziemi. Badacze sugerują, że Indianie – twórcy tych cywilizacji, chociaż nigdy nie spotkali Europejczyków, mogli wyginąć od europejskich chorób, które drastycznie zmniejszyły populacje Ameryk w pierwszych dekadach po konkwiście.

Eugeniusz Wiśniewski

Zobacz więcej na temat: archeologia Brazylia google Lima Madryt piramidy

Czytaj także

Tajemniczy tunel z Teotihuacan

Ostatnia aktualizacja: 09.08.2010 14:40

Fascynujące odkrycie meksykańskich archeologów.

Archeolodzy odkryli 1800-letni tunel, ktory prowadzi do labiryntu galerii, znajdujących się 12 metrów pod Świątynią Quetzalcoatla, (bóstwa o ciele opierzonego węża) w Teotihuacan.

Teotihuacán to stanowisko archeologiczne w Meksyku, położone na na północny wschód od miasta Meksyk. Nazwa stanowiska wywodzi się z języka nahuatl i oznacza „miejsce, w którym ludzie stają się bogami”. Powstało w okresie pomiędzy II w. p.n.e. i II w. n.e., a jego największy rozkwit przypadł na czas między IV i VII wiekiem n.e., kiedy stanowiło najważniejsze centrum kultowe Mezoameryki i zamieszkiwane było przez 250 000 ludzi. Znane jest ze spektakularnych Piramid Słońca i Księżyca, jednych z największych budowli prekolumbijskiej Ameryki.

Mające rozmiar 83 kilometrów kwadratowych Teotihuacan jest największym stanowiskiem archeologicznym Ameryki i, oczywiście, znajduje sie na liście UNESCO. Badacze mają nadzieję, że w świeżo odkrytych galeriach znajdą nareszcie groby władców tego wspaniałego miasta. – Przez długi czas miejscowi i zagraniczni archeolodzy próbowali odnaleźć te pochówki, ale jak dotąd poszukiwania były bezowocne – mówi kierujący obecnymi badaniami Sergio Chaves Gomez. – Własnie dlatego nasze nadzieje zwiększają sie z każdym dniem – dodaje.

Już w 2003 roku archeolodzy podejrzewali, że Świątynia Quetzalcoatla może skrywać tunel: po jednym z deszczów ziemia w jej okolicy zaczęła sie zapadać w bardzo charakterystyczny sposób. Siedem lat zajęło jednak Gomezowi i Julii Gazzola zbieranie śródków na odpowiednie badania. Wykopaliska rozpoczęły się w zeszłym roku, a kilka tygodni temu oczom naukowców ukazalo się wejście do tunelu.

Wszystko wskazuje na to, że podziemne przejście zostało zamknięte pomiędzy 200 a 250 rokiem n.e., prawdopodobnie, aby utrudnić dostęp do czegoś, co znajdowało się w środku. Naukowcy nie weszli jeszcze do tunelu, ale laserowe badania jego ksztaltu wskazały, że po jego bokach znajdują się wykute w skale komory. To jednoznacznie przywodzi na myśl komory grobowe!

Wejście do zagadkowego podziemnego obiektu znajduje się kilka metrów od najważniejszej w mieście Świątyni Opierzonego Węża. Stanowi je szyb o kwadratowym przekroju, wielkości 5 na 5 metrów i głębokości 14 metrów. Następnie przejściem można pokonać kolejne 100 metrów, zanim dotrze się do wykutych w skale galerii – jak mają nadzieję badacze, grobów władców Teotihuacan.

Prace wykopaliskowe w podziemnym przejściu jeszcze się nie zakończyły. Chociaż ze środka wydobyto już 200 ton ziemi, wciąż nie dokopano sią do posadzki. Już teraz z wnętrza tunelu wydobyto ponad 60 000 artefaktów.

Nie wiadomo jeszcze, dlaczego dawni mieszkańcy Teotihuacan zamkneli tunel. Już teraz wiadomo jednak, że przejście jest starsze niż wzniesiona tuż obok Świątynia Quetzalcoatla.

(ew)

Archeolodzy odkryli 1800-letni tunel, ktory prowadzi do labiryntu galerii, znajdujących się 12 metrów pod Świątynią Quetzalcoatla, (bóstwa o ciele opierzonego węża) w Teotihuacan.

Teotihuacán to stanowisko archeologiczne w Meksyku, położone na na północny wschód od miasta Meksyk. Nazwa stanowiska wywodzi się z języka nahuatl i oznacza „miejsce, w którym ludzie stają się bogami”. Powstało w okresie pomiędzy II w. p.n.e. i II w. n.e., a jego największy rozkwit przypadł na czas między IV i VII wiekiem n.e., kiedy stanowiło najważniejsze centrum kultowe Mezoameryki i zamieszkiwane było przez 250 000 ludzi. Znane jest ze spektakularnych Piramid Słońca i Księżyca, jednych z największych budowli prekolumbijskiej Ameryki.

Mające rozmiar 83 kilometrów kwadratowych Teotihuacan jest największym stanowiskiem archeologicznym Ameryki i, oczywiście, znajduje sie na liście UNESCO. Badacze mają nadzieję, że w świeżo odkrytych galeriach znajdą nareszcie groby władców tego wspaniałego miasta. – Przez długi czas miejscowi i zagraniczni archeolodzy próbowali odnaleźć te pochówki, ale jak dotąd poszukiwania były bezowocne – mówi kierujący obecnymi badaniami Sergio Chaves Gomez. – Własnie dlatego nasze nadzieje zwiększają sie z każdym dniem – dodaje.

Już w 2003 roku archeolodzy podejrzewali, że Świątynia Quetzalcoatla może skrywać tunel: po jednym z deszczów ziemia w jej okolicy zaczęła sie zapadać w bardzo charakterystyczny sposób. Siedem lat zajęło jednak Gomezowi i Julii Gazzola zbieranie śródków na odpowiednie badania. Wykopaliska rozpoczęły się w zeszłym roku, a kilka tygodni temu oczom naukowców ukazalo się wejście do tunelu.

Wszystko wskazuje na to, że podziemne przejście zostało zamknięte pomiędzy 200 a 250 rokiem n.e., prawdopodobnie, aby utrudnić dostęp do czegoś, co znajdowało się w środku. Naukowcy nie weszli jeszcze do tunelu, ale laserowe badania jego ksztaltu wskazały, że po jego bokach znajdują się wykute w skale komory. To jednoznacznie przywodzi na myśl komory grobowe!

Wejście do zagadkowego podziemnego obiektu znajduje się kilka metrów od najważniejszej w mieście Świątyni Opierzonego Węża. Stanowi je szyb o kwadratowym przekroju, wielkości 5 na 5 metrów i głębokości 14 metrów. Następnie przejściem można pokonać kolejne 100 metrów, zanim dotrze się do wykutych w skale galerii – jak mają nadzieję badacze, grobów władców Teotihuacan.

Prace wykopaliskowe w podziemnym przejściu jeszcze się nie zakończyły. Chociaż ze środka wydobyto już 200 ton ziemi, wciąż nie dokopano sią do posadzki. Już teraz z wnętrza tunelu wydobyto ponad 60 000 artefaktów.

Nie wiadomo jeszcze, dlaczego dawni mieszkańcy Teotihuacan zamkneli tunel. Już teraz wiadomo jednak, że przejście jest starsze niż wzniesiona tuż obok Świątynia Quetzalcoatla.

(ew)

Zobacz więcej na temat: archeologia Meksyk piramidy słońce tunel UNESCO

Czytaj także

Druga Nazca czy zwykłe rolnictwo?

Ostatnia aktualizacja: 18.10.2010 13:10

Czy czeka nas archeologiczna sensacja? Włoska badaczka odkryła w Peru nowe geoglify – olbrzymie rysunki, widziane tylko z powietrza.

Amelia Carolina Sparavigna podczas badań prowadzonych z ramienia Cornell University odkryła kompleks rysunków, widzianych tylko z powietrza. Badaczka wykorzystała w tym celu zdjęcia satelitarne rejonu wokół peruwiańskiej strony jeziora Titicaca (jezioro to leży na granicy peruwiańsko-boliwijskiej).

Co ciekawe, Sparavigna na rodzimym Uniwersytecie Turyńskim jest wykładowcą na Wydziale Fizyki. Do odnalezienia rysunków użyła satelitarnych zdjęć Google’a i narzędzia do obróbki zdjęć AstroFracTool, z którego zwykle korzystają astronomowie. Obszar, który obejrzała, ma ok. 800 km kwadratowych. Jak twierdzi, znalazła na nim rysunki, stworzone przez prekolumbijskie andyjskie cywilizacje.

- „Ten rejon pokryty jest polami tarasowymi, które są sztucznie wyniesionymi platformami, pociętymi przez kanały irygacyjne. Prace ziemne, jakie tu wykonano, trud włożony w poprawę jakości gleby, są wręcz niewyobrażalne” – mówi Sparavigna. A jeżeli dawni Indianie uczynili z rolnictwa taką sztukę, dlaczego nie mieliby nadać mu także wyrazu artystycznego?

Zdaniem włoskiej badaczki, poprawione przez astronomiczny program komputerowy zdjęcia płaskowyżu nad jeziorem Titicaca pokazują nie tylko pozostałości dawnego systemu pól, ale także to, że pola formowane były tak, aby z powietrza przedstawiać praki, węże i inne zwierzęta. – „Wydaje się, że to geoglify” – mówi Sparavigna.

Geoglify nie są w Ameryce Południowej niczym rzadkim. Najsłynniejsze znajdują się, oczywiście, na Płaskowyzu Nazca, ale w widoczne z powietrza struktury swoje prace ziemne formowali także Indianie z boliwijskiej Amazonii i rejonu Acre w Brazylii (przeczytaj więcej>>>).

Intuicje włoskiej badaczki potwierdza antropolog Clark Erickson z Uniwersytetu Pensylwanii: - „Dawne cywilizacje Andów i Amazonii kładły duży nacisk na odpowiedni porządek, estetykę nałożoną na naturę poprzez inżynieryjny zamysł. Dlatego tworzyli skomplikowany system dróg, pól, kanałów i osad”.

Erikson, autor książki "Landscapes of Movement: The Anthropology of Trails, Paths, and Roads", już w latach 1980. badał rejon Titicaca pod kątem dawnych struktur ziemnych, zwanych dzisiaj przez tamtejszych rolników "waru waru" lub "suka kollus". Kanały, które biegną pomiędzy polami, tworzą mikroklimat, minimalizując ryzyko przemarzniącia (na dużych wyskościach) i wysuszenia zbiorów. Stanowią także dobre środowisko dla różnorakiej fauny i flory – roślin jeziornych, ryb czy ptaków wodnych.

Wyniesione sztucznie pola mają, oczywiście, nienaturalne kształty, do tego bardzo różnorodne, mierzące od 4 do 10 metrów szerokości i 10 do 100 metrów długości. Sparavigna uważa, że ich kształty nie były przypadkowe, ale zawierały znaczenie symboliczne. Sama odnalazła na mapach satelitarnych ptaki, węże i żółwie.

Sam pomysł ułożenia pól w rysunki nie dziwi Eriksona, jednak zakwestionował on odkrycie Sparavigny. – „Nie przekonuje mnie to, Na jednym ze zdjęć coś, co ma być ptasim skrzydłem, jest współczesnie utworzonym polem” – mówi. Zdaniem włoskiej badaczki, mieszanie się współczesnych pól ze starszymi to tylko dowód na zagrożenie, jakie bezmyślna ingerencja w historyczny krajobraz niesie dla bezcennych zabytków. – „Może je wszystkie zniszczyć” – uważa.

Loklane władze, które na nowych geoglifach z pewnością będą mogły nieźle zarobić, już ogłosiły na falach lokalnego radia Onda Azul, że rozpoczną się starania o objęcie rejonu pól wokół jeziora Titicaca specjalną ochrona konserwatorską.

A jakie jest Państwa zdanie w sprawie geoglifów? Ich zdjęcia mozna obejrzeć na stronach Discovery: http://news.discovery.com/archaeology/geoglyphs-peru-slide-show.html

(ew/Discovery News)

Zobacz więcej na temat: Ameryka Południowa archeologia Brazylia discovery Peru

Czytaj także

Indianka – pramatka Islandczyków

Ostatnia aktualizacja: 19.11.2010 17:00

Kto pierwszy przywiózł Indianina do Europy? Hiszpanie chętnie oddadzą pierwszeństwo... Wikingom.

Pierwszy Indianin (a dokładniej: Indianka) przybył na kontynent europejski około 1000 roku – wynika z badań hiszpańskich i islandzkich badaczy.

Nie od dzisiaj wiadomo, że Wikingowie zapuszczali się w swoich wędrówkach daleko na zachód i dotarli aż do północnych wybrzeży Ameryki Północnej. Archeologiczne pozostałości osady Wikingów można zwiedzać w L’Anse aux Meadows w Kanadzie. A zatem, mimo że miano odkrywcy Ameryki przypadło Kolumbowi, tak naprawdę dokonali tego już wczesniej mieszkańcy Skandynawii.

Nie tylko mapa i mity

Dowodów na to jest wiele. Nie tylko wikińskie sagi, opowiadające o bliżej nieokreślonej wyspie na zachodzie, zwanej „Vinilanda” – czyli Winlandii, na której Norwegowie pod przywództwem Leifa Ericssona osiedlili się ok. 1000 roku n.e. (badacze uważają, że może to być dzisiejsza Nowofunlandia). W Yale przechowywana jest XV-wieczna mapa, pokazująca Amerykę przed jej odkryciem przez Kolumba. Amerykańskie badania radiowęglowe wskazują jako datę powstania mapy 1440 rok, plan wyprzedzałby zatem o 50 lat wyprawę Kolumba z 1492 roku. Naukowcy twierdzą, że mogła powstać na potrzeby Soboru w Bazylei, co wskazywałoby na to, że na pół wieku przed Kolumbem fakt istnienia lądu na zachodnim wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego mógł być znany w niektórych kręgach.

Teraz pojawia się nowy, tym razem praktycznie niepodważalny dowód – badania genetyczne. Hiszpańscy genetycy przeprowadzili analizę materialu genetycznego 80 osób z czterech różnych rodzin na Islandii i odnaleźli tam gen, który posiadają zwykle tylko mieszkańcy północnej Ameryki i Wschodniej Azji. O ile pokrewieństwo genetyczne sąsiadów znad cieśniny Beringa nikogo nie dziwi, to fakt posiadania genów rasy żółtej (do takiej należą Indianie) przez Islandczyków jest co najmniej zaskakujący.

Indiańskie mitochondrium

- Najpierw sądziliśmy, że to DNA pochodzące od azjatyckich rodzin, które niedawno osiedliły się na wyspie – zwierza się Carles Lalueza-Fox, jeden z autorów badań. Ale badania geneaologii rodzin wykluczyły taką możliwość. Lalueza-Fox: - Okazało się, że te cztery rodziny pochodziły od przodków, którzy żyli pomiędzy 1710 i 1740 rokiem w tym samym rejonie w południowej Islandii.

Gen, nazywany C1e, jest mitochondrialny. A to z kolei oznacza, że do islandzkiej populacji wprowadziła go kobieta, ponieważ pulę genów mitochondrialnych przekazuje sie tylko po linii matki (geny zanikają, jeśli dana kobieta ma tylko synów). Całe szczęście, dawna indiańska matka doczekała sie nieprzerwanego łańcuch wnuczek i prawnuczek aż do dnia dzisiejszego. Lalueza-Fox: - Islandia była praktycznie zupełnie odizolowana od X wieku, wszystko wskazuje zatem na to, że te geny trafiły tutaj z jakąś przywiezioną przez Wikingów amerindiańska kobietą około 1000 roku.

Teraz naukowcy chcą odnaleźć więcej genetycznych śladów dawnej Indianki w populacji Islandii. Badania rozpoczną się w rejonie lodowca Vatnajokull, skąd wywodzą sie cztery już przebadane rodziny.

Dotychczasowe wyniki badań ukazały się na łamach American Journal of Physical Anthropology. W artykule o genach Islandczyków czytamy, że 75 do 80 proc. współczesnych mieszkańców wyspy ma pochodzenia skandynawskie, a pozostała część pochodzi ze Szkocji i Irlandii. Gen C1e, o którym tak głosno, związany jest z ludźmi, którzy wzięli udział w zasiedleniu kontynentu amerykańskiego 14 000 lat temu. „Wstepne badania geologiczne wskazują, że C1e jest obecne w islandzkiej puli genowej od co najmniej 300 lat (...). To zaś zwiększa prawdopodobieństwo, że islandzka odmiana C1e związana jest z podróżami Wikingów do Ameryki, które rozpoczęły się w X wieku” – piszą autorzy artykułu.

(ew/polskieradio.pl/afp)

Zobacz więcej na temat: Ameryka archeologia Europa Irlandia Islandia Kanada Skandynawia

Czytaj także

Nieznane miasto Majów ma już swoją mapę

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2011 00:10

Archeolodzy badają pozostałości ukrytego w dżungli miasta Holtun. Wybudowali je Majowie, a znajduje sie w dzisiiejszej Gwatemali.

Wykorzystując zdjęcia satelitarne, nawigację GPS oraz oprogramowanie umożliwiające tworzenie trójwymiarowych map terenu, naukowcy szczegółowo zbadali miejsce położenia odkrytych w 1994 roku pozostałości Holtun. To miasto Majów powstało prawdopodobnie w okresie 600-300 r. p.n.e. Potem przez tysiąclecia było ukryte w dżungli.

Miasto znajduje się we wschodniej części departamentu Peten, w północnej części Gwatemali porośniętej gęstym lasem deszczowym, a większość jego budowli znajduje się nadal pod kilkumetrową warstwą ziemi porośniętej dżunglą.

Naukowcy z Instytutu Antropologii i Historii Gwatemali w 1994 roku zostali powiadomieni o stwierdzonych przypadkach grabieży i plądrowania nieznanych wcześniej starożytnych ruin. Holtun było nieznane, chociaż jest położone zaledwie 12 km od Yaxha i 35 km od Tikal - znanych i dużych stanowisk Majów.

Archeologiczne prace badawcze przeprowadzone na stanowisku Holtun w latach 90. pozwoliły na ustalenie rozmiarów zniszczeń dokonanych przez rabusiów oraz odkrycie całego miasta Majów.

Najnowsze badania geofizyczne i mapowanie terenu pozwoliły naukowcom na uzyskanie obrazu wszystkich budowli - także pozostających nadal pod ziemią - i ich rozmieszczenia na stanowisku.

Teraz wiemy już, że w Holtun znajduje się 115 budowli, rozmieszczonych zgodnie z lokalną topografią terenu wzdłuż osi północ-południe, podzielonych przez naukowców na sześć grup architektonicznych. W mieście znajdują się rozmaite domy mieszkalne, arena sportowa i obserwatorium astronomiczne, a największa piramida Holtun składa się aż z siedmiu poziomów.

Archeolodzy rozpoczną latem tego roku powolne odsłanianie budowli miasta, które prawdopodobnie było zamieszkane w czasach od środkowego okresu preklasycznego (1000-600 r. p.n.e.) do późnego okresu klasycznego (600-900 r. n.e.). Już wkrótce może stać się kolejną atrakcja turystyczną Gwatemali.

(ew/pap)

Zobacz więcej na temat: archeologia gps Gwatemala lasy deszczowe piramidy