W 1980 PR było częścią Komitetu d/s Radia i Telewizji. Mimo wartych zapamiętania wielu zasług dla kultury i życia społecznego, ówczesna działalność programowa radia podporządkowana była przede wszystkim celom ideologicznym państwa komunistycznego. Jednak w sytuacji rozwijającej się "polskiej rewolucji" na Wybrzeżu, wielu dziennikarzy - także Polskiego Radia – podjęło ryzyko przekazu nie ocenzurowanego obrazu strajków w wielkich zakładach pracy. Dodać warto, że w efekcie powstały m.in. dokumenty radiowe tak wybitne jak "Polski Sierpień" Janiny Jankowskiej.
25 sierpnia 1980 dziennikarze przebywający w Gdańsku protestowali przeciwko fałszywemu obrazowi wydarzeń prezentowanemu w oficjalnych mediach.
"My, polscy dziennikarze, obecni na Wybrzeżu Gdańskim w czasie strajku, oświadczamy, że wiele informacji dotychczas publikowanych, a przede wszystkim sposób ich komentowania, nie odpowiadało istocie zachodzących wydarzeń. Taki stan rzeczy sprzyja dezinformacji. Istniejąca blokada telekomunikacyjna oraz brak możliwości publikowania materiałów przedstawiających prawdziwy obraz sytuacji, dotyka nas boleśnie i uniemożliwia uczciwe wypełnianie obowiązków zawodowych. Uważamy, że pełne informowanie społeczeństwa o wszystkim, co się dzieje w kraju, może tylko sprzyjać rozwiązywaniu sytuacji konfliktowych, a w przyszłości przyczynić się do rozwoju społecznego".
Po podpisaniu Porozumień Sierpniowych w środowiskach pracowników mediów (nie tylko dziennikarzy) bardzo szybko rozpoczął się proces tworzenia niezależnych związków. Szczególnie aktywni byli tu pracownicy Programu III i całej "Myśliwieckiej".
Już 14 września 1980 w tworzącym się dopiero Regionie Mazowsze zarejestrowano NSZZ "Solidarność" Pracowników Komitetu ds. Radia i Telewizji.
25 X 80 powstała Krajowa Komisja Koordynacyjna Pracowników Radia i Telewizji NSZZ "Solidarność" z siedzibą we Wrocławiu. Tworzyli ją reprezentanci komitetów założycielskich z ośrodków radiowo-telewizyjnych: w Gdańsku, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie, Warszawie, Bydgoszczy, Opolu, Szczecinie, Lublinie, Łodzi, Katowicach, Zielonej Górze. Komitety te reprezentowały ok. 60% pracowników radia i telewizji i dążyły do uczynienia z radia i telewizji instytucji będących wyrazicielem opinii publicznej.
W styczniu 1981 związkowcy dziennikarze i realizatorzy Polskiego Radia utworzyli Radio Solidarność, które przygotowywało programy informacyjne i edukacyjne dla związkowych radiowęzłów.
W czasie 16 miesięcy Solidarność radiowo-telewizyjna wielokrotnie protestowała przeciwko dezinformacyjnej działalności władz decydujących o kształcie nadawanego programu. Jednocześnie związek nie zapominał o sprawach pracowniczych domagając się powstania wiarygodnego przedstawicielstwa pracowniczego w ówczesnych strukturach Radiokomitetu.
Oto przykład jednego z wielu apeli:
11 sierpnia 1981 grupa dziennikarzy radiowych zwróciła się do słuchaczy Polskiego Radia:
"Drodzy słuchacze! Sami czujecie, że program radia powrócił do stylu przedsierpniowego. Prosimy, nie wińcie nas. Nie mamy już wpływu na to, co ukazuje się na antenie Polskiego Radia. Za naszymi plecami w nagrane audycje wmontowywane są komentarze, na których publikację nigdy byśmy się nie zgodzili, pozbawia się nas prawa do publikowania stanowiska wszystkich stron, nakazuje umieszczać w audycjach komentarze, które naszym zdaniem nie służą społeczeństwu, usuwa informacje prawdziwe. Praktyki te są jawnym pogwałceniem uchwały Sejmu zobowiązującej środki masowego przekazu i dziennikarzy do rzetelnego informowania społeczeństwa. Z ubolewaniem stwierdzamy, że znaleźli się dziennikarze piszący i funkcyjni, którzy z różnych pobudek postanowili sprzeniewierzyć się dziennikarskiemu obowiązkowi służenia społeczeństwu i prawdzie".
Dziennikarze i technicy Polskiego Radia przygotowali obsługę merytoryczną i dźwiękową I zjazdu Solidarności we wrześniu i październiku 1980, chociaż oficjalna ekipa dziennikarzy TVP nie otrzymała akredytacji na Zjazd.
Po wprowadzeniu stanu wojennego internowano wielu działaczy Solidarności Radiokomitetu, a tzw. weryfikacją w PRiTV, zarówno w Warszawie, jak i w ośrodkach terenowych TV i rozgłośniach regionalnych PR, objęci zostali wszyscy pracownicy.
W Warszawie przed komisjami stawali wtedy dziennikarze, pracownicy techniki, emisji, obsługi planu, rekwizytorni, działu scenografii i grafiki, dokumentacji i archiwum oraz całego zaplecza i administracji itd. W wyniku weryfikacji do wiosny 1982 roku zwolnionych zostało w Warszawie ponad 600 osób (w tym ponad dwustu dziennikarzy), co stanowiło ponad 10 proc. ogółu zatrudnionych w tej instytucji.
Mimo represji "Solidarność" kontynuowała ożywioną działalność podziemną, a wydawany w latach 80 Biuletyn był jednym z ciekawszych periodyków, gdzie prezentowano wiele interesujących dyskusji politycznych i światopoglądowych. Dziennikarzy zaangażowanych w działalność podziemną spotykały rozmaite represje: m.in. w r. 1984 aresztowano Janinę Jankowską i Marka Mądrzejewskiego.
Jednak dzięki stałej i różnorodnej aktywności związkowej w czasie przemian roku 1989 Solidarność Radia i Telewizji mogła od razu przystąpić do działania.
KOMISJA ZAKŁADOWA NSZZ "SOLIDARNOŚĆ"
POLSKIEGO RADIA I TELEWIZJI W LATACH 1980/1981
:
Piotr Mroczyk - przewodniczący KZ, członek Komisji Krajowej NSZZ "S" PRTV
Jan Moczulak - wiceprzewodniczący KZ, członek Komisji Krajowej NSZZ "S" PRTV
Elżbieta Saar - wiceprzewodnicząca KZ
Zygmunt Gutowski - sekretarz KZ, członek Komisji Krajowej NSZZ "S" PRTV
redaktor naczelny Biuletynu "Solidarność" RTV (współpraca Małgorzata Jedynak i Jan Franczak), Nela Duda - skarbnik
Maria Jesionkiewicz, Janina Jankowska, Daniel Kasztelewicz, Ewa Kossakowska, Marta Piszczatowska, Anna Malinowska, Małgorzata Bucka, Andrzej Żurowski, Wojciech Gąssowski, Jerzy Jastrzębowski, Michał Strzeszewski, Jan Słoboda, Jan Śliżewski, Krzysztof Piotrowski, Ryszard Rachwalski, Stanisław Plakwicz, Marek Kukuryka, Marek Błachut, Izabela Srzednicka, Czesław Dygant, Jerzy Farner.
Krajowa Komisja NSZZ "Solidarnosć" Polskiego Radia i Telewizji w latach 1980/81:
Piotr Załuski (Wrocław)- przewodniczący KK
Piotr Mroczyk - wiceprzewodniczący KK
Marek Staśko (Wrocłąw) - sekretarz KK
Zygmunt Gutowski (Warszawa) - sekretarz KK w Warszawie
Jan Moczulak (Warszawa), Ewa Nowak (Gdańsk), Marian Terlecki (Gdańsk), Krystyna Kotowicz (Lublin), Andrzej Warchałowski (Kraków), Jerzy Biały (Kraków), Wojciech Biedak (Poznań), Tomasz Piotrowski (Białystok), Ryszard Zaleski (Koszalin), Andrzej Kruk (Łódź), Zdzisłąw Pająk (Bydgoszcz), Ewa Hetmańska (Rzeszów), Konrad Stanglewicz (Poznań), Arkadiusz Olszewy (Zielona Góra), Rafał Szymoński (Katowice), Jan Panasiuk (Olsztyn), Wacław Biały (Lublin).
APEL
Radiowa "Solidarność" powstała we wrześniu 1980 roku. Niestety - upływ czasu i dramatyczne wydarzenia historyczne spowodowały, że brakuje dziś dokumentów, zapisów i pamiątek z okresu Sierpniowego, stanu wojennego i momentu odrodzenia Związku w roku 1989. Dlatego Komisja Międzyzakładowa NSZZ "Solidarność" Polskiego Radia i "Radia dla Ciebie" zwraca się z prośbą do wszystkich obecnych i byłych członków i sympatyków Związku, do wszystkich byłych i obecnych pracowników Polskiego Radia, którzy przechowują jakiekolwiek świadectwa działalności radiowej "Solidarności", o przekazanie lub wypożyczenie tych archiwaliów i pamiątek. Zostaną one opisane i skopiowane, a później wykorzystane do przygotowania historii działalności NSZZ "Solidarność" w Polskim Radiu.
Wszystkich zainteresowanych prosimy o kontakt telefoniczny (tel. 99-28) lub mailowy (krzysztof.sielicki@polskieradio.pl).
