Wszystkie twarze śmierci

Zdarzało się, że za życia nikt nie zrobił im zdjęcia. Trudno się dziwić bliskim, że po śmierci chcieli mieć po nich jakąś pamiątkę. Jacek Dehnel opowiadał w Dwójce o fotografii post mortem.

Foto: flickr, domena publiczna/State Library of New South Wales

Historia tego typu fotografii sięga XIX wieku, czasów pierwszych dagerotypów. Początki to wiktoriańska Anglia i Stany Zjednoczone; później ta praktyka stała się najbardziej popularna w krajach Europy Wschodniej. Na terenach wiejskich i w małych miasteczkach przetrwała najdłużej, do lat 40. XX wieku, a czasem i dłużej.
Zmarłych stylizowano na żywych, otwierano im oczy lub domalowywano źrenice na zamkniętych powiekach; układano na specjalnych podpórkach, sadzano na krzesłach lub fotelach w towarzystwie rodziców, rodzeństwa lub ulubionego zwierzęcia.
- To nie była próba oswojenia się ze śmiercią, bo ludzie wtedy byli z nią znacznie bardziej oswojeni niż my - mówi pisarz Jacek Dehnel - Odejście kogoś z rodzeństwa, kogoś z dzieci nie było postrzegane jako aż taki dramat, aż takie zaburzenie naturalnego porządku, jak dziś. To nie znaczy, że ci ludzie byli zimni, albo że nie przechodzili przez żałobę. Ze śmiercią bliskiego liczono się znacznie bardziej niż my się dzisiaj liczymy.
Ludzie wiedzieli, że pamięć jest ułomna, że rysy twarzy, nawet tej najukochańszej osoby, ulatują z pamięci. "Powinniśmy mieć coś, co pozwoli ją zachować" - myśleli.

usc