Czytaj także

Śpieszmy się kochać wiejskich muzykantów...

Ostatnia aktualizacja: 01.11.2010 07:02

Wspomnienia o najwybitniejszych polskich artystach ludowych XX stulecia.

Posłuchaj

02'02

02'54

04'11

03'38

02'04

00'56

02'10

02'38

więcej

Rozkwitająca moda na folk skłania młodych muzyków do poszukiwania mistrzów pośród ostatnich autentycznych wiejskich muzykantów. Sęk w tym, że najwybitniejsi odeszli już w większości na tamten świat. Z ich sztuką oraz nietuzinkowymi osobowościami możemy obcować tylko za pośrednictwem archiwalnych nagrań.

Maria Baliszewska oraz Anna Szodkowska przypomniały w audycji Źródła (Dwójka) sylwetki zmarłych, wybitnych twórców ludowych, którzy w archiwalnych nagraniach w przepyszny sposób opowiadają jak to się kiedyś grywało.

Maria Orlikowa i Maria Majchrzak to dwie charyzmatyczne wokalistki z Wielkopolski.

Józef Sulowski z Lubelszczyzny gry na skrzypcach uczył się u legendarnych mistrzów.

Ignacy Bednarz był genialnym samoukiem z Zamojszczyzny.

Jan Fudala był podhalańskim poetą i malarzem.

Tadeusz Szostak był znakomitym skrzypkiem.

Skrzypkiem był również Jan Stoch.

Stanisław Stępniak był niewidomym wirtuozem akordeonu.

Zobacz więcej na temat: moda

Czytaj także

Z marszówki drugie tyle, co za wesele

Ostatnia aktualizacja: 25.10.2010 07:45

Dawne weselne grywania wspominał skrzypek kapeli Mazowszaki, Zygmunt Parzyszek.

Posłuchaj

11'07 Kapela Mazowszaki z Mińska Mazowieckiego

więcej

Kapela Mazowszaki z Mińska Mazowieckiego to młody stażem, ale złożony z doświadczonych muzyków, zespół ludowy. Kapelę skrzyknął grający na bębnie Wiktor Komorzycki, który zadzwonił do skrzypka, emerytowanego nauczyciela, Zygmunta Parzyszka z propozycją wspólnego muzykowania. Jako ostatni dołączył harmonista Tadeusz Wiącek. Kapela jak dotąd może poszczycić się zwycięstwem na festiwalu w Maciejowicach i uczestnictwem w Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu, gdzie z muzykami rozmawiała Anna Szewczuk - Czech.

Prym w rozmowie wiódł Zygmunt Parzyszek, który już jako mały chłopiec przygrywał na harmonii na zabawach, w umajonej brzozowymi gałęziami remizie.

- Była scena. Ja grałem na harmonii pedałowej. Koniec mojej głowy był do połowy harmonii. Wcale mnie nie było widać. Chłopcy nie tańczyli tylko patrzyli gdzie on jest, gdzie ten muzykant.

W swojej opowieści muzykant wspominał dawne weselne zabawy w czasie których najlepiej można było zarobić grając marsza. Wtedy to ludzie, wkładali muzykantom pieniądze prosto do kieszeni. Tak uzyskana kwota nosiła miano marszówki.

Zapraszamy do wysłuchania rozmowy.

bch

Zobacz więcej na temat: Czechy Mińsk pieniądze

Czytaj także

Skrzypce Białego Górala

Ostatnia aktualizacja: 22.11.2010 15:43

– Jak lało, to się grało na fujarce, a jak była pogoda, to na skrzypcach. Przyczynę tej pogodowej zależności doboru instrumentów tłumaczył najsłynniejszy skrzypek Sądecczyzny, Franciszek Kurzeja.

Posłuchaj

11'35 Franciszek Kurzeja skrzypek z Sądecczyzny

więcej

– Struny były z jelit i jak rozmokły to się targały. Skrzypce też jak klejone są to by się rozleciały – wyjaśniał Kurzeja w rozmowie z dziennikarzem Polskiego Radia, Marianem Domańskim, zarejestrowanej w 1987 roku.

To wtedy muzyk pochodzący z położonej niedaleko Łącka, wsi Kicznia został nagrodzony Basztą na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu. Wystąpił tam jako skrzypek solowy.

Urodzony w 1919 roku Franciszek Kurzeja, pochodzi z rodziny muzykantów. Na skrzypcach i harmonii guzikowej grał jego ojciec i bracia. Grę pana Franciszka można było usłyszeć w wielu zespołach m.in. w kapeli towarzyszącej zespołowi regionalnemu "Dolina Dunajca", a także zespołowi "Sądeczanie". W 2009 roku, na Festiwalu Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu, 90-letni prymista wystąpił w kapeli razem synem Janem i prawnuczką Barbarą.

W archiwalnym nagraniu przedstawiciel tzw. Białych Górali, nazywanych tak od koloru wierzchniego okrycia, opowiadał m.in. o góralskim nazewnictwie strun w skrzypcach.

Aby wysłuchać rozmowę z Franciszkiem Kurzeją wystarczy kliknąć w ikonę dźwięku w boksie "Posłuchaj" znajdującym się w ramce po prawej stronie.

Zobacz więcej na temat: POLSKA boks

Czytaj także

Beskidzcy połaźnicy

Ostatnia aktualizacja: 27.12.2010 14:38

Od dnia św. Szczepana (czyli drugiego dnia Świąt Bożego Narodzenia) zaczyna się kolędowanie. O rozmaitych odmianach tego zwyczaju rozmawiały w magazynie "Źródła" Maria Baliszewska i Anna Szotkowska.

Posłuchaj

03'07 Zuzanna Kawulok opowiada o beskidzkich połaźnikach

więcej

- Kolędowanie to nie tylko śpiewanie kolęd, ale i zwyczaj chodzenia po kolędzie - mówi Anna Szotkowska. - Form kolędowania było w polskiej tradycji dużo, w ostatnich latach są one przypominane, rekonstruowane. Prezentowane są zwyczaje kolędnicze z coraz to nowych regionów.

Najczęstszymi zwyczajami kolędniczymi są: kolędowanie z Gwiazdą, z szopką, z maszkarami (konikiem, turoniem, kozą lub niedźwiedziem - symbolami siły i dostatku). Są też widowiska herodowe, noworoczne "Draby" i "Dziady", a także - od niedawna rekonstruowane - kolędowanie z Dorotą. Ciekawe i również niedawno odkryte są pieśni "dunajowe" z Łukowej.

Specyficznie beskidzkim zwyczajem kolędowym były "połazy" - połączenie kolędowania i zalotów. Odbywało się to różnie, w zależności od wieku połaźników. Istotnym elementem była połaźniczka - przyozdobiona gałązka jodłowa, którą zostawiało się gospodarzom. Później gaździna używała zapalonej połaźniczki podczas pierwszego w roku wyganiania krów na pastwisko, aby uchronić je od uroków i aby się dobrze chowały. Opowiadała o tym szczegółowo Zuzanna Kawulok.

Aby posłuchać gawędy o beskidzkim kolędowaniu, kliknij ikonę dźwięku "Zuzanna Kawulok opowiada o beskidzkich połaźnikach" w boksie "Posłuchaj", po prawej stronie.

Zobacz więcej na temat: Boże Narodzenie kolędy boks

Czytaj także

Blinowskie Święta

Ostatnia aktualizacja: 28.12.2010 16:06

Na Lubelszczyźnie istnieje wiele wyjątkowych zwyczajów świątecznych. W "Źródłach" opowiadały o nich członkinie zespołu "Blinowianki".

Posłuchaj

02'08 O zwyczajach adwentowych w Blinowie

02'49 Jak zrobić pająka ze słomy, żeby był jak żywy

więcej

Dawniej w okresie Świąt Bożego Narodzenia zewsząd rozbrzmiewały dzwoneczki, których dwanaście zawieszano na końskiej uprzęży. Lecz dzisiaj już koni nie ma... Tak jak i zanikł zwyczaj przędzenia lnu, niegdyś powszechny. Z materiału tego robiono zarówno przedmioty użytkowe (worki) jak i ubrania.

W Adwencie panował nastrój przygotowań do Świąt. Dużo uwagi poświęcano udekorowaniu wnętrza ozdobami z bibułki i słomy, wśród których dominowały bibułkowe kwiatki. Prawdziwym królem ozdób światecznych był jednak pająk ze słomy.

Przygotowania do wieczerzy wigilijnej nie zajmowały więcej niż tydzień. Z myślą o Świętach przygotowywano wędliny, najlepsze - domowe i bez konserwantów. Wieczerza wigilijna składała się z kasz, kapusty z olejem i pieprzem, pierogów z buraków i marchwi... Podczas wieczerzy nie wolno było odłożyć łyżki przed końcem posiłku. Zebrane ze stołu łyżki gospodyni wiązała słomą, aby rodzina przez kolejny rok pozostała razem.

Ciekawe były też przesądy związane z okresem Adwentu. W dzień św. Tomasza nie wolno było nic robić: Święty Toma siedzi doma!

O tych i innych świątecznych zwyczajach opowiedziały Małgorzacie Jędruch: Janina Markut i członkinie jej zespołu śpiewaczego "Blinowianki".

Aby posłuchać fragmentów audycji wystarczy kliknąć odpowiednią ikonę dźwięku w boksie "Posłuchaj" po prawej stronie.

Zobacz więcej na temat: boks Boże Narodzenie Lubelszczyzna pierogi wędliny

Czytaj także

Wielki skrzypek z Gliny

Ostatnia aktualizacja: 04.01.2011 10:17

Dzięki publikacjom Andrzeja Bieńkowskiego Kazimierz Meto jest dziś jednym z najbardziej rozpoznawalnych ludowych skrzypków.

Posłuchaj

03'10 Wspomnienia Kazimierza Meto, skrzypka ze wsi Glina

więcej

Kazimierz Meto (1922-2008) był wielkim skrzypkiem wiejskim, grającym archaiczny repertuar swojego mikroregionu (okolice Rzeczycy), wywodzący się jeszcze z XIX w. Pochodził ze wsi Glina. Był samoukiem, miał własny styl, charakteryzujący się ogromną ekspresją oraz indywidualną ornamentacją frazy. Proste motywy mazurków, oberków i polek, wielokrotnie powtarzane w ramach utworu, zyskiwały w wykonaniach Kazimierza Meto niezwykle żywe interpretacje, pulsujące typowo mazowieckim rubato.

Skrzypek skończył 4 oddziały szkoły w Liciążnej, w roku 1937. W czasie II Wojny Światowej był więziony w niemieckim obozie pracy, co wywarło duży wpływ na jego psychikę i zdrowie. Po wojnie pozostał w domu, na rodzinnej ziemi w Glinie, pasąc krowy i grywając na weselach i pograjkach.

Wraz z grającym na basach bratem Józefem, tworzyli rodzinną kapelę Metów. Ich muzyka, zachowana w licznych nagraniach archiwalnych, była i pozostaje inspiracją dla artystów sceny folkowej.

Aby posłuchać wspomnień Kazimierza Meto, wystarczy kliknąć ikonę dźwięku w boksie "Posłuchaj" po prawej stronie.

Zobacz kaplę braci Metów

Zobacz więcej na temat: boks II wojna światowa mazurek