- 9 września w całej Polsce, a nawet poza jej granicami, rozbrzmiewało "Nad Niemnem" - lektura Narodowego Czytania 2023.
- Na miejscu głównych obchodów tego dnia, w Ogrodzie Saskim w Warszawie, pojawiło się plenerowe studio radowej Dwójki, z którego poprowadziliśmy audycję specjalną.
- Wspominaliśmy w niej m.in. filmową adaptację "Nad Niemnem" z 1939 roku w reżyserii Wandy Jakubowskiej i Karola Szołowskiego, do której scenariusz napisał Jarosław Iwaszkiewicz.
"Nad Niemnem" z 1939 r. - zaginione taśmy
Wielu z nas na myśl o filmie "Nad Niemnem" przypomina sobie ekranizację z 1987 roku z udziałem Iwony Katarzyny Pawlak i Adama Marjańskiego, którzy włączyli się także w tegoroczne Narodowe Czytanie. My postanowiliśmy przypomnieć wcześniejszą, przedwojenną realizację w reżyserii Wandy Jakubowskiej i Karola Szołowskiego, do której scenariusz napisał Jarosław Iwaszkiewicz. Powstawała ona tuż przed wybuchem II wojny światowej, zdjęcia kręcono w lipcu i sierpniu 1939 roku.
- Prawdopodobnie nikt nigdy nie miał okazji zobaczyć tego filmu, dlatego, że jego premiera była zapowiedziana na wrzesień. Natomiast z tego, co wiadomo, negatyw tego filmu, czyli ta jedna, jedyna, niepowtarzalna materia, na której się montowało ten film, spłonął w czasie oblężenia Warszawy we wrześniu '39 roku - mówi Michał Pieńkowski. - Z tego, co wiadomo, z tego negatywu nie zdążono jeszcze wykonać żadnej kopii pozytywnej - dodaje.
Ekipa filmowa jedzie do Bohatyrowicz
Zdjęcia do tego filmy kręcone były na Grodzieńszczyźnie, w miejscu, gdzie faktycznie toczy się akcja powieści. - To była sytuacja dość rzadka i wyjątkowa, dlatego że zdecydowana większość polskich filmów w latach 30. powstawała w Warszawie albo w najbliższych okolicach, bo tak było taniej i wygodniej. Każdy wyjazd był jednak dużym kosztem, zwłaszcza że ekipa filmowa była dość liczna, a tutaj jednak pojechali rzeczywiście w okolice Grodna, do Bohatyrowicz, gdzie ta akcja się toczyła i tam, gdzie mieszkał jeszcze Jan Bohatyrowicz, który był pierwowzorem głównej postaci powieści Orzeszkowej - zauważa nasz gość.
Czytaj także:
Narodowe Czytanie w Ogrodzie Saskim
W Narodowe Czytanie "Nad Niemnem" włączyły się liczne instytucje z całej Polski, a nawet z zagranicy, głównie z Litwy, Białorusi i Ukrainy. Główne obchody z udziałem pary prezydenckiej odbyły się jednak w Ogrodzie Saskim.
Reżyserem tego widowiska był Janusz Kukuła, dyrektor Teatru Polskiego Radia. To on dokonał także niełatwej adaptacji dzieła, by skrócić je do odpowiednich rozmiarów. Narodowe Czytanie rozpoczęła para prezydencka, potem pałeczkę przejęli zawodowi aktorzy - poza Iwoną K. Pawlak i Adamem Marjańskim - Izabella Bukowska, Ewa Domańska, Joanna Jeżewska, Kaja Kozłowska-Żygadło, Elżbieta Nagel, , Aleksandra Radwan, Lidia Sadowa, Piotr Bajor, Marek Barbasiewicz, Andrzej Ferenc, Wiesław Komasa, Szymon Kuśmider, Michał Mikołajczak, Marcin Przybylski, Przemysław Stippa, Krzysztof Szczepaniak, Mirosław Wieprzewski, Rafał Zawierucha, Jerzy Zelnik oraz Konrad Żygadło. Za oprawę muzyczną odpowiadają Gina Komasa i krakowski zespół DO DNA.
W przyszłym roku "Kordian" Słowackiego
Jak podsumowała prezydentowa Agata Kornhauser-Duda - Narodowe Czytanie 2023 odbyło się w ponad sześciu tysiącach miejsc w Polsce oraz w ponad trzystu miejscach w ponad czterdziestu krajach.
W kolejnym roku lekturą Narodowego Czytania będzie "Kordian" Juliusza Słowackiego - ogłosił na finał tegorocznej edycji akcji prezydent Andrzej Duda.
12:00 Dwojka_Audycja_okolicznosciowa_2023_09_09-13-33-06.mp3 Nieukończony film "Nad Niemnem" z 1939 r. Scenariusz napisał Iwaszkiewicz (Audycja okolicznościowa/Dwójka)
***
Prowadzili: Małgorzata Szymankiewicz i Jakub Kukla
Gość: Michał Pieńkowski (Filmoteka Narodowa)
Data emisji: 9.09.2023
Godzina emisji: 13.30
mgc
