Kult Jezusa Nazareńskiego Wykupionego wywodzi się z Hiszpanii, gdzie został rozpowszechniony przez trynitarzy bosych, którzy według legendy wykupili figurę Jezusa z rąk Maurów i umieścili ją w kościele w Madrycie w XVII wieku, przybierając trynitarskim szkaplerzem.
- U korzeni tego wizerunku stoi pełnoplastyczna rzeźba, która ukazywała Chrystusa niosącego krzyż. Stworzona na ten wzór praca znalazła się terenie Maroka, gdzie została uprowadzona w 1681 roku przez sułtana Ismaila. Rzeźba była włóczona po ulicach miasta, katowana, lżona, a wreszcie wykupiona przez zakonnika trynitarskiego za ilość złota, która miała odpowiadać wadze rzeźby. Tą ilością okazała się jedna złota moneta - opowiadał Łukasz Ciemiński.
Jezus Nazareński Wykupiony, XIX w., Jeleń, Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie, 2392/MEK, domena publiczna
Jezus Nazareński Wykupiony, ok. 1850, Wileńszczyzna, ze zbiorów Łukasza Ciemińskiego
Jezus Nazareński Wykupiony, XIX w., Nowy Targ, parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej, digitalizacja: PIDZ UPJPII, projekt SDM, domena publiczna
Wizerunek i jego historia zawładnęły wyobraźnią wiernych. Rzeźba ludowa, malarstwo, drzeworyt, wrósł w ikonografię Wileńszczyzny, Małopolski, Podlasia. Charakterystyczną cechą tego wizerunku jest ukazanie Chrystusa w postaci stojącej, pełnopostaciowej, ubranego w szkarłatne szaty i trynitarski szkaplerz. Charakterystyczne dla tej rzeźby są bardzo długie sznury, splatające ręce Jezusa. Popularność motywu wzrosła po okresie represji po powstaniu styczniowym.
Chrystus Raciborski, XVIII w., Barwałd Dolny, parafia św. Erazma, digitalizacja: PIDZ UPJPII, projekt SDM, CC-BY 3.0 PL.
Chrystus Raciborski, wizerunek Chrystusa z kościoła św. Jana Chrzciciela w Raciborzu, wyrzuca ludziom krzywdę, która go dotknęła. Geneza tego wizerunku tkwi w motywach średniowiecznych vir dolorum i ostentatio vulneris.
***
Tytuł audycji: Pasja według Łukasza
Opowiadał: Łukasz Ciemiński (etnograf, historyk sztuki)
Data emisji: 9.03.2024
Godzina emisji: 8.50
