Radiowe Centrum Kultury Ludowej

Karol Stoch-Waka i Jan Krzysiak

Ostatnia aktualizacja: 14.07.2021 16:00
Muzykę góralską po raz pierwszy nagrał w 1904 etnograf Roman Zawiliński, używając fonografu Edisona wyposażonego w wałki woskowe. Z nich ostały się tylko dwa. w 1914 roku dyrektor Muzeum Tatrzańskiego Juliusz Zborowski dokonał kolejnych nagrań, większość wałków z tymi nagraniami przetrwała i można z nich odtworzyć muzykę - opowiadał w najnowszym odcinku podcastu Krzysztof Trebunia-Tutka.
Audio
Górale podhalańscy, około 1920 roku.
Górale podhalańscy, około 1920 roku.Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Pierwsze komercyjne nagrania z muzyką góralską powstały w... Chicago, w roku 1927 roku. Ich pomysłodawcą był aktor, geograf i śpiewak Stefan Jarosz, który spędził kilka lat w USA i Kanadzie, organizując góralskie związki, jednoczył górali na emigracji. Nie był góralem, ale starał się śpiewać w stylu góralskim, zorganizował pierwsze nagranie z muzyką słynnego Karola Stocha-Waki w 1927 roku.

Skąd tylu góralskich muzykantów znalazło się w USA? Wyjeżdżali tam z powodu biedy, która panowała na Podhalu w końcu XIX wieku. Kolejna fala emigracji przypadła na lata 20., a wielu górali osiedlało się właśnie w Chicago.

W 1905 wyjechał też do USA Karol Stoch-Waka, urodzony w 1887 roku w Zębie (najwyżej położonej wsi w Polsce), w USA poznał żonę Katarzynę z Czerwiennego i prowadził życie zawodowe i muzykanckie. W latach 1927-1929 historycznych nagrań dokonał ze swoją kapelą i śpiewakiem Stanisławem Bachledą , nosiły on tytuł "Fire it the mountains".

Krzysztof Trebunia-Tutka przypomniał też w programie postać Jana Krzysiaka, urodzonego w 1892 roku świetnego prymisty pochodzącego z Czarnego Dunajca, który również wyemigrował do USA, gdzie nagrał swoją muzykę.

mat. pras. mat. pras.

W programie DO ZDOBYCIA są egzemplarze publikacji Krzysztofa Trebuni-Trutki "Muzyka Skalnego Podhala". Aby je zdobyć, wystarczy odpowiedzieć na pytanie:

Gdzie pracował Karol Stoch-Waka w 1930 roku?

Odpowiedzi prosimy wysyłać na adres: rckl@polskieradio.pl

***

W "Źródłach" bohaterką dziś była jedyna i niepowtarzalna Maria Gałka z Orłowin, jedna z muz zespołu Tęgie Chłopy - kielecka śpiewaczka i artystka grająca na harmonijce ustnej - organce. Maria Gałka to mieszkanka świętokrzyskiej wsi Orłowiny. Śpiewem i grą zwróciła na siebie uwagę uczestników Kieleckiego Taboru Domu Tańca, między innymi członków zespołu Tęgie Chłopy. W audycji posłuchamy jej barwnych opowieści i przyśpiewek.

Do tego muzyka z najnowszej płyty Canzoniere Grecanico Salentino “Meridiana” .

***

Tytuł audycji: Źródła

Prowadził: Kuba Borysiak

Data emisji: 14.07.2021

Godzina emisji: 15.15