"To autentyczne skarby kultury i nauki polskiej" - przekonują twórcy ekspozycji.
"Wybierając obiekty do prezentacji kierowano się przede wszystkim tym, aby były one interesujące dla bardzo szerokiego i zróżnicowanego kręgu zwiedzających i żeby stworzyły portret zbiorowy warszawskich archiwów z całą różnorodnością i bogactwem zgromadzonych w nich pamiątek narodowych z okresu od XIII w. po czasy współczesne" - powiedziała na uroczystym otwarciu wystawy jej autorka dr Joanna Arvaniti z Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie.
Na wystawie zgromadzono ok. 320 eksponatów, które umieszczono na ponad 40 tablicach w czterech częściach ekspozycji. Widzowie mogą podziwiać reprodukcje najcenniejszych papierowych i pergaminowych dokumentów, fotografii, medali, map, grafik, listów i druków ze zbiorów warszawskich archiwów.
Bogato prezentowana jest korespondencja np. list Alberta Einsteina z 1946 r. do polskiego fizyka, prekursora telewizji i holografii Mieczysława Wolfkego, zaproszenie Henryka Sienkiewicza skierowane do jego kuzyna Romana Szwoynickiego na rodzinne spotkanie z uwagą "początek rady o ósmej wieczorem punkt", a także list do Naczelnego Wodza od anonimowego ochotnika chcącego zostać "żywą torpedą" ze zbiorów Centralnego Archiwum Wojskowego. Archiwum to przedstawiło także dokumenty przypominające narodziny i obronę niepodległości Polski związane z postacią Józefa Piłsudskiego, m.in. jego odezwy i rozkazy.
Najstarszy dokument na wystawie pochodzi z 1273 r. (ze zbiorów archiwum PAN). Jest to fragment pergaminowej cysterskiej "Księgi cudów" z opactwa w Kołbaczu z charakterystycznymi otworami - pozostałościami po naroślach na skórze młodej kozy, na której sporządzono dokument. Uwagę widzów zwracają także ozdobne inicjały tekstu księgi z dobrze zachowanymi kolorami.
Emocje na wystawie budzą także dokumenty z XX w., w tym fotografie z okresu II wojny światowej. Widzowie mogą zobaczyć m.in. słynne zdjęcie z przebiegu likwidacji getta warszawskiego wiosną 1943 r. (przedstawia matki z dziećmi z podniesionymi rękoma przed lufami karabinów niemieckich żołnierzy) pochodzące z Raportu Juergena Stroopa, które zostało wysłane do jednego z przywódców III Rzeszy, szefa SS i Gestapo, Heinricha Himmlera.
Wstrząsające wrażenie robią także zdjęcia ruin budynków z okresu Powstania Warszawskiego np. nieupowszechniane dotychczas zdjęcie z widokiem na Krakowskie Przedmieście ze ścielącymi się dymami i rozrzuconymi po ulicy przedmiotami, które z okna Pałacu Staszica wykonał w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. uczestnik powstania Seweryn Braun.
Dokumenty dotyczące historii najnowszej Polski przygotował także IPN. Wśród nich można zobaczyć zdjęcia operacyjne SB wykonane podczas demonstracji w marcu 1968 r., pierwszej wizyty Jana Pawła II w Polsce w 1979 r. i w czasie pogrzebu Grzegorza Przemyka zamordowanego przez milicjantów w 1983 r. Ponadto IPN przedstawił fragmenty akt operacyjnych SB niszczonych przez komunistycznych funkcjonariuszy na przełomie 1989 i 1990 r.
Wystawa będzie prezentowa w dniach od 22 września do 21 października. Poprzedza ona konferencję "Wkład archiwistów warszawskich w rozwój archiwistyki polskiej", która odbędzie się w dniach 20-21 października w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, Archiwum Głównym Akt Dawnych i IPN.
W przygotowaniu wystawy uczestniczyło osiem warszawskich archiwów: Archiwum Akt Nowych, Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie, Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, Centralne Archiwum Wojskowe, Instytut Pamięci Narodowej, Narodowe Archiwum Cyfrowe, Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie, a także zarządzająca podległymi jej archiwami państwowymi Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych
