Barbara Skarga: filozofia zaspokaja ciekawość, ale nie daje korzyści

18 września 2009 roku zmarła Barbara Skarga, uczona specjalizująca się w dziedzinie filozofii i etyki, w tym w historii myśli filozoficzno-społecznej.

Ambasador Francji Francois Barry Delongchamps odznaczył w dowód zasługi za wkład w rozwój stosunków polsko-francuskich Julię Hartwig Orderem Kawalera Legii Honorowej (po prawej) oraz Barbarę Skargę Narodowym Orderem Komandora Zasługi (po lewej), Warszawa 5.12.2007

Foto: PAP/Tomek Gzell

– Nawet jeśli nazwie się ją współczesnym polskim filozofem to i tak nie powie się wszystkiego – charakteryzował prof. Barbarę Skargę prof. Juliusz Domański. – To życie i ta osobowość mieści w sobie rozmaite inne treści.

Posłuchaj

20:16 Alfabet filozofów Barbara Skarga [1].mp3 Jakie pytania nurtują prof. Barbarę Skargę? Odpowiada sama filozof. Audycja Elżbiety Łukomskiej "Alfabet filozofów", cz. 1 (PR, 9.11.2005)

 

Z politechniki na filozofię

Urodziła się 25 października 1919 w Warszawie. Studiowała najpierw na Politechnice Warszawskiej, jednak po roku uznała, że nie jest to dobry wybór drogi życiowej. Przeniosła się na Uniwersytet Wileński, gdzie podjęła studia filozoficzne. Naukę w 1944 roku przerwała wojna.

Barbara Skarga zaangażowała się wówczas w działalność wileńskiej Armii Krajowej – była łączniczką. W 1944 roku została zesłana do łagru, do kraju powróciła po 11 latach. Studia filozoficzne kontynuowała już w Warszawie, jednocześnie pracując w Polskiej Akademii Nauk.

Przez analizę do własnej twórczości

Barbara Skarga w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN zajmowała się historią filozofii XIX wieku, polskim pozytywizmem, Augustem Comtem i innymi francuskimi filozofami. Lata zagłębiania się w podstawy współczesnej filozofii, dały podstawy do samodzielnej twórczości.

– Dojrzała do tego, żeby na podstawie solidnych studiów filozoficznych stać się filozofem twórcą, to znaczy być takim filozofem, który na własny rachunek zajmuje się problemami filozoficznymi, a nie tylko referowaniem cudzych poglądów – podkreślała prof. Juliusz Domański.

Jak to się stało, że Barbara Skarga zainteresowała się filozofią?

– Kiedy młody człowiek zaczyna się uczyć filozofii ma takie wrażenie, że musi przestudiować setki rozmaitych teorii, w dodatku niektóre z nich są nudne i właściwie to można się zniechęcić – tłumaczyła Elżbiecie Łukomskiej w 2005 roku filozof prof. Barbara Skarga. – Fascynacja przychodzi dopiero, jak wejdzie się już w to trzęsawisko myśli, z którego potem już nie można się wydobyć.

Posłuchaj

20:29 Alfabet filozofów Barbara Skarga [2].mp3 O filozofii Barbary Skargi mówi prof. Juliusz Domański, aud. Elżbiety Łukomskiej "Alfabet filozofów", cz.2 (PR, 16.11.2005)

 

Istota filozofii Barbary Skargi

Jak podkreślał prof. Domański najistotniejszymi postaciami w ukształtowaniu filozofii Barbary Skargi byli Martin Heidegger i Emmanuel Levinas. – Nie ma jakiejś wielkiej granicy między interpretowaniem cudzych myśli a uprawianiem własnych – zaznaczał profesor. – Te cudze myśli stają się materią naszych własnych.

W filozofii najważniejsze nie są wcale odpowiedzi, które przemijają, tracą wartość wraz z upływem czasu, a pytania, często aktualne od tysięcy lat.

– Nie patrzymy na świat oczami Tomasza z Akwinu czy Leibniza, nasz świat jest już inny i siłą rzeczy narzuca nam nowe pytania – podkreślała prof. Skarga. – Istotne dla filozofa jest raczej to, że wśród tych nowych pytań i w zmienności, które daje historia, pewne pytania trwają, od 2500 lat. Nie straciły na aktualności i można pytać dlaczego? Może dlatego, że one są najważniejsze.

Posłuchaj

09:00 Spotkanie z Barbarą Skargą.mp3 Prof. filozofii Barbara Skarga o polityce, nacjonalizmach i ruchach społecznych, aud. Aldony Kawałek "Debata w Dwójce". (PR, 2.03.2007)

 

mb