Historia

Kedyw – komandosi Armii Krajowej

Ostatnia aktualizacja: 22.01.2021 05:49
Akcja pod Arsenałem, likwidacja znienawidzonego Franza Kutschery, akcja "Góral". Szereg brawurowych akcji przeprowadzonych przez elitarne oddziały AK przynosiły ulgę i dawały nadzieję polskiemu społeczeństwu.
Członkowie sztabu Kedywu w czasie Powstania Warszawskiego. Od lewej: Jan Mazurkiewicz Radosław, Wacław Chojna Horodyński, nieznany powstaniec, Stanisław Wierzyński Klara fot. Wikimedia Commonsdomena publiczna
Członkowie sztabu Kedywu w czasie Powstania Warszawskiego. Od lewej: Jan Mazurkiewicz "Radosław", Wacław Chojna "Horodyński", nieznany powstaniec, Stanisław Wierzyński "Klara" fot. Wikimedia Commons/domena publiczna

22 stycznia 1943 roku gen. Stefan Rowecki wydał rozkaz o utworzeniu Kedywu AK, czyli Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Celem było "uporządkowanie odcinka walki czynnej". Kedyw, którego pierwszym dowódcą został gen. Emil Fieldorf "Nil", przejął wszystkie zadania walki bieżącej. Podporządkowano mu dotychczas istniejące organizacje, w tym dwie największe – Związek Odwetu i "Wachlarz".

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

Trzon Kedywu tworzyły Grupy Szturmowe, wywodzące się z harcerskich Szarych Szeregów. Wokół przeszkolonej kadry rosły i krzepły oddziały bojowe. W ich skład wchodziły między innymi bataliony "Parasol" i "Zośka", które chlubnie zapisały się w wielu akcjach bojowych w okresie konspiracji i w czasie Powstania Warszawskiego.


Posłuchaj
18:52 z kart historii_ organizacja kedywu___4749_03_i_tr_0-0_112827042714dc24[00].mp3 Kedyw - audycja Aliny Grabowskiej na podstawie archiwalnych nagrań. (RWE, 30.11.2003).

 

Sabotaż, odwet i samoobrona

Kedyw miał trzy główne zadania: sabotaż i dywersję, terror i odwet wobec okupanta oraz obronę społeczeństwa.

Z punktu widzenia szkód wyrządzonych Niemcom, największe znaczenie miały sabotaż i dywersja na szlakach komunikacyjnych i w przemyśle wojskowym. Dokumenty potwierdzają setki poważnych przerw w ruchu kolei, wysadzonych mostów i wykolejonych transportów. Odnotowano tysiące spalonych wagonów i cystern oraz uszkodzonych lokomotyw. Akcje były planowane i wykonywane w czasie i miejscu najbardziej dla wroga krytycznym. Do legendy przeszła akcja "Góral". 12 sierpnia 1943 roku oddziały Kedywu przejęły na Placu Zamkowym w Warszawie transport przewożący astronomiczną wówczas sumę 100 miliona złotych.

W ramach odwetu likwidowano jednostki szczególnie szkodliwe i uprzykrzające życie polskiemu społeczeństwu. Starano się zasiać strach i zamęt w szeregach okupanta i przynieść moralną ulgę terroryzowanym Polakom. 1 lutego 1944 roku w ramach akcji "Kutschera" przeprowadzono udany zamach na znienawidzonego dowódcę SS i policji w Warszawie.

Samoobrona obejmowała akcje odbijania więźniów, likwidacji karnych ekspedycji na prowincji, czy niszczenie biur urzędów niemieckiej administracji. Do samoobrony należało też likwidowanie zdrajców, niemieckich agentów oraz ochrona ludności przed bandytami. Odbicie z rąk Gestapo Jana Bytnara "Rudego" i 20 innych więźniów, czyli akcja pod Arsenałem, jest jedną z najbardziej znanych operacji polskiego Podziemia.

Posłuchaj wspomnień byłych żołnierzy Kedywu.

mjm

Czytaj także

Rzeź Woli - eksterminacja mieszkańców Warszawy

Ostatnia aktualizacja: 05.08.2020 06:00
"Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców. Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy" – brzmiał rozkaz wydany przez Hitlera po wybuchu Powstania Warszawskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Antoni Chruściel. Dowodził całością walk w powstaniu warszawskim, załamał się tylko raz

Ostatnia aktualizacja: 01.08.2024 05:45
Gen. Antoni Chruściel "Monter" był komendantem Okręgu Warszawa Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej, bezpośrednim dowódcą sił zbrojnych w czasie powstania warszawskiego. To informacja przekazana przez niego, o Sowietach wkraczających na Pragę, przyczyniła się do przyspieszenia decyzji o wybuchu zrywu. 
rozwiń zwiń