Historia

Ludobójstwo Majów w Gwatemali

Ostatnia aktualizacja: 08.08.2018 06:07
- Aby w pełni zrozumieć specyfikę tego ludobójstwa, należy pamiętać (...) o paranoicznej zimnowojennej logice, w której Ameryka Łacińska traktowana była przez Stany Zjednoczone jako bezpośrednie zaplecze geopolityczne, gdzie nie akceptowano w najmniejszym stopniu "komunistycznej infiltracji" – pisał Lech Nijakowski w książce "Rozkosz zemsty".
Audio
  • Zamach stanu w Gwatemali - korespondencja radia amerykańskiego, fragment audycji z cyklu "7 dni w kraju i na świecie" (PR, 14.08.1983)
gen. Montt zeznaje podczas procesu fot. WikipediaccElena Hermosa  Trocaire źr. Source http:www.flickr.comphotostrocaire9266597633
gen. Montt zeznaje podczas procesu fot. Wikipedia/cc/Elena Hermosa / Trocaire źr. Source http://www.flickr.com/photos/trocaire/9266597633/

8 sierpnia 1983 w wojskowym zamachu stanu został obalony dyktator Gwatemali gen. Efrain Rios Montt. Reżim, którym kierował jest odpowiedzialny za największe ludobójstwo w historii 36-letniej wojny domowej w Gwatemali.

Paranoiczna logika zimnej wojny

W latach 1981-1983 siły zbrojne wymordowały tam w wielu masakrach ponad 200 tysięcy mieszkańców, przede wszystkim rdzennych Majów. - Aby w pełni zrozumieć specyfikę tego ludobójstwa, należy pamiętać nie tylko o szczególnej historii tego regionu, w którym dziedzictwo kolonializmu jest żywe do dziś, lecz także o paranoicznej zimnowojennej logice, w której Ameryka Łacińska traktowana była przez Stany Zjednoczone jako bezpośrednie zaplecze geopolityczne, gdzie nie akceptowano w najmniejszym stopniu "komunistycznej infiltracji" – pisał Lech Nijakowski w książce Rozkosz Zemsty.

Przewrót z błogosławieństwem USA

Majowie, zajmujący najniższe pozycje struktury społecznej Gwatemali, już w pierwszych latach po II wojnie światowej dążyli do poprawy sytuacji ekonomicznej i społecznej emancypacji. Rosnące niezadowolenie mobilizowało ubogie masy chłopskie, w tym czasie postrzegane jako naturalna baza dla ruchów komunistycznych. Na to nie mógł zgodzić się Waszyngton.
W 1954 roku nastąpił w Gwatemali sponsorowany przez Stany Zjednoczone przewrót. Władzę przejęli wielcy posiadacze ziemscy, przeważnie plantatorzy kawy i bogata klasa średnia, wprowadzając w kraju rządy terroru.

Wojna domowa

Pogorszająca się sytuacja biednych warstw ludności i rosnące niezadowolenie społeczne doprowadziło nie tylko do protestów, ale gwałtownego rozwoju socjalistycznego ruchu powstańczego, brutalnie tłumionego przez armię i "szwadrony śmierci".

Czarę goryczy przelała masakra Indian w Panzós w maju 1978 roku. Wkrótce wybuchł strajk generalny, a w wielu regionach wybuchły powstania. Eskalacja walk nastąpiła na początku lat osiemdziesiątych po brutalnym odbiciu przez siły rządowe ambasady Hiszpanii w mieście Gwatemala. W budynku spalono żywcem 39 przebywających tam Indian.

Ludobójstwo

Bezradna i zdesperowana władza, wzorując się na strategii francuskiej w Algierii i amerykańskiej w Wietnamie, przystąpiła do planowych masakr. Przemoc osiągnęła szczytowy poziom w latach 1981-1982, gdy wojsko wykorzystywało taktykę spalonej ziemi. Wspólnoty wiejskie, traktowane jako potencjalne zaplecze partyzantów, były masowo i bezwzględnie pacyfikowane.

Według szacunków zginęło 200 tysięcy osób, w tym ok. 40-45 tysięcy Majów. Indian postrzegano w kulturze gwatemalskiej, silnie zdominowanej przez dziedzictwo kolonializmu, jako obcych i nie potrafiących osiągnąć wymaganego stopnia ucywilizowania. Propaganda szerzyła wizerunek barbarzyńców, których w ryzach może utrzymać jedynie bat.

Kres ludobójstwo dało obalenie gen. Montta 8 sierpnia 1983 przez dowództwo armii z generałem Oscarem Humbertem Mejią Victoresem. Nowe władze powstrzymały masowy terror i ograniczyły współpracę ze Stanami Zjednoczonymi. Mimo to, do aktów przemocy dochodziło jeszcze przez kolejne lata.

W 2013 roku gen. Montt został skazany na 80 lat więzienia za zbrodnie ludobójstwa.

Posłuchaj, co nadawało radio amerykańskie 8 sierpnia 1983.

Czytaj także

Poczdam 1945. Stalin, Truman i Churchill dzielą Europę

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2024 05:40
- Poczdam to było przypieczętowanie zwycięstwa Stalina w wojnie, moment największego triumfu Związku Sowieckiego w jego całej historii - stwierdził profesor Paweł Wieczorkiewicz, komentując obrady Wielkiej Trójki w Poczdamie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Indianie – rdzenni mieszkańcy Ameryki

Ostatnia aktualizacja: 02.06.2021 05:35
2 czerwca 1924 roku prezydent Calvin Coolidge podpisał Indian Citizenship Act, przyznając tym samym obywatelstwo wszystkim Indianom urodzonym w USA. Relacje między rdzennymi mieszkańcami Ameryki Północnej a władzami Stanów Zjednoczonych nie zawsze układały się tak pomyślnie.
rozwiń zwiń