Głównym miejscem działania Komietu był Paryż, jednak początki KNP wiążą się ze szwajcarską Lozanną. To tam, 15 sierpnia 1917 roku, Roman Dmowski doprowadził do powstania ciała, którego zadaniem miało być z jednej strony przejęcie cywilnego kierownictwa nad powstającą armią polską we Francji, a z drugiej - posługując się współczesnym językiem - lobbowanie za sprawą polską na Zachodzie.
- Nowe możliwości działania pojawiły się w związku z francuską inicjatywą, u której źródeł tkwił zaznaczający się coraz mocniej brak rezerw ludzkich, skutek wyniszczającej I wojny światowej. W czerwcu 1917 roku prezydent Francji, Raymond Poincaré wydał dekret, na mocy którego przystąpiono do tworzenia Armii Polskiej we Francji. Jako że standardy demokratyczne przewidują, że armia powinna mieć zwierzchnictwo cywilne, powstało zapotrzebowanie na stworzenie organizacji, która mogłaby takiego zwierzchnictwa się podjąć. Odpowiedzią środowisk polskich było uaktywnienie struktur, które działały wcześniej na terenie neutralnej Szwajcarii, mając do tej pory charakter ośrodka prasowego, ośrodka propagandy politycznej - wyjaśniał prof. Krzysztof Kawalec.
Cała rozmowa tutaj:
W skład Komitetu weszli głownie politycy związani z Narodową Demokracją i Stronnictwem Polityki Realnej. Później organ został zasilony przez Ignacego Paderewskiego, żywą broń "soft power" sprawy polskiej.
20 wrzesnia 1917 KNP został uznany przez Francję za jedynego przedstawiciela narodu polskiego. W ślad za Francuzami poszli inni członkowie Ententy. W październiku zrobiły to Wielka Brytania i Włochy. 6 grudnia dołączyły do nich Stany Zjednoczone. Uznania KNP konsekwentnie odmawiali przedstawiciele Rosji.
- Nawet po obaleniu reżimu Kiereńskiego przez bolszewików, jego reprezentanci w Paryżu z czystej złośliwości torpedowali działania Komitetu - podkreślał prof. Krzysztof Kawalec.
Ryzykowna gra z Francją
Choć Francuzi jako pierwsi uznali władzę Komitetu nad Armią Polską we Francji, liczyli na to, że będzie miała ona charakter symboliczny. Zupełnie inaczej wyborażał sobie kompetencje Rady Dmowski. Tym samym rozpoczęła się gra między sojusznikami. Komitet wywalczył sobie m.in. prawo do nominacji oficerskich.
To również dzięki staraniom Komitetu udało się zmienić dowódcę tworzącej się armii. Nobliwego francuskiego generała Louisa Archinarda zastąpił płk. Józef Haller.
Wraz ze zbliżającym się końcem I wojny światowej, wysiłki KNP skupiły się na niedopuszczeniu tworzących się oddziałów do walki. Stosunkowo niewielka, kilkudziesięciotysięczna armia mogłaby wykrwawić się na froncie w ciągu jednego dnia. Dmowski przewidywał jednak dla niej inną przyszłość - w jego planach Błękitna Armia miała wrócić do odrodzonej Polski, by tam zabezpieczyć jej granice.
Za sprawą polską
Najważniejszym celem Komitetu było uzyskanie poparcia państw zachodnich dla sprawy polskiej. Sukcesem KNP była francusko-brytyjsko-włoska deklaracja z 3 czerwca 1918, która dotyczyła odrodzenia suwerennej Polski.
Komitet działał też na rzecz rodaków, którzy dostali się do niewoli lub - jako obywatele państw centralnych - mogli spodziewać się represji w krajach Ententy.
Sygnatariusze traktatu wersalskiego
Po 11 listopada 1918 roku Komitet Narodowy Polski był zmuszony podzielić się władzą z Piłsudskim. Między dwoma ojcami niepodległości związało się wówczas rzadkie w historii Polski porozumienie ponad amibicjami. Obie strony były skłonne do kompromisów. Piłsudski - po wprowadzeniu do Komitetu swoich ludzi - uznawał go za reprezentanta kraju na Zachodzie, zaś Dmowski słał do swoich stronników w kraju listy, w których przestrzegał ich przed działaniem na szkodę warszawskiego ośrodka władzy. KNP nie uznał jednak powołanego przez Józefa Piłsudskiego 18 listopada 1918 r. rządu socjalisty Jędrzeja Moraczewskiego. Dopiero po utworzeniu 16 stycznia 1919 gabinetu Ignacego Jana Paderewskiego Komitet uznał ten rząd za pierwszy gabinet niepodległej Polski.
15 kwietnia 1919 po ukonstytuowaniu się pod przewodnictwem Dmowskiego delegacji polskiej na konferencję paryską, KNP podjął decyzję o swojej likwidacji. Ostatecznie rozwiązany został 15 sierpnia 1919.
