Historia

Witold Zglenicki – "polski Nobel" zrobił z Baku naftowy raj

Ostatnia aktualizacja: 06.07.2024 05:45
To on przekształcił Baku w naftowy raj. To on unowocześnił metody wydobycia ropy naftowej i pierwszy wpadł na pomysł wydobywania jej z morskiego dna. Inżynier i wynalazca zostawił też po sobie niezwykły testament. 120 lat temu, 6 lipca 1904 roku, zmarł Witold Zglenicki.
Aleksandr Michajłowicz Miszon, Baku, pole naftowe z szybami wiertniczymi i rafinerią, fot. z pocz. XX w.
Aleksandr Michajłowicz Miszon, Baku, pole naftowe z szybami wiertniczymi i rafinerią, fot. z pocz. XX w. Foto: Polona

Ten absolwent Szkoły Głównej Warszawskiej (obecnie Uniwersytet Warszawski) i Instytutu Górniczego w Petersburgu, a także uczeń Dimitrija Mendelejewa, całe swoje życie poświęcił pracy w przemyśle wydobywczym – początkowo na terenie Królestwa Polskiego, a następnie, od 1891 roku w Baku w dzisiejszym Azerbejdżanie.

- Z jednej strony było to miejsce zsyłki niesubordynowanych wojskowych i ludzi pozostających w kolizji z prawem, a z drugiej strony wiodący ośrodek wydobycia ropy naftowej, co przyciągało zagranicznych inwestorów. Swój kapitał inwestowali tam m.in. bracia Nobel – wyjaśniała w audycji z cyklu "Ludzie Niepodległości" dr Jolanta Załęczny z warszawskiego Muzeum Niepodległości.

Posłuchaj
16:25 Zglenicki_ludzie niepo.mp3 Sylwetka Witolda Zglenickiego - audycja Katarzyny Jankowskiej z cyklu "Ludzie Niepodległości". (PR, 9.07.2018)

Ojciec nafty bakijskiej

Gdy Zglenicki przybywał do Baku, tamtejszy przemysł naftowy dopiero raczkował. W ciągu lat pracy polski inżynier przekształcił to miejsce w jeden z najprężniej działających ośrodków wydobywczych świata.

- Zglednicki badał występowanie bogactw naturalnych, pracował nad nowoczesnymi urządzeniami do eksploatacji ropy naftowej. Jego praca uczyniła wydobywanie surowca bardziej bezpiecznym – podkreślała dr Jolanta Załęczny.

Opracowane przez Zglenickiego rozwiązania nabywali Noblowie i Rotschildowie.

Przewidział przemysł XX wieku

- Jako pierwszy na świecie rozważał budowanie szybów naftowych na morzu. Planował ulokowanie ich na wodoszczelnych pomostach o wysokości ok. 2,5 m, skąd ropa miała być spuszczana do tankowców – wyjaśniał gość audycji.

Pomysł przedstawił w 1896 roku  na zebraniu członków Rosyjskiego Towarzystwa Technicznego. Mimo starań polskiego inżyniera, pomysł nie spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem. Przedsięwzięcie uznano za zbyt trudne technicznie i kosztochłonne.

Dopiero po II wojnie światowej zdecydowano się wdrożyć w życie pomysł Zglenickiego. Sam inżynier nie dożył tej chwili.

Niezwykły testament

- Dochody ze sprzedaży roponośnej działki o wartości 50 tys. rubli przepisał swojemu nieślubnemu synowi, Anatolowi Winogradowi, a jego matkę zobowiązał do wychowania syna na Polaka. Chciał też, by syn przyjął nazwisko ojca i zamieszkał na ziemiach polskich. Niestety ta prośba nie została spełniona, zarówno Maria, jak i jej syn spędzili resztę życia w Rosji – podkreśliła dr Jolanta Załęczny.

Poza zabezpieczeniem bytu swojej rodzinie Zglenicki zadbał, by jego dziedzictwem był też rozwój polskiej nauki.

- Dochody ze swojej działki przekazał Kasie im. Mianowskiego w Warszawie. Była to instytucja, która działała od roku 1891 na rzecz rozwoju nauki. W ten sposób Zglenicki, podobnie jak Nobel, stał się osobą, która finansuje nagrody dla naukowców – słyszymy w audycji Katarzyny Jankowskiej.

Wśród laureatów nagrody znaleźli się m.in. Oskar Kolberg i Maria Skłodowska-Curie. Wybuch I wojny światowej, a następnie rewolucja w Rosji, spowodowały, że nagrodę zaprzestano przyznawać.

bm

Czytaj także

Ignacy Łukasiewicz. Twórca przemysłu naftowego

Ostatnia aktualizacja: 30.03.2024 05:46
30 marca 1853 w oknie wystawowym apteki "Pod Złotą Gwiazdą" we Lwowie zapłonęła pierwsza na świecie lampa naftowa. Jej głównym konstruktorem był farmaceuta Ignacy Łukasiewicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Centralny Okręg Przemysłowy. Wielka idea II RP

Ostatnia aktualizacja: 05.02.2024 05:50
- Pod względem rozległości i rozmachu była to największa koncepcja w naszej historii. Nikt przed Eugeniuszem Kwiatkowskim i jego współpracownikami takiej śmiałej koncepcji uprzemysłowienia Polski nie stworzył. Jest to rzecz ważna na skalę europejską – mówił były prezydent Stalowej Woli Andrzej Szlęzak.
rozwiń zwiń
Czytaj także

George Stephenson i narodziny kolei parowej

Ostatnia aktualizacja: 12.08.2024 05:48
Stephenson i jego niezwykły wynalazek już za życia stali się symbolami pędu do rozwoju oraz ambicji cywilizacyjnych imperium brytyjskiego i ludzkości w dobie rewolucji przemysłowej. Synowi palacza, który stał się jednym z najważniejszych inżynierów XIX wieku, już za życia budowano pomniki, a jego imieniem nazywano mosty.
rozwiń zwiń