- Halo, halo, tu Warszawa i wszystkie rozgłośnie Polskiego Radia. Dziś rano o godzinie 5 minut 40 oddziały niemieckie przekroczyły granicę polską łamiąc pakt o nieagresji. Bombardowano szereg miast - poinformowało Polskie Radio 1 września 1939 roku.
Wrzesień 1939 roku w Polskim Radiu. Posłuchaj!
00:41 głosy archiwalne___5_ komunikat radiowy o rozpoczęciu przez niemców wojny, prze___3791_tr_1-37_998056517eff320[00].mp3 Komunikat specjalny Polskiego Radia o wybuchu wojny. (PR, 1.09.1939)
Archiwalne nagrania, komentarze historyków, wspomnienia świadków, filmy i zdjęcia - kompendium wiedzy o napaści III Rzeszy i agresji sowieckiej na Polskę. Zobacz serwis specjalny Polskiego Radia - wrzesien1939.polskieradio.pl.
06:39 1 września 1939.mp3 1 września 1939 - fragmenty nagrań zachowanych w Archiwum Polskiego Radia
Na tydzień przed wybuchem wojny w Moskwie doszło do spotkania ministrów spraw zagranicznych Niemiec - Joachima Ribbentropa - oraz ZSRS - Wiaczesława Mołotowa. Podpisany wówczas pakt o nieagresji oraz tajny protokół stały się bezpośrednią przyczyną ataku na Polskę. Zdaniem historyka Jerzego Eislera podpisanie paktu miało wpływ na decyzję o rozpoczęciu II wojny światowej. Dzięki temu porozumieniu Hitler mógł rozpocząć wojnę, nie bojąc się oskarżeń, że jest jedynym agresorem w Europie.
03:07 postacie i wydarzenia ii wojny światowej (odc_ 5)___17_05_iv_tr_0-0_989689484c1d6c9[00].mp3 Pakt Ribbentrop-Mołotow - komentarz historyka, prof. Pawła Wieczorkiewicza. (PR, 1998)
Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny
Za początek wojny uznaje się atak niemieckiego pancernika "Schleswig-Holstein", który o godzinie 4:45 ostrzelał na Westerplatte polską składnicę wojskową. Jak ustalili historycy, dwie minuty wcześniej, czyli o 4:43, niemieckie bombowce zaatakowały Wieluń, miasto leżące około 20 kilometrów od ówczesnej granicy polsko-niemieckiej. Historyk profesor Andrzej Ajnenkiel uważa, że należy oddać hołd zarówno poległym w Wieluniu cywilom, jak i wojskowym zabitym na Westerplatte. Jego zdaniem Wieluń stał się pierwszą ofiarą ludobójczej polityki Adolfa Hitlera.
Dyskusja na temat miejsca rozpoczęcia wojny ma charakter symboliczny i wciąż najważniejsze miejsce zajmuje obrona Westerplatte, gdzie 182-osobowa polska załoga poddała się dopiero po 7-dniowej obronie. Również 1 września 1939 roku rozpoczęła się obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, zaatakowanej przez oddziały hitlerowskie. Po zaciętej walce pracownicy urzędu poddali się, gdy Niemcy podpalili budynek. Zginęło 12 osób, 38 rozstrzelano, a 23 zamordowano w obozach koncentracyjnych.
17 września 1939 roku do wojny przeciwko Polsce przystąpił Związek Sowiecki. Rosjanie wprowadzili do Polski około 5 tysięcy czołgów, 1800 samolotów i 600 tys. żołnierzy, którym Polacy mogli przeciwstawić niewiele ponad 300-tysięczną armię. Konsekwencje agresji sowieckiej z 17 września 1939 ponosimy do dziś. Te wydarzenia ukształtowały bowiem obecną granicę Polski. Propaganda sowiecka określała agresję na Polskę jako "wyprawę wyzwoleńczą" w obronie "ludności zachodniej Ukrainy i zachodniej Białorusi". W konsekwencji ataku do niewoli trafiło ponad pół miliona polskich żołnierzy. Nastąpiły także masowe deportacje. Sowieci wykazywali się bezprzykładnym bestialstwem.
W II wojnie światowej wzięło udział 61 państw. Zmobilizowano ponad 110 milionów żołnierzy. W czasie wojny zginęło ponad 55 milionów ludzi, a 35 milionów zostało rannych.
pd/mk
