Historia

Zatopienie ORP "Orkan". Największa strata Polskiej Marynarki Wojennej podczas II wojny światowej

Ostatnia aktualizacja: 08.10.2023 05:50
Zatonięcie niszczyciela ORP "Orkan" było największą strata Polskiej Marynarki Wojennej pod względem liczby ofiar podczas całej II wojny światowej. Mroźne fale północnego Atlantyku stały się grobem dla 198 członków załogi okrętu.
ORP Orkan
ORP "Orkan"Foto: NAC

Feralnego dnia, 8 października 1943 roku, "Orkan" uczestniczył w osłonie atlantyckiego konwoju SC 143. 39 ociężałych frachtowców płynęło z kanadyjskiego Halifaksu do Wielkiej Brytanii z transportem uzbrojenia, żywności i leków dla walczących z Hitlerem państw Europy. Trasa konwoju wiodła przez Atlantyk, północnym brzegiem Islandii. Były to tereny polowań niemieckich okrętów podwodnych U-Bootów i to tam "Orkana" spotkał smutny los. 

Polska Marynarka Wojenna w II wojnie światowej - zobacz serwis specjalny

Hekatomba na morzu 

Rankiem 8 października 1943 roku potężna eksplozja wzruszyła kadłubem okrętu. Pocisk nieprzyjaciela uderzył w przedział amunicyjny jednego z dział - wybuchł nie tylko ładunek niemieckiej torpedy, ale także amunicja "Orkana". Na domiar złego, eksplozja rozerwała także zbiornik paliwa - płonąca ropa zalała pokład, utrudniając ewakuację.  Okręt zatonął w niespełna pięć minut. Załoga nie miała czasu na spuszczenie szalup ratunkowych. Udało się spuścić jedynie niewielką łódź. 

Większość załogi zginęła w wyniku eksplozji. Pozostali zmarli w wyniku hipotermii, dryfując wśród szczątków okrętu. Na szczęście radiotelegrafistom "Orkana" udało się wysłać sygnał SOS.  Nieco ponad godzinie - pojawił się w miejscu zatonięcia "Orkana" brytyjski niszczyciel HMS "Musketeer". Uratował on 40 polskich marynarzy i 3 brytyjskich. Feralnego dnia fale pochłonęły 178 polskich marynarzy i około 20 brytyjskich. 

"Orkan" padł ofiarą torpedy akustycznej - nowej broni niemieckiej floty. Pociski te wyposażone były w prymitywny system naprowadzania, który zwiększał skuteczność torpedy i zmniejszał wykrywalność U-Boota. Pocisk nie płynął bowiem równym torem, a zygzakiem. 

Z Royal Navy do Polskiej Marynarki Wojennej

"Orkan" był jednym z okrętów brytyjskich, które po wrześniu 1939 roku wzmocniły flotyllę Polskiej Marynarki Wojennej. Zwodowany w 1942 roku jako HMS "Myrmidon", został przekazany Polakom w grudniu tego samego roku. Dowództwu Royal Navy zależało na spożytkowaniu potencjału marynarzy-tułaczy, którzy razem z Armią Andersa opuścili sowieckie gułagi.

- W 1939 roku do Wielkiej Brytanii trafiło ok. 800 marynarzy. Do końca wojny stan osobowy Marynarki wzrósł do 4000 ludzi - wyjaśniał kpt. Antoni Tyc na antenie Polskiego Radia. 

Komendę nad jednostką objął komandor por. Stanisław Hryniewiecki. Okręt pełnił służbę patrolową u wybrzeży Wielkiej Brytanii i brał udział w konwojach na północnym Atlantyku m.in. w tych, które były skierowane do Murmańska. Patrolował także Zatokę Biskajską. 

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Przekleństwo trumny Sikorskiego

Najbardziej niezwykłym zadaniem, jakie przyszło wykonywać "Orkanowi" był przewóz trumny z ciałem gen. Władysława Sikorskiego, który zginął w katastrofie gibraltarskiej 4 lipca 1943 roku. Niszczyciel ruszył 8 lipca z Gibraltaru. Ciało Naczelnego Wodza zostało przewiezione w Portsmouth w Wielkiej Brytanii.

- Nastrój był ponury. Na twarzach nie było uśmiechów, nie słychać było dosadnych określeń marynarskich. Nic nie było takie, jak zawsze. Tylko wszyscy, którzy mogli, zbierali się wokół radiostacji, by słuchać nowych informacji o katastrofie – wspominał kpt. Witold Poray-Wojciechowski, marynarz na ORP "Orkan".

Transport ciała na pokładzie okrętu był wydarzeniem niezwykłym także ze względu na marynarski przesąd – przewożenie trumny odczytywano jako zły omen, zmarłych należało oddawać falom.

 bm

Czytaj także

[INFOGRAFIKA] ORP "Orzeł" - krótka i barwna historia najsłynniejszego polskiego okrętu podwodnego

Ostatnia aktualizacja: 07.02.2024 06:00
7 lutego 1939 roku ORP "Orzeł" - okręt, którego niezwykłe dzieje do dziś rozpalają wyobraźnię pasjonatów historii - przybył do portu w Gdyni.
rozwiń zwiń
Czytaj także

80 lat temu niemiecka żywa torpeda uszkodziła ORP "Dragon" – jedyny wówczas polski krążownik

Ostatnia aktualizacja: 08.07.2024 05:55
To był największy okręt, jaki Polska Marynarka Wojenna utraciła w całej swojej historii. W wyniku ataku niemieckiej żywej torpedy zginęło trzydziestu siedmiu marynarzy, a "Dragon" nie nadawał się do dalszej służby, ani do naprawy. Spoczął u wybrzeży Normandii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ekspedycja w poszukiwaniu ORP "Orzeł". Rozmawiamy z organizatorami

Ostatnia aktualizacja: 27.07.2019 12:00
- W najbliższych dniach ruszy kolejna – ósma już - ekspedycja, podczas której grupa Polaków zamierza przez dwa tygodnie badać dno Morza Północnego w poszukiwaniu wraku słynnego okrętu podwodnego ORP "Orzeł", którego zaginięcie do dziś pozostaje jedną z największych nierozwikłanych zagadek udziału Polaków w II wojnie światowej. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kryptonim "Peking". Ewakuacja polskich niszczycieli

Ostatnia aktualizacja: 30.08.2024 06:01
30 sierpnia 1939 roku Polskie Radio nadało trzykrotnie sygnał "Peking". Na ten znak niszczyciele "Burza", "Błyskawica" i "Grom" podniosły kotwice i wyruszyły w rejs do Wielkiej Brytanii. 
rozwiń zwiń