Historia

Apollo Korzeniowski. Ojciec Conrada niesłusznie w cieniu syna

Ostatnia aktualizacja: 21.02.2024 05:56
Stefan Żeromski pisał o nim, że był "nieznanym ojcem sławnego pisarza", ale dodawał także, że był "jednym z palaczów ducha polskiego". Wygnaniec, konspirator, poeta i pisarz nie zasłużył, by być tylko przypiskiem w biografii Josepha Conrada. 204 lata temu urodził się Apollo Korzeniowski.
Apollo Korzeniowski. W tle sylwetka jego syna.
Apollo Korzeniowski. W tle sylwetka jego syna.Foto: Wikimedia Commons/dp; polona.pl/dp

- Zapaleniec, wieczny rewolucjonista, patriota, obrońca ukraińskich chłopów, konspirator – tak charakteryzował postać Apolla Korzeniowskiego Wacław Zbyszewski w felietonie dla Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.


Posłuchaj
14:44 Apollo Korzeniowski RWE.mp3 Felieton Wacława Zbyszewskiego poświęcony postaci Apolla Korzeniowskiego. (RWE, brak daty)

 

Apollo był przedstawicielem polskiej szlachty na Ukrainie. Rewolucyjny zapał odziedziczył po ojcu, weteranie wojen napoleońskich. Jako mieszkaniec tych naznaczonych bratobójczymi walkami ziem uświadomił sobie, że to właśnie przepaść dzieląca stany Rzeczpospolitej była powodem, dla którego Polska zginęła. To pchnęło go w kierunku popierającego reformy społeczne stronnictwa Czerwonych.

W twórczości Korzeniowskiego przewijał się motyw krytyki dotychczasowych stosunków panujących na Ukrainie. Jego "Komedia" była skandalizującą, fabularyzowaną satyrą na szlachtę polską na Ukrainie (było to jedno z niewielu dzieł, które za życia poety ukazały się w druku, większość – zatrzymana przez cenzurę – krążyła w "drugim obiegu"). Nic dziwnego, że Apollo dał się poznać jako jeden z tych, którzy obok Orła i Pogoni widzieli w godle powstańczym także Archanioła Michała – symbol Rusi.

Ojciec Conarada

Ze stronnictwem Czerwonych związana była też bogata rodzina Bobrowskich - dość powiedzieć, że jej członek, Stefan Bobrowski, był w czasie Powstania Styczniowego przewodniczącym Tymczasowego Rządu Narodowego. Siostra Stefana, Ewelina (Ewa) Bobrowska, została żoną Apolla. Z tego związku przyszedł na świat przyszły klasyk literatury światowej – Joseph Conrad, czyli Józef Konrad Korzeniowski.  

Joseph Conrad - zobacz serwis specjalny

"Dziecię, synu powiedz sobie żeś bez ziemi, bez miłości, bez ojczyzny, bez ludzkości, póki Polska – matka w grobie" pisał Apollo Korzeniowski w dniu chrztu syna Józefa Konrada. W tym duchu Apollo wychowywał Konrada. 

Człowiek, którego pamiętano

Autor "Jądra Ciemności" miał zaledwie pięć lat, gdy wybuchło Powstanie Styczniowe. Jego ojciec nie był jego świadkiem, choć gotów był wzniecić insurekcję jeszcze w latach 1853-1856, gdy Rosja zaangażowana była w wojnę krymską. Nim powstanie wybuchło, jego  Apollo został aresztowany za pracę konspiracyjną i po półtorarocznym pobycie w więzieniu, zesłany na Sybir.

Lata 1862-1866 rodzina Korzeniowskich spędziła na zesłaniu. W 1865 roku zmarła matka Konrada, która na zesłaniu nabawiła się gruźlicy. Lata zsyłki odbiły się także na zdrowiu Apolla. Nigdy nie odzyskał młodzieńczego wigoru, zmarł cztery lata po żonie.

Opiekę nad osieroconym Konradem przejęła jego babka, Teofila Bobrowska, a później wuj Tadeusz Bobrowski. Od 1873 roku Józef Konrad mieszkał w Krakowie, którego – w uznaniu zasług ojca – został honorowym obywatelem w wieku lat 12. Pomnik na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie wystawili Apollowi mieszkańcy miasta.

- Dla współczesnych nie był on postacią nieznaną, o czym świadczy chociażby jego pogrzeb, który stał się wspaniałą manifestacją narodową. Cały Kraków szedł za trumną poety i zesłańca – mówił Wacław Zbyszewski. – Co zaś najważniejsze, to fakt, który podkreślili sprawozdawcy. Mianowicie, że ludzie idący za trumną, mianowicie ludzie, którzy stali w oknach na ulicy i wyglądali z okien, płakali.

bm

Czytaj także

Stefan Bobrowski - bohater tragiczny

Ostatnia aktualizacja: 17.01.2020 06:07
"Quem di diligunt, adolescens moritur", czyli Wybrańcy bogów umierają młodo - to łacińskie powiedzenie jak ulał pasuje do Stefana Bobrowskiego, jednego z przywódców powstania styczniowego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Joseph Conrad. Człowiek trzech kultur, klasyk angielskiej prozy

Ostatnia aktualizacja: 03.08.2024 05:55
100 lat temu, 3 sierpnia 1924 roku, zmarł Joseph Conrad, syn polskich patriotów i wielki pisarz angielski, autor m.in. "Jądra ciemności" i "Lorda Jima". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Otago. Statek Josepha Conrada wypływa w morze

Ostatnia aktualizacja: 05.10.2024 05:50
5 października 1869 roku w stoczni Alexander Stephen & Sons w Glasgow zwodowano trzymasztowy statek handlowy, którego kapitanem w latach 1888-1889 był pisarz Józef Konrad Korzeniowski. Bark Otago to jedyny żaglowiec, którym dowodził autor "Jądra ciemności".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Emanuel Szafarczyk. Warszawski sztyletnik Powstania Styczniowego

Ostatnia aktualizacja: 17.02.2024 05:55
159 lat temu władze carskie powiesiły na stokach cytadeli Emanuela Szafarczyka, dowódcę warszawskiej formacji sztyletników. Obok niego zawisł Aleksander Waszkowski, ostatni powstańczy naczelnik Warszawy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Leopold II. Demoniczny król Belgów

Ostatnia aktualizacja: 10.12.2023 05:35
Powieść Josepha Conrada "Jądro ciemności" często występuje jako symbol psychologiczny czy nawet metafizyczny, a tymczasem książka była oparta na prawdziwych wydarzeniach. Pisarz opisał to, co zobaczył w trakcie podróży po Kongu pod rządami króla Leopolda II.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rosja nigdy się nie zmieni. Joseph Conrad pisał o tym sto lat temu

Ostatnia aktualizacja: 24.02.2024 05:57
– W maju 2014 roku w "Le Monde" był duży artykuł o sytuacji na Ukrainie i Joseph Conrad podany był tam jako klucz do zrozumienia duszy rosyjskiej – mówił w Polskim Radiu prof. Zdzisław Najder dwa miesiące po zbrojnej aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku.
rozwiń zwiń