15 kwietnia 1452 roku urodził się Leonardo da Vinci - człowiek renesansu: malarz, architekt, filozof, muzyk, pisarz, odkrywca, matematyk, mechanik, anatom, wynalazca i geolog.
Nieślubne dziecko
Dorastał w małej wiosce, niedaleko miejscowości Vinci, położonej na terenie dzisiejszej Toskanii. Jego ojciec Piero był notariuszem. Miał przelotny romans z chłopką o imieniu Caterina i z tego właśnie związku przyszedł na świat późniejszy geniusz renesansu. Chłopiec wychowywał się w domu ojca. Niestety w tamtych czasach dzieci z nieślubnych związków napotykały na swej drodze wiele barier, jedną z nich był zakaz wstępu na uniwersytety. Postaci Leonarda da Vinci poświęciła swe audycje z cyklu "W stronę sztuki", nadane w 2001 roku, Ewa Prządka.
Ponoć, gdy był niemowlęciem nad jego kołyską przeleciał jastrząb. Później, gdy usłyszał tę opowieść, uznał to wydarzenie za prorocze. Jego zapiski, których do tej pory odnaleziono ok. 7 tysięcy, zawierają szczegółowe opisy badań nad lotem ptaków i kilka różnych projektów skrzydeł bazujących na strukturze skrzydeł nietoperzy. By sprawdzić skuteczność działania swych pomysłów, wykonywał modele z papieru, wosku, drewna. 3 stycznia 1496 roku Leonardo da Vinci przeprowadził, niestety nieudaną, próbę swojej machiny latającej.
Zdolny samouk
Od najmłodszych lat chłopcem zajmował się nie jego rodzony ojciec, a jego brat. – Stryj Francesco spędzał z chłopcem wiele czasu – mówiła w programie dr Bożena Fabiani, historyk sztuki. - To on przekazał mu miłość do przyrody i natury. Zapisał mu też cały majątek. Ojciec nie pozostawił mu nic.
Ciekawostką jest, że Leonardo da Vinci posługiwał się pismem zwierciadlanym - żeby odczytać jego zapiski trzeba przystawić lusterko. Szacuje się, że z ok. 14 tys. kart, które wykonał, ocalała mniej więcej połowa. Jego notatki mają w swych zbiorach archiwa i biblioteki całego świata.
Na zdj.: "Chrzest Chrystusa" - repr. fot. obrazu stworzonego przez Verocchia i Leonarda da Vinci. Wikimedia Commons/dp. Źr.: Galeria Uffizi
Na praktyce u Veroccia
- Wiemy na pewno, że jako kilkunastoletni chłopiec trafił do warsztatu wielkiego malarza i rzeźbiarza florenckiego, Veroccia - stwierdziła dr Fabiani. - I tam spędził kilka lat. Gdy miał 20 lat wpisano go do ksiąg cechowych i miał już prawo samodzielnie przyjmować zlecenia. Pozostał jednak u mistrza, był jego zastępcą, miał swoich uczniów, którym stawiał ponoć niezwykle wysokie wymagania. Odszedł dopiero po kilku latach. Szczęścia szukał we Florencji.
Niewiele jednak wiadomo o tym, co wtedy robił. Pewne jest, że zraził do siebie wielu klientów. - Przyjmował zamówienia, ale ich nie kończył - słyszymy w komentarzu. - Przygotowywał się tak długo, że wszyscy rezygnowali. Zraził w ten sposób do siebie wielu ludzi. Być może to spowodowało, że jako 30-latek opuścił Florencję i na 18 lat osiadł w Mediolanie.
14:27 Leonardo da Vinci - aud. Ewy Prządki.mp3 Leonardo da Vinci, cz. 1 - aud. Ewy Prządki z cyklu "W stronę sztuki". (PR, 8.07.2001)
Na dworze u Ludwika Sforzy
Przedstawił się jako doskonały wynalazca machin wojennych, budowniczy mostów i urządzeń fortyfikacyjnych. W memoriale, w którym przedstawiał księciu swe umiejętności, pisał, że potrafi konstruować najstraszliwsze machiny niszczące, i burzące i dodawał: "Znam sposób budowy mostów bardzo lekkich i mocnych, łatwo przenośnych oraz innych mocniejszych, które opierają się ogniowi i atakowi. Potrafię także budować kryte wozy bezpieczne i nie do zdobycia. Pod ich osłoną może posuwać się piechota, nie natrafiając na żaden opór".
Dopiero na końcu dodał zaledwie jedno zdanie dotyczące sztuki: "Mógłbym wykonać w brązie posąg konny i malować obrazy wszelkiego rodzaju".
Został przyjęty jednak głównie dzięki dobrym manierom, talentowi muzycznemu i umiejętności organizacji przyjęć. Początkowo mieszkał w Mediolanie, z czasem przeniósł się na książęcy dwór, otrzymując tytuł nadwornego malarza i inżyniera.
"Ostatnia wieczerza" - repr. fot. obrazu Leonarda da Vinci (1452–1519). Wikimedia Commons/domena publ.
Zamiłowanie do inżynierii
Leonardo projektował wozy pancerne, tyle że poruszane siłą mięśni ośmiu ukrytych wewnątrz ludzi, wymyślił też trujący proszek i maski ochronne dla żołnierzy. - Nic dziwnego, że nie miał kiedy kończyć swoich obrazów - komentowała historyk sztuki. - Ponieważ, kiedy malował oko, to przeprowadzał przez wiele tygodni nad narządem wzroku liczne eksperymenty, kiedy malował światło, badał jego strukturę. Zajmował się matematyką, fizyką, mechaniką, anatomią. Przeprowadził ok. 30 sekcji zwłok ludzi, kilka sekcji zwłok konia, niedźwiedzia, a nawet małpy. Zajmował się architekturą, urbanistyka, literaturą.
Ciągle odnajdują się jeszcze jego rysunki i zapiski. Spektakularnym było odkrycie w Anglii w 1976 r. ponad 900 rysunków autorstwa wielkiego mistrza.
Wygląd latającej maszyny ze skrzydłami, strukturą przypominającymi skrzydła nietoperza. Repr. fot. rysunku Leonardo da Vinci. Wikimedia Commons/dp
Leonardo i jego wynalazki
- Gdy odczytano jego zapiski, okazało się, że wynalazł niesłychaną liczbę urządzeń - mówiła dr Fabiani. - Sam robił do nich rysunki. Prototyp kamery fotograficznej, łożysko kulkowe, maszyna przędzalnicza, koparka mechaniczna. To on był prekursorem tych urządzeń. - Kiedy Wenecji groziła flota turecka, Leonardo podjął się ją zniszczyć przez zastosowanie łodzi podwodnej - słyszymy w audycji. - Kiedy pracował nad samolotem, wynalazł spadochron.
15:21 Leonardo da Vinci, malarz - aud. Ewy Prządki.mp3 Leonardo da Vinci, cz. 2 - aud. Ewy Prządki z cyklu "W stronę sztuki". (PR, 15.07.2001)
Podobno sypiał zaledwie 15 minut co 4 godziny. Był niezwykle pracowity. Kochał naturę. Artysta i historyk sztuki, Giorgio Vasari, który opisywał życie wielkich mistrzów renesansu zanotował:
"Przechodząc przez plac, gdzie sprzedawano ptaki, wydobywał je z klatek, a płacąc żądaną cenę, puszczał je w powietrze i tak przywracał im utraconą wolność, dlatego też natura była dla niego łaskawa. Gdziekolwiek zwrócił swą myśl, okazywał doskonałość. Nikt nigdy nie dorównał mu w zdolnościach, w żywotności, w dobroci, w łatwości, we wdzięku życia".
I dodał: "Codziennie wykonywał modele i rysunki, pokazujące jak bez wysiłku podnosić skały i przebijać góry, jak budować dźwigi, żurawie, śruby dla wyciągania ciężarów i jak za pomocą pomp ciągnąć z głębi ziemi wodę - pisał o nim Giorgio Vasari. Marzył też o lataniu".
Leonardo da Vinci zmarł 2 maja 1519 roku.
Posłuchaj historii człowieka, któremu nikt wcześniej ani później nie dorównał wiedzą i talentem.
