Historia

Adam Ciołkosz – socjalizm z ludzką twarzą

Ostatnia aktualizacja: 01.10.2023 05:45
– Socjalistą stałem się na polu bitwy – wspominał Adam Ciołkosz w 1969 roku. – Tam doszedłem do przekonania, że po powrocie z wojny polsko-ukraińskiej trzeba inaczej urządzić świat, ażeby nie powtarzały się walki, które noszą charakter bratobójczy.
Adam Ciołkosz (ok.1956),  źr. Michał Śliwa Polska myśl socjalistyczna, Wikipediadp
Adam Ciołkosz (ok.1956), źr. Michał Śliwa "Polska myśl socjalistyczna", Wikipedia/dp

1 października 1978 roku zmarł w Londynie wybitny działacz Polskiej Partii Socjalistycznej i członek Rady Narodowej. Swoją wiedzą historyczną i polityczną dzielił się ze słuchaczami Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.


Posłuchaj
19:39 Adam Ciołkosz_ArchiwumRWE.mp3 O Adamie Ciołkoszu, działaczu emigracyjnym mówi historyk, prof. Andrzej Friszke w audycji z cyklu "Z archiwów Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa" przygotowanej przez Alinę Grabowską. (RWE, 25.03.2001)

 

Droga do polityki

Urodził się 5 stycznia 1901 roku w domu o silnych tradycjach patriotycznych i niepodległościowych. Od czasów nauki w gimnazjum bardzo silnie zaangażował się w działalność harcerską. Kiedy w czasie I wojny światowej przebywał wraz z rodzicami w Wiedniu, nawet tam założył drużynę harcerską. Podczas wojny polsko-bolszewickiej brał udział w walkach o Grodno, Wilno i Warszawę. Po zakończeniu działań wojennych dokończył naukę na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Adam Ciołkosz uznał, że droga ku zmianie ówczesnego porządku prowadzi przez socjalizm. Do partii socjalistycznej wstąpił pod koniec roku 1921. 7 lat później został wybrany posłem, a następnie sekretarzem klubu poselskiego. W parlamencie II Rzeczpospolitej odgrywał dość dużą rolę, o czym świadczy fakt, że we wrześniu 1930 roku znalazł się na liście posłów osadzonych w Brześciu nad Bugiem. Informacja o jego aresztowaniu wywołała w Tarnowie rozruchy tłumione przez policję. Wyszedł za kaucją w Wigilię 1930 roku.

Wierny socjalizmowi

W procesie brzeskim został skazany na 3 lata więzienia i 10 lat pozbawienia praw obywatelskich. Jako, że jednocześnie wykreślono go z listy oficerów Wojska Polskiego nie mógł wziąć udziału w wojnie obronnej 1939 roku. Wówczas wraz z żoną i dzieckiem dotarł do Wołynia, gdzie zastało go wojska sowieckie. Wtedy przez Rumunię przedostał się do Francji, gdzie został członkiem Rady Narodowej.

– Po wejściu wojsk sowieckich do Polski przekonałem się, że komunizm jest tylko odnowionym imperializmem caratu o takich samych walorach politycznych i moralnych jak hitleryzm – podkreślał Adam Ciołkosz w 1969 roku w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

W służbie dla kraju

– Miłością mojego życia byli polscy robotnicy i polscy chłopi – mówił Adam Ciołkosz. – Całe swoje dorosłe życie spędziłem miedzy nimi, bo tam było moje serce, był mój rozum, tam była moja wiara na przyszłość. Dali mi z siebie niesłychanie dużo i wzbogacili moje życie. Tej miłości pozostałem wierny.


Posłuchaj
10:17 RWE_AdamCiołkosz(6.05.1969).mp3 – Miłością mojego życia byli polscy robotnicy i polscy chłopi – Ada Ciołkosz wspomina wydarzenia, które ukształtowały jego pogląd na świat, aud. z cyklu "Sylwetki pracowników Rozgłośni Polskiej RWE". (RWE, 6.05.1969)

 

Według Ciołkosza socjalizm nieodłącznie wiąże się z wolnością. – Był to polityk typu partyjnego – mówił w audycji Aliny Grabowskiej historyk, prof. Andrzej Friszke. – To nie był polityk, dla którego przynależność do partii była kwestią techniczną. Ciołkosz był bardzo silnie umotywowany racjami ideowymi socjalizmu polskiego, patriotyzmu w radykalno-lewicowej wersji i chęcią pracy dla robotników.

Adam Ciołkosz po wojnie nie wrócił już do kraju. Przez cały okres działalności na obczyźnie angażował się w działalność społeczną oraz wydawał liczne publikacje historyczne. Zmarł w Londynie 1 października 1978 roku, w wieku 77 lat.

Posłuchaj wystąpień Adama Ciołkosza na antenie RWE m.in. w 60-tą rocznicę wydania "Robotnika" w 1954 roku czy podczas zgromadzenia protestacyjnego Polonii amerykańskiej w 1956 roku.

mb

Czytaj także

Stanisław Mikołajczyk – bohater czy tchórz?

Ostatnia aktualizacja: 18.07.2023 05:40
Czy polityk powinien walczyć o dobro kraju za wszelką cenę, nawet za cenę własnej wolności, czy życia? Dziś trudno rozstrzygnąć ten dylemat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Herman Lieberman - obrońca uciśnionych

Ostatnia aktualizacja: 21.10.2020 05:30
Zawsze stawał w obronie sprawiedliwości, robotników i Ojczyzny. Swoimi mowami utrudniał pracę upolitycznionym i stronniczym sądom cesarsko-królewskim, a później sanacyjnym. Zmarł 21 października 1941 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Pużak: obowiązek trzeba spełniać do końca

Ostatnia aktualizacja: 26.08.2023 05:50
Jeden z głównych przywódców i organizatorów Polskiej Partii Socjalistycznej poświęcił życie klasie robotniczej, sprawie socjalizmu, wolności i niepodległości Polski. Za swoją dewizę życiową - wytrwać i przetrwać - zapłacił najwyższą cenę. Zmarł 73 lata temu w stalinowskim więzieniu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stanisław Dubois, socjalista-idealista

Ostatnia aktualizacja: 21.08.2023 05:35
- Liczono się z nim ze względu na charakter, opanowanie i zdolności – tak Stanisława Dubois wspominał jego przyjaciel. Miał też w sobie typowy dla idealistów optymizm graniczący z naiwnością, który w końcu doprowadził do jego śmierci.
rozwiń zwiń