Przegląd Sportowy - okrągły wiek pisania o sporcie

100 lat temu, w sobotni poranek, ukazał się pierwszy numer "Przeglądu Sportowego", najbardziej poczytnego i najstarszego magazynu sportowego w Polsce, choć jego początki jako tygodnika nie były tak oczywiste, jak to ma miejsce obecnie. 

Winieta jednego z pierwszych powojennych wydań Przeglądu Sportowego

Foto: Polona.pl/dp

Co ciekawe, w pierwszych latach swojego działania był oficjalnym organem krakowskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej i o tej dyscyplinie pisał najwięcej. Pomysłem na ogólnosportowe pismo zarazili się sportowcy i działacze sportowi z Krakowa i tam też ukazał się 21 maja 1921 roku pierwszy numer tygodnika. Tak, w pierwszych latach Przegląd Sportowy był tygodnikiem, co można było przeczytać nieco poniżej tytułu w lewym marginesie, w ramce: "Wychodzi raz w tygodniu w sobotę".

Tygodnik potrzebował znaczącego protektora i dlatego też ukazywał się jako organ kilku okręgowych związków piłkarskich, bo już od 5. numeru, z 18 czerwca 1921 roku, w podtytule zapisano, że jest "Oficjalnym organem Krakowskiego, Warszawskiego i Lwowskiego Związku Okręgowego Piłki Nożnej". Mimo tego patronatu pismo otwarte było również na wszelkie inne wydarzenia sportowe, a świadczy temu pisany wersalikami podtytuł: "TYGODNIK ILUSTROWANY, POŚWIĘCONY WSZELKIM GAŁĘZIOM SPORTU". W zarchiwizowanych rocznikach łatwo dostrzeżemy także duże części szpalt oddane ogłoszeniom reklamowym, które swoimi przychodami stale pozwalały na zwiększanie nakładu i pozyskiwanie regionalnych korespondentów.

Przegląd Sportowy w pierwszych swoich latach wychodził w Krakowie i nie ma w tym nic dziwnego... założony był przecież przez krakowskich działaczy i sportowców. Znaleźli się wśród nich działacz sportowy i sędzia piłkarski Ignacy Rosenstock; wydawca J. Billig wydający także kilka innych pism sportowych; bankowiec i dyrektor krakowskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego Aleksander Dembiński, wieloletni członek zarządu i prezes Wisły Kraków; major saperów, działacz i trener piłkarski oraz pierwszy selekcjoner piłkarskiej reprezentacji Polski Józef Szkolnikowski; działacz Leon Gleissner oraz piłkarz, trener piłkarski i dziennikarz Tadeusz Synowiec. Pierwszym redaktorem naczelnym został inżynier Ignacy Rosenstock.

Czesław Michalski, historyk Akademii Pedagogicznej w Krakowie, w swoim opracowaniu "Krakowska prasa sportowa", tak opisuje początek wydawnictw sportowych w Polsce po odzyskaniu niepodległości: "Po pierwszej wojnie światowej powstały pierwsze, systematycznie wydawane tygodniki sportowe. Stolicą polskiej prasy sportowej stał się Kraków, gdzie jednocześnie 21 maja 1921 roku ukazały się na czytelniczym rynku dwa pisma Przegląd Sportowy, zbliżony do Cracovii, i Tygodnik Sportowy reprezentujący interesy żydowskiego ruchu sportowego (Makabi, Jutrzenka). Wisła nie mogła być gorsza, toteż 21 marca 1922 roku wydano pismo reprezentujące jej interesy - Wiadomości Sportowe".

Kolejne numery tygodnika przynosiły zmiany - choćby takie, że od 23 lipca 1921 roku Przegląd Sportowy był już oficjalnym organem PZPN, a do związków okręgowych dołączył także łódzki; od 6 stycznia 1922 roku zaczął ukazywać się w piątek zamiast soboty, a trzeba nam wiedzieć, że wtedy soboty były pracujące, a mecze odbywały się głównie w niedziele, bo wielu piłkarzy zmuszonych było do pracy zawodowej traktując piłkę nożną jako zajęcie dodatkowe. Dopiero skrócenie czasu pracy w sobotę pozwoliło na rozgrywanie meczów tego właśnie dnia i ukazywanie się pisma w piątek było znacznie lepszym rozwiązaniem przed kolejną kolejką ligową.

Co ciekawe, w kolejnych latach do oficjalnych protektorów dołączyły kolejne związki - Narciarski, Tenisowy i Lekkiej Atletyki. Dla lepszej komunikacji i infrastruktury wydawniczej w 1925 roku redakcja przeniosła się do Warszawy. Natomiast od numeru 5 w IX roku wydawniczym - sobota, 2 lutego 1929 roku - Przegląd Sportowy zaczął ukazywać się dwa razy w tygodniu: w soboty i środy - najpierw kilka numerów próbnie, a później, od 27 kwietnia (nr 18) już na stałe. Taki kalendarz wydawniczy pokazał nieustające zapotrzebowanie na tego typu czasopisma w Polsce.

Przegląd Sportowy dwa razy był pismem zawieszonym wydawniczo i za każdym razem powodem były działania wojenne. Pierwszym razem był to początek II wojny światowej, a drugim... wprowadzenie stanu wojennego przez komunistyczne władze PRL. Ostatni numer przed wojną w 1939 roku ukazał się w czwartek 31 sierpnia i, oprócz niejednoznacznej notatki o tym, że reprezentacja Bułgarii w piłce nożnej nie przyjedzie do Polski na mecz sparingowy z naszą reprezentacją i to z nieoczywistych powodów zawirowań politycznych i powołań do wojska, nie ma w nim słowa o nadchodzącej wojnie. Po wojnie Przegląd Sportowy wydawany był najpierw w Łodzi, a później z powrotem w Warszawie. Numer 1 z 1945 roku ukazał się w czwartek 12 lipca. Jak można było się spodziewać głównymi tematami pierwszej strony były odezwy nawołujące do organizowania się młodzieży w związki o charakterze sportowym, choćby w celu zreorganizowania sportu akademickiego.

Drugie zawieszenie, to po wprowadzeniu stanu wojennego, nie trwało aż tak długo... gazeta została "odwieszona" już 1 marca 1982 roku, kiedy wszystko w naszej zaanektowanej zbrojnie ojczyźnie zostało "odpowiednio" ułożone i podporządkowane partyjnym i wojskowym rządom. Szczęśliwie, w późniejszych latach, a szczególnie po 1989 roku, pojawiają się elementy uatrakcyjniające sportową gazetę... choćby na inaugurację Olimpiady w Barcelonie, 24 lipca 1992 roku, ukazało się pierwsze kolorowe wydanie. Obecnie także jest dostępne pełne wydanie internetowe z przepastnymi archiwaliami.

PP