Historia

Cypr: Szczątki setek ludzi i skarby odkryte w starożytnym grobowcu

Ostatnia aktualizacja: 06.12.2021 05:40
Znaleziska z epoki brązu na stanowisku Hala Sultan Tekke nieopodal Larnaki obejmują ponad 150 ludzkich szkieletów i blisko 500 przedmiotów - w tym złotą biżuterię, kamienie szlachetne i ceramikę - z około 1350 roku p.n.e.
Posążek bogini odnaleziony w cypryjskim grobowcu. w tle praca archeologa.
Posążek bogini odnaleziony w cypryjskim grobowcu. w tle praca archeologa. Foto: Peter Fischer, Teresa Bürge/Uniwersytet w Göteborgu/EurekaAlert!/ Shutterstock/Gorodenkoff

Odkrycia dokonali archeolodzy z Uniwersytetu w Göteborgu. Od 2010 roku w ramach The Söderberg Expedition przeprowadzili kilka rund wykopalisk na Cyprze. W 2018 roku archeolodzy odkryli dwa grobowce w formie podziemnych komór, z dużą liczbą ludzkich szkieletów. Z kośćmi trzeba było obchodzić się bardzo ostrożnie, ze względu na kruchość spowodowaną tym, że spędziły one 3000 lat w słonej glebie, dlatego badania trwały blisko cztery lata.

Abu Gurab 1200 Forum.png
Odkryto grobowiec skarbnika Ramzesa II, jednego z najpotężniejszych faraonów

Grobowiec elit 

Oprócz szkieletów 155 osób, zespół znalazł również 500 artefaktów. Szkielety i rytualne przedmioty pogrzebowe leżały w warstwach jedna na drugiej, co pokazuje, że grobowce były używane przez kilka pokoleń.

- Znaleziska wskazują, że są to grobowce rodzinne dla elity rządzącej w mieście. Znaleźliśmy m.in. szkielet pięciolatki ze złotym naszyjnikiem, złotymi kolczykami i złotą tiarą. Prawdopodobnie było to dziecko potężnej i bogatej rodziny - mówi kierujący wykopaliskami prof. Peter Fischer.

Wśród znalezisk jest biżuteria i inne przedmioty wykonane ze złota, srebra, brązu, kości słoniowej i kamieni szlachetnych oraz bogato zdobione naczynia z wielu kultur.

- Znaleźliśmy również ceramicznego byka. Ciało tego wydrążonego byka ma dwa otwory: jeden na grzbiecie, aby napełnić go płynem, prawdopodobnie winem, i jeden przy nosie, aby się z niego napić. Najwyraźniej w komnacie urządzali uczty, by uczcić swoich zmarłych - wskazywał badacz. 


Złota tiara znaleziona w grobowcu. Fot.: Peter Fischer, Teresa Bürge/Uniwersytet w Göteborgu/EurekaAlert!/dp Złota tiara znaleziona w grobowcu. Fot.: Peter Fischer, Teresa Bürge/Uniwersytet w Göteborgu/EurekaAlert!/dp

Wiadomość sprzed tysiącleci

Jednym ze szczególnie ważnych znalezisk jest pieczęć w kształcie cylindra wykonana z hematytu, zapisaną pismem klinowym z Mezopotamii. Dzięki temu naukowcy byli w stanie ją odczytać. 

- Tekst składa się z trzech wierszy i wymienia trzy imiona. Jednym z nich jest Amurru, bóg czczony w Mezopotamii. Dwaj pozostali to historyczni królowie, ojciec i syn, których ostatnio udało nam się odnaleźć w innych tekstach na glinianych tabliczkach z tego samego okresu, czyli z XVIII w. p.n.e. Obecnie próbujemy ustalić, dlaczego pieczęć trafiła na Cypr ponad 1000 kilometrów od miejsca, w którym została wykonana - wskazuje prof. Peter Fisher. 

Ważny ośrodek handlowy

Wśród znalezisk znajduje się karneol, czerwony kamień szlachetny z Indii, niebieski kamień szlachetny, lapis lazuli, z Afganistanu oraz bursztyn z okolic Morza Bałtyckiego, co pokazuje, że miasto pełniło centralną rolę w handlu w epoce brązu. Złota biżuteria, wraz ze skarabeuszami (amulety w kształcie chrząszczy z hieroglifami) i szczątkami ryb przywiezionymi z doliny Nilu, wskazują na intensywny handel z Egiptem.

Porównując artefakty z podobnymi znaleziskami z Egiptu, archeolodzy byli również w stanie datować biżuterię.

 Egipska biżuteria z motywem kwiatu lotosu. Fot.: Peter Fischer, Teresa Bürge/Uniwersytet w Göteborgu/EurekaAlert!/dp
Egipska biżuteria z motywem kwiatu lotosu. Fot.: Peter Fischer, Teresa Bürge/Uniwersytet w Göteborgu/EurekaAlert!/dp

- Badania porównawcze pokazują, że większość przedmiotów pochodzi z czasów Nefertiti i jej męża Echnatona około 1350 roku p.n.e.. Dowodzi tego m.in. znaleziony przez nas złoty wisiorek: kwiat lotosu z inkrustowanymi kamieniami szlachetnymi. Nefertiti nosiła podobną biżuterię - mówi kierownik badań. 

Ważne są również znaleziska ceramiczne.

- Sposób, w jaki ceramika zmieniała z czasem swój wygląd i jak zmieniał się materiał, z którego ją wykonywano, pozwala nam datować ją i badać związki, jakie ówcześni ludzie mieli z otaczającym ich światem. To co mnie najbardziej fascynuje to szeroko zakrojona sieć kontaktów, jaką mieli 3400 lat temu - dodaje badacz.

Odnalezione w grobowcu naczynie ceramiczne z motywem rydwanów. Fot.: Peter Fischer, Teresa Bürge/Uniwersytet w Göteborgu/EurekaAlert!/dp Odnalezione w grobowcu naczynie ceramiczne z motywem rydwanów. Fot.: Peter Fischer, Teresa Bürge/Uniwersytet w Göteborgu/EurekaAlert!/dp

Następnym krokiem będzie analiza DNA szkieletów.

- To ujawni, jak poszczególne osoby są ze sobą spokrewnione i czy byli wśród nich imigranci z innych kultur, co nie jest wykluczone, biorąc pod uwagę rozległe sieci handlowe - mówi Peter Fischer.

EurekaAlert!/bm

Czytaj także

Pompeje. Odkryto pokój niewolników. Jest wielkości dzisiejszych "mikroapartamentów"

Ostatnia aktualizacja: 15.11.2021 05:50
Mierząca 16 metrów kwadratowych izba była częścią Civita Giuliana, willi zamożnego obywatela, najpewniej pełniła funkcję sypialni dla trzech osób, w tym prawdopodobnie jednego dziecka. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Armenia. Odkryto najdalej na wschód wysunięty rzymski akwedukt

Ostatnia aktualizacja: 20.11.2021 05:40
Pozostałości łukowej konstrukcji odnaleziono w Artaszat, mieście nieopodal granicy turecko-armeńskiej. Wznieśli ją rzymscy żołnierze w latach 114-117 n.e.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Egipt. Polscy archeolodzy odnaleźli cenne artefakty w pobliżu świątyni Hatszepsut

Ostatnia aktualizacja: 21.11.2021 05:45
Figurki ukazujące bóstwa i ofiarników, a także naczynia z motywem piersi - to tylko niektóre spośród kilkuset przedmiotów, znalezionych przez naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego w grobowcu, który służył już w starożytności jako… śmietnik.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Egipt. Zaginiona "świątynia słońca" odkryta przez archeologów PAN

Ostatnia aktualizacja: 22.11.2021 05:50
Miejsca kultu solarnego bóstwa Ra odegrały przełomową rolę w historii cywilizacji nad Nilem. Pozostałości jednego z nich odnaleziono na stanowisku Abu Gurab, 20 km na południe od Kairu. Z badań wynika, że budynek zniszczono, a na jego miejscu wzniesiono nowe miejsce kultu. 
rozwiń zwiń