Historia

"Pacem in terris" - encyklika Jana XXIII o wartości pokoju i godności człowieka.

Ostatnia aktualizacja: 11.04.2023 05:30
60 lat temu, 11 kwietnia 1963 roku, papież, Jan XXIII, ogłosił swoją encyklikę - "Pacem in terris" (pol. "Pokój na ziemi"). Ogłoszona na niecałe dwa miesiące przed śmiercią papieża stała się dziełem jego życia, do którego odnosiły się najznamienitsze kręgi naukowe i opiniotwórcze na świecie.
Kardynał Angelo Giuseppe Roncalli, przyszły papież Jan XXIII (przed 1958 rokiem)
Kardynał Angelo Giuseppe Roncalli, przyszły papież Jan XXIII (przed 1958 rokiem)Foto: Wikipedia/dp

Ważny jest też historyczny kontekst tego wydarzenia dziejący się kilka miesięcy po kryzysie kubańskim, który w swoich działaniach mógł doprowadzić do wyniszczającej świat trzeciej wojny światowej, jednak tym razem z użyciem arsenałów nuklearnych dwu największych mocarstw. Papież u progu, w którym stanął świat, zdecydował się pouczyć go słowem płynącym z istoty religii chrześcijańskiej mówiąc o wartości pokoju, ale i godności człowieka.

Nie dziwi więc, że w rzeczonej encyklice znalazły swoje wyjaśnienie i pouczenie tematy dotyczące w głównej mierze porządku między ludźmi na zasadach, w jakich powinien być organizowany współczesny świat. Według papieża porządek ten konstytuuje się z praw człowieka, ale też z jego obowiązków. Jan XXIII określił również zależności i stosunki między władzami politycznymi a całymi społecznościami ludzkimi, widząc w nich wypadową stosunków między państwami.

To właśnie w tym pryzmacie mikro dostrzegał stosunki w pryzmacie makro, gdzie zależności jednego obszaru budują zależności na całym świecie. Tu widział wagę stosunków państwowych w odniesieniu do całej populacji ziemskiej. Co ciekawe, opatrzył to swoistymi "wskazaniami duszpasterskimi", płynącymi prosto z serca kościoła katolickiego, przez wiernych wpływającego na stabilność pokoju na świecie.


Posłuchaj
04:11 Jan XXIII - biografia dźwiękowa - encykliki.mp3 Jan XXIII i jego encykliki - fragment audycji Andrzej Sowy z cyklu "Postacie XX wieku". (PR, 2014)

 

Papież już w pierwszych słowach wstępu do encykliki pisze: "POKÓJ NA ZIEMI, którego wszyscy ludzie wszystkich czasów tak żarliwie pragnęli, nie może być budowany i utrwalany inaczej, jak tylko przez wierne zachowywanie porządku ustanowionego przez Boga".

Pisząc jednak o rozwoju nauk i wynalazków zwraca baczną uwagę na istotę zagadnienia, którą w jasny i prosty sposób wywodzi bezpośrednio od Boga. Już w punkcie 3. czytamy przecież: "Postęp jednak w zakresie wiedzy i wynalazków technicznych ukazuje przede wszystkim nieskończoną wielkość Boga, który stworzył i wszechświat, i samego człowieka. Stworzył - jak powiedzieliśmy - wszechświat z niczego i wyposażył go wedle obfitości swej mądrości i dobroci".

Jednak w tym pięknym dziele stworzenia papież umiejscawia istotę wszelkiego niezrozumienia, wypływającego z umysłów ludzkich i wbrew temu co zamierzył Bóg. W punkcie 4. czytamy swoistą diagnozę dla czasów XX wieku: "Jakże bardzo sprzeczne z tym najdoskonalszym porządkiem wszechświata są tarcia tak między poszczególnymi ludźmi, jak i między narodami, jak gdyby stosunki wiążące je między sobą mogły być podtrzymane wyłącznie siłą".

Stąd też nad wyraz istotne staje się przekazane w punkcie 6. wstępu zdiagnozowanie błędnie skierowanych sił w stosunkach między ludźmi i narodami. Czytam tam: "Błędne poglądy stają się często źródłem błędnych sądów wielu ludzi mniemających, że stosunki łączące poszczególnych ludzi z ich społecznościami państwowymi mogą rządzić się tymi samymi prawami, którym podlegają pozbawione rozumu siły i elementy wszechświata. A przecież prawa, jakimi stosunki te powinny być regulowane, są innego rodzaju i należy ich szukać jedynie tam, gdzie zapisał je Stwórca wszechrzeczy, to znaczy w naturze ludzkiej".

Swoistą diagnozę wpływającą na poprawę panujących stosunków na świecie wskazuje papież w ostatnim punkcie wstępu: "Z tych to właśnie praw czerpią ludzie światło: najpierw dla regulowania swego współżycia, następnie dla ustalania zasad układu stosunków między obywatelami i władzami publicznymi w każdym kraju, dalej dla ułożenia wzajemnych kontaktów między państwami, wreszcie dla wytyczenia zasad współżycia poszczególnych ludzi i państw ze społecznością wszystkich narodów, której zorganizowania domaga się usilnie wspólne dobro wszystkich ludzi".

Warto zatem sięgnąć do słów tej wiekopomnej encykliki (jest dostępna w polskim tłumaczeniu), tym bardziej że papież wskazuje na źródło i drogę poprzez pokój, a jest nią zmartwychwstały Jezus. W jednym z ostatnich jej punktów czytamy wręcz: "W odprawianych podczas tych dni świętych obrzędach rozbrzmiewa ten sam głos: Powstawszy Jezus Pan nasz, stojąc pośrodku uczniów swoich powiedział: Pokój wam, Alleluja - uradowali się uczniowie ujrzawszy Pana. Chrystus zatem przyniósł nam pokój i pokój pozostawił: Pokój zostawiam wam, pokój mój daję wam. Nie tak jak daje świat, Ja wam daję. Niech się nie trwoży serce wasze ani się lęka".

PP


Czytaj także

35. rocznica spotkania międzyreligijnego w Asyżu. Przedstawiciele różnych wyznań wspólnie modlili się o pokój

Ostatnia aktualizacja: 27.10.2021 16:31
W Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie przedstawiciele Kościoła rzymskokatolickiego, prawosławnego, Starokatolickiego Kościoła Mariawitów, ewangelików, wyznawców Islamu i Judaizmu połączyli się na wspólnej modlitwie o pokój. Wydarzenie zainicjował 27 października 1986 roku w Asyżu Jan Paweł II.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Prorok naszych czasów". Franciszek kończy 85 lat. Jako pierwszy nie przyjął imienia żadnego z poprzedników

Ostatnia aktualizacja: 17.12.2021 11:30
- Papież Franciszek jest niewątpliwie wielkim prorokiem naszych czasów. Jest wiele znamion tego proroctwa, zaczynając od samego wyboru imienia i nawiązania do osoby św. Franciszka - mówi w rozmowie z Portalem PolskieRadio24.pl jezuita, dyrektor polskiej sekcji Radia Watykańskiego, o. Krzysztof Ołdakowski. Jak dodaje dzień urodzin nie jest okazją do wielkiego świętowania "Ojciec Święty nie celebruje siebie, nie ma dużych obchodów".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Benedykt XVI - papież pokory i prawdy

Ostatnia aktualizacja: 04.01.2023 12:02
31 grudnia 2022 zmarł papież senior - Benedykt XVI. W ukazujących się po jego śmierci publikacjach określa się go mianem człowieka genialnego umysłu, wyczucia, wrażliwości i głębokiego zrozumienia sztuki, kultury oraz tradycji. Mozarta teologii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pius IX najdłużej panujący papież na Tronie Piotrowym

Ostatnia aktualizacja: 07.02.2023 05:30
145 lat temu, 7 lutego 1878 roku, zmarł w Watykanie papież Pius IX, który zasłynął choćby tym, że był najdłużej panującym papieżem na Tronie Piotrowym, oczywiście po św. Piotrze Apostole.
rozwiń zwiń