Inicjatorem powstania Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl) był francuski arystokrata, podróżnik i miłośnik sportu Pierre de Coubertin. Jako szef Unii Francuskich Stowarzyszeń Sportowych zwołał pierwszy Kongres Olimpijski, który zebrał się w czerwcu 1894 roku w jednej z auli paryskiej Sorbony.
Udział w spotkaniu wzięło kilkudziesięciu przedstawicieli francuskich i zagranicznych organizacji i klubów sportowych. W czasie ostatniego zebrania Kongresu, 23 czerwca, jednogłośnie przyjęto rezolucję o wznowieniu igrzysk olimpijskich i utworzono Międzynarodowy Komitet Olimpijski, na którego czele stanął sam Coubertin.
Przystąpiono do organizacji pierwszej nowożytnej olimpiady. Ta odbyła się już dwa lata później, nie gdzie indziej, tylko w Grecji, kolebce igrzysk.
Greckie wykopaliska, amerykańskie stadiony i... turnieje rycerskie
Myśl o wskrzeszeniu igrzysk olimpijskich kiełkowała w głowie Pierre'a de Coubertina przez wiele lat. Jedną z iskier, która rozpaliła we Francuzie pragnienie powrotu do starożytnej idei uczciwej rywalizacji sportowej, było odkrycie przez archeologów stadionu w greckiej Olimpie w czasie wykopalisk prowadzonych w latach 1875-1881. To właśnie na tym obiekcie rywalizowali ze sobą sportowcy w czasach antycznych.
Coubertin wielokrotnie odwiedzał Olimpię, ale inspiracji szukał również podczas podróży do mniej starożytnych miejsc. W Anglii zachwycił się podejściem do wychowania fizycznego opartym o współzawodnictwo, na który tamtejsze szkolnictwo kładło duży nacisk.
- Coubertin dostrzegał w tym systemie pozytywne walory wychowawcze - mówił w audycji Polskiego Radia historyk sportu dr Kamil Potrzuski. - Odwiedzał także Stany Zjednoczone i Kanadę, gdzie miał styczność z wielkimi stadionami, ze sportem widowiskowym i w nim także widział wielki potencjał.
08:20 idea olympizmu - eureka.mp3 O historii igrzysk i idei olimpizmu opowiada historyk sportu dr Kamil Potrzuski. Fragment audycji "Eureka" prowadzonej przez Katarzynę Jankowską (PR, 18.01.2023)
Z kolei jako miłośnik historii zgłębiał temat średniowiecznych turniejów rycerskich.
- Dobrze znał etykę tych turniejów, etykę walki, w której wielu historyków upatruje genezy idei fair play, czyli czystej, szlachetnej rywalizacji. To także na niego oddziaływało - oceniał gość audycji.
Zasady olimpizmu
Wspomniana zasada fair play, szacunku do zasad, rywala, sędziego, jest jedną z podstaw olimpizmu - koncepcji pedagogiczno-filozoficznej, o którą opiera się idea nowożytnych igrzysk olimpijskich. Koncepcja ta przede wszystkim zakłada nieustanne dążenie do własnego rozwoju.
- Olimpizm jest takim dość eklektycznym zestawem różnego rodzaju wytycznych, które opierają się na samorozwoju, na doskonaleniu się, na pokonywaniu własnych barier i ograniczeń, także w życiu codziennym - mówił dr Kamil Potrzuski. - Celem zmagań na boiskach, bieżniach jest dążenie do pokonywania słabości i stawania się coraz lepszym. I te zasady mają stać się dla sportowców wykładnią na całe dalsze życie.
Idea ta wyraża się najpełniej w olimpijskim motcie: "citius, altius, fortius", czyli "szybciej, wyżej, silniej".
100 lat Polskiego Komitetu Olimpijskiego - serwis specjalny
- Olimpizm to także idea równości ponad podziałami etnicznymi, rasowymi, klasowymi, płciowymi, religijnymi. Igrzyska mają być otwarte dla wszystkich, być przestrzenią służącą tolerancji i otwartości na inność - wyjaśniał gość audycji.
Zdaniem dra Kamila Potrzuskiego przykładem, który urzeczywistnia to podejście, są igrzyska paraolimpijskie. - Ich pomysłodawcą wprawdzie nie był sam Pierre de Coubertin, ale paraolimpiady znakomicie korespondują z jego myślą - dodał.
Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury
Co ciekawe, w latach 1912-1948 igrzyskom towarzyszył Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury. Zawodnicy walczyli o medale w konkurencjach takich jak architektura, literatura, muzyka czy malarstwo. Dziś, gdy olimpiada jednoznacznie kojarzy się z wielkim sportowym widowiskiem, pomysł rywalizacji o miano najlepszego rzeźbiarza czy poety może wydawać się czymś zupełnie abstrakcyjnym. Jednak, jak tłumaczył w radiowej audycji dr Kamil Potrzuski, zamysł ten idealnie wpasowuje się w olimpijską ideę wszechstronnego rozwoju.
- Olimpijczyk nie tylko powinien być znakomitym sportowcem, ale kimś wrażliwym na drugiego człowieka, wrażliwym także na piękno, na wartości estetyczne - słyszymy w audycji. - Wyrazem tego miało być stymulowanie wzajemnych związków sportu i sztuki, tak, aby te dwie sfery życia się przenikały i stanowiły dla siebie inspirację.
W czasie pierwszego Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury rozegranego w czasie igrzysk w Sztokholmie złoty medal w kategorii literatura zdobył sam Pierre de Coubertin za "Odę do Sportu". W późniejszych latach sukcesy w tym konkursie osiągali również Polacy, m.in. w Amsterdamie w 1928 roku złoto z dziedziny literatury zdobył poeta Kazimierz Wierzyński, a cztery lata później w Los Angeles najwyżej oceniono rzeźbę Józefa Klukowskiego.
Najwięcej medali - trzy - polscy artyści zdobyli podczas igrzysk zorganizowanych w Berlinie w 1936 roku. Ponownie zabłysnął Józef Klukowski, który tym razem musiał zadowolić się srebrnym medalem, z kolei po brązowe krążki sięgnęli Jan Parandowski (literatura) i Stanisław Ostoja-Chrostowski (malarstwo). Epokę Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury Polacy zakończyli z przytupem. W Londynie w 1948 roku muzyczny złoty medal otrzymał Zbigniew Turski.
"Pokój boży" nie dla współczesnych
Wytyczne olimpizmu korzeniami sięgają, rzecz jasna, do starożytnej Grecji, gdzie od 776 roku p.n.e. do 393 roku organizowano sportowe zawody dla mieszkańców greckich poleis. Jedną z podstawowych zasad, która towarzyszyła uczestnikom antycznych igrzysk i która przetrwała do dziś, była uczciwość względem rywala i reguł.
- Antyczne igrzyska organizowano ku czci boga Zeusa, zatem poszanowanie zasad i przeciwnika było traktowane jako nierozerwalna część wydarzenia religijnego. Ich naruszanie traktowane byłoby jako świętokradztwo - mówił w audycji "Eureka" dr Kamil Potrzuski.
Inną podstawową zasadą antycznych igrzysk była "ekecheiria" czyli "pokój boży". Zgodnie z tą regułą na czas igrzysk oraz krótko przed nim i krótko po nich należało wstrzymać wszelkie konflikty między rywalizującymi poleis. Niestety, ta szlachetna zasada, nie przyjęła się w nowożytnych realiach. Przekonano się o tym zarówno podczas I wojny światowej, gdy nie odbyły się zaplanowane na 1916 rok igrzyska w Berlinie oraz w trakcie II wojny światowej, gdy zawodnicy nie mogli rywalizować w Helsinkach (igrzyska zaplanowane na 1940 rok) i Londynie (1944).
Od tego czasu igrzyska olimpijskie odbywają się regularnie co cztery lata. Wyjątek stanowi zaplanowana na 2020 rok olimpiada w Tokio, która z powodu pandemii COVID-19 odbyła się z rocznym opóźnieniem.
th
