Historia

Neron. Tyran i despota o duszy artysty

Ostatnia aktualizacja: 09.06.2024 05:30
"Kazał zabić matkę, pozbawił życia żonę, oskarżany jest o podpalenie Rzymu i prześladowanie chrześcijan" - taki obraz Nerona nakreślił w "Żywotach cezarów" rzymski kronikarz Swetoniusz.
Cesarz Neron na arenie rzymskiego amfiteatru. Dirce chrześcijańska (1897 r.), obraz autorstwa Henryka Siemiradzkiego. fot: wikipediadomena publiczna
Cesarz Neron na arenie rzymskiego amfiteatru. "Dirce chrześcijańska" (1897 r.), obraz autorstwa Henryka Siemiradzkiego. fot: wikipedia/domena publiczna

Neron zmarł 9 czerwca 68 roku w Rzymie. Popełniając samobójstwo, miał powiedzieć: "Jaki artysta ginie we mnie".

Tyran i despota – to pierwsze skojarzenia z osobą jednego z najkrwawszych cesarzy rzymskich Nerona. Jego losy przedstawiła Elżbieta Kollat w audycji z cyklu "Akademia młodych" w 1995 roku.

- Wydawać by się mogło, że Neron żył długo. Opis jego rządów w zasadzie wypełnia całą powieść "Quo vadis" Henryka Sienkiewicza, ale w chwili śmierci miał zaledwie 31 lat - mówiła we wstępie autorka programu, którego gościem był filolog klasyczny, Jerzy Kaczyński.

Pod bacznym okiem Seneki

Wychowawcą Nerona, syna Gnejusza Domitiusza Ahenobarbusa i Agrypiny Młodszej, późniejszej żony cesarza Klaudiusza, był pisarz, poeta i filozof Seneka Młodszy. Z chłopcem wiązano wielkie nadzieje. Urodzony 15 grudnia 37 Neron objął władzę, mając zaledwie 17 lat. Okres jego rządów to nieustanna rywalizacja z senatem o wpływy i dążenie do podniesienia znaczenia cesarza i wykazania boskiej natury sprawowanej przez niego władzy.

Oceniany był i do dziś jest bardzo różnie.

- Pamiętajmy, że historia starożytna, to co się z niej zachowało, była pisana z pozycji ludzi z założenia wrogich władzy cesarskiej i takich, którzy byli narażeni na wszelkiego rodzaju kaprysy cezarów – komentował Jerzy Kaczyński. -  Trzeba wziąć pod uwagę fakt, że historiografia rzymska jest pisana z punktu widzenia senatorów. Pozytywne zapiski dotyczą tych władców, którzy sprzyjali senatowi. Neron do nich nie należał.

Brytanik – konkurent do tronu

Poprzednikiem Nerona był Klaudiusz, opisany w słynnych powieściach Roberta Gravesa: "Ja, Klaudiusz" oraz "Klaudiusz i Messalina". Ze związku Klaudiusza i Messaliny narodził się Brytanik, pretendent do cesarskiego tronu.

Nie dane mu jednak było na nim zasiąść. Najpierw otruty został jego ojciec, jego też spotkała podobna śmierć. Brytanik został z rozkazu Nerona otruty podczas uczty na oczach wszystkich biesiadników na dwa dni przed czternastymi urodzinami.

Wrogowie i przyjaciele

Klaudiusz i Brytanik nie byli jedynymi, którzy stracili życie w brutalnej walce o władzę prowadzonej przez Nerona.

- Zarówno Agrypina, jak i starsza siostra Brytanika, Oktawia, która została żoną Nerona, zostały przez niego zamordowane - mówił gość audycji.

Cesarz pozbywał się po kolei wszystkich bliskich mu ludzi. Ogromne wpływy zyskał opisywany przez Henryka Sienkiewicza w "Quo vadis" Tygellin, jeden z dwóch prefektów pretorianów.

Pożar Rzymu

Przez wieki obarczano Nerona winą za wielki pożar Rzymu, jaki wybuchł w lipcu 64 r. n. e. Ogień pojawił się w arkadach Circus Maximus – Wielkiego Cyrku u stóp Pallatynu i bardzo szybko się rozprzestrzenił po mieście. Tezę o tym, jakoby to sam Neron podpalił miasto, całkowicie podważył Jerzy Ciechanowicz, gość audycji Bożeny Helbrecht "Spór o Neronie".

- O ile sam pożar jest faktem historycznym, o tyle domniemanie, że to Neron był tym, który kazał podpalić Rzym, jest oczywiście zwykłą fantazją – powiedział Jerzy Ciechanowicz. - Dla współczesnych historyków jest rzeczą oczywistą, że Neron Rzymu nie podpalił.


Posłuchaj
16:30 Neron - aud. Elżbiety Kollat.mp3 Neron - biografia cesarza. Audycja Elżbiety Kollat z cyklu "Akademia młodych" z udziałem filologa klasycznego Jerzego Kaczyńskiego. (PR, 10.05.1995)

 

Domus Aurea

Po pożarze miasta Neron rozkazał odbudowywać Rzym i to w sposób niesłychanie nowatorski jak na ówczesne czasy. Architekci zaprojektowali szersze ulice, więcej miało być przestrzeni między budynkami. Cesarz zaczął też budować słynną rezydencję - Domus Aurea (Złoty Dom).

- Ze Złotego Domu pozostało do dziś tylko jedno skrzydło, które znajduje się na wzgórzu Eskwilinu – powiedział Jerzy Kaczyński. - To przykład nowatorstwa architektów Nerona.

Artystyczna dusza

Jerzy Ciechanowicz podkreślił w programie, że Swetoniusz przedstawił fałszywy obraz rzymskiego władcy. Jego zdaniem Neron był osobą niezwykle wrażliwą, wielkim mecenasem sztuki, człowiekiem, którego życie potoczyłoby się zupełnie inaczej, gdyby tylko mógł zrealizować swe prawdziwe marzenie.

bs/mk

Zobacz więcej na temat: Rzym Neron starożytność
Czytaj także

Kaligula: "pomyleniec i okrutnik"

Ostatnia aktualizacja: 16.03.2015 06:00
Gdy nadarzyła się okazja Kaligula podał Tyberiuszowi truciznę, a gdy ta nie zadziałała dokończył dzieła, dusząc umierającego poduszką lub własnymi rękami. Świadka tego zdarzenia kazał ukrzyżować. Tym samym 18 marca 37 został prawowitym władcą Rzymu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Konstantyn I Wielki. "Wszyscy jesteśmy jego spadkobiercami"

Ostatnia aktualizacja: 27.02.2024 05:30
Postać Konstantyna I Wielkiego kojarzona jest przede wszystkim z przyznaniem wyznawcom Jezusa Chrystusa wolności wyznania. Dzięki niemu ustały prześladowania, a specjalny edykt proklamował swobodę wyznawania tej religii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Juliusz Cezar - zginął z rąk przyjaciela

Ostatnia aktualizacja: 15.03.2016 06:00
"Nie boję się wcale tych grubych i długowłosych ludzi. Boję się raczej tych innych, bladych i wysmukłych" - te słowa Cezara o spiskujących przeciw niemu ludziach przytacza Plutarch, biograf rzymskiego wodza.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czy Romulus i Remus założyli Rzym?

Ostatnia aktualizacja: 21.04.2021 05:50
Według legendy ich ojcem był Mars, matką - kapłanka Westy, skazana na celibat. Za złamanie zakazu zakopano ją żywcem. Oni mieli zostać utopieni w rzece. Tak zaczyna się historia Romulusa i Remusa, o których legenda głosi, że dali początek Rzymowi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Śmierć Brutusa. Republika we krwi

Ostatnia aktualizacja: 23.10.2021 05:30
Zdrajca czy człowiek, który w imię wyznawanych przez siebie wartości potrafił poświęcić przyjaźń? Historia surowo oceniła tę postać. Czy słusznie?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dioklecjan - reformator i prześladowca

Ostatnia aktualizacja: 22.12.2020 05:40
- Jego wielkość można mierzyć umiejętnością narzucenia swojego przewodnictwa - mówiła o Dioklecjanie prof. Ewa Wipszycka-Bravo. - Cesarz stanowić powinien wzór dla polityków: zrobił, co było w jego mocy dla uzdrowienia sytuacji w państwie, po czym odsunął się od życia publicznego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Justynian Wielki – przywrócić blask Cesarstwu

Ostatnia aktualizacja: 13.11.2021 05:30
Zdobycie na nowo całego Zachodu, jedność religijna, kodyfikacja praw, reforma moralności, roboty publiczne, sztuka i literatura – wszystkie te elementy składały się na program, który Justynian starał się realizować przez cały okres swego panowania.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zaraza Justyniana. Czy epidemia zniszczyła antyczną cywilizację?

Ostatnia aktualizacja: 20.03.2020 06:05
W połowie VI wieku cesarz Justynian Wielki był bliski przywrócenia blasku imperium rzymskiemu. Dotychczas wśród wielu historyków panowało przekonanie, że te ambitne plany pokrzyżowała mu pandemia, która miała zabić nawet jedną trzecią mieszkańców basenu Morza Śródziemnego. Badania prowadzone przez zespół, którego członkiem był polski naukowiec, każą spojrzeć na nowo na historię tej choroby.
rozwiń zwiń