Historia

Ludwik Gąsiorowski. Lekarz nazywany ojcem polskiej medycyny

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2023 05:35
Nie jest przesadą zdanie doktora Koehlera o Ludwiku Gąsiorowskim, iż był on jedną z najwybitniejszych postaci swoich czasów w Wielkopolsce. Nie jest również przesadnym stwierdzenie profesora Skobla, że Gąsiorowski może służyć za wzór lekarza.
Doktor Ludwik Gąsiorowski - drzeworyt Aleksandra Regulskiego.
Doktor Ludwik Gąsiorowski - drzeworyt Aleksandra Regulskiego.Foto: http://www.polona.pl/item/1052235/0/

9 grudnia 1863 roku zmarł Ludwik Gąsiorowski. Lekarz nazywany ojcem polskiej medycyny.

Młodość

Urodził się 16 sierpnia 1807 roku w Rudzie pod Wieluniem. Krótko po jego narodzinach rodzina przeniosła się do Księstwa Poznańskiego, gdzie ukończył gimnazjum św. Marii Magdaleny. W 1829 roku rozpoczął studia medyczne we Wrocławiu, które przerwał wraz z wybuchem Powstania Listopadowego. Wiedziony poczuciem obowiązku walki dla ojczyzny udał się do Królestwa Polskiego w szeregach pułku jazdy poznańskiej. W trakcie powstania, widząc ogromną ilość rannych i niedobór lekarzy, przyjął stanowisko podlekarza. Przyjął je pomimo braków w wiedzy lekarskiej.

- Miałem później sposobność podziwiania w nim tej obojętności niemal z jaką się w podobnych przypadkach na niebezpieczeństwo narażał, powodowane uczuciem ludzkości i obowiązku – pisał Marceli Motty w swoim felietonie "Przechadzki po mieście".


Posłuchaj
19:38 Gąsiorowski.mp3 Ludwik Gąsiorowski. Sylwetka lekarza, historyka medycyny, autora "Zbioru wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce". Archiwalna audycja Małgorzaty Kownackiej. (PR, 1982) 

 

Lekarz i filantrop

Po upadku powstania wrócił do nauki. W 1835 roku zdał egzamin i otrzymał stopień doktora. Rok później przeniósł się do Poznania, gdzie rozpoczął praktykę lekarską. Specjalizował się w chorobach wewnętrznych i położnictwie. W tym samym czasie poznał i zaczął współpracować z Karolem Marcinkowskim. Razem rozwijali działalność społeczną i filantropijną. Ubogich leczyli bezpłatnie, często samemu kupując im leki.

– Przestałem się niebawem dziwić, że mimo turkotu ulicznego w powozie na sen mu się zebrało, usłyszawszy o jego trudach w tych pierwszych tygodniach cholery. Razem z Marcinkowskim nie tylko za dnia byli ciągle na nogach i na wózku, lecz całymi nocami biegali i jeździli – wspominał Marceli Motty.

Mając tyle do czynienia z niedomogami społeczeństwa w swojej działalności skupił się na poprawie ochrony medycznej. Uważał, że trzeba zacząć od najmłodszych. Był pierwszym, który wystąpił z planem urządzenia ochronek dal dzieci. Efektem tych działań było powołanie w 1842 roku, w Poznaniu, Towarzystwa dla Zakładania i Prowadzenia Ochronek dla Biednych Dzieci, którym przez kilka lat kierował jako przewodniczący. Jednocześnie od 1844 zasiadał w dyrekcji Towarzystwa Pomocy Naukowej, a w latach 1842-1854 był członkiem rady miejskiej.

W 1846 roku za udział w przygotowaniach do powstania wielkopolskiego został aresztowany przez władze pruskie i na siedem miesięcy osadzony w więzieniu. Po wyjściu z więzienia, w czasie Wiosny Ludów, działał jako lekarz w obozach i szpitalach powstańczych.Z zachowanych wspomnień wyłania się obraz człowieka całkowicie poświęconego pomocy innym, a jednocześnie nieszczęśliwego.

- Wytknąwszy sobie drogę prawdy, poświęcenia i usług publicznych bolał Gąsiorowski, iż często spotykał się z obłudą i samolubstwem. Nie czuł się też szczęśliwym, bo nienawidząc fałszu nie mógł się pogodzić ze światem, który go otaczał i towarzystwem, do którego należał, a z którym przecież żyć musiał.

Ojciec medycyny

Ludwik Gąsiorowski, poza działalnością dydaktyczną i społeczną skierowaną do ubogich, był także znaczącą postacią w świecie nauki. Od momentu założenie, to jest 1857 roku, był członkiem zarządu Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Największą zasługą Gąsiorowskiego i jego dziełem życia jest "Zbiór wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce". Ze skromnej początkowo rozprawy, urosło w ciągu lat obszerne dzieło, nad którym Gąsiorowski pracował do 1855 roku, to znaczy do chwili wydania ostatniego, IV tomu.

- Historia medycyny polskiej od samego jej początku to źródło lecznicze dla zbolałego serca po klęsce powstania listopadowego. Tam szukałem pociechy, dowodów, że Polska zawsze naukami wysoko stała, a żadnemu innemu narodowi prymu nie dawała – pisał w swoich wspomnieniach Gąsiorowski.

Stworzenie powyższego dzieła było bardzo trudnym zadaniem z racji ubóstwa polskiej literatury medycznej. Gąsiorowski samodzielnie, już od czasów uniwersyteckich, sukcesywnie zbierał materiał do swojej pracy kolekcjonując pisma polskich lekarzy z różnych zakątków dawnej Polski.

Dzieło to zostało ostro zaatakowane przez Karola Strajchera, ówczesne bibliografa i publicystę. Zarzucił autorowi bezkrytyczne drukowanie wszystkiego co wpadło mu w ręce. Wobec tych zarzutów Gąsiorowski skutecznie bronił się na łamach Tygodnika Poznańskiego.

Śmierć

Zmarł 9 grudnia 1863 roku w Poznaniu. Pochowany został na dawnym cmentarzu świętomarcińskim, a w 1953 roku jego prochy przeniesiono na Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan.
Człowiek ten całe życie postępował wedle maksymy: ”Służmy poczciwej sprawie, a jak kto może, niech ku pożytku dobra wspólnego pomoże”. Słowa te zostały przez niego umieszczone jako motto „Zbioru wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce”.

Młodość

Urodził się 16 sierpnia 1807 roku w Rudzie pod Wieluniem. Krótko po jego narodzinach rodzina przeniosła się do Księstwa Poznańskiego, gdzie ukończył gimnazjum św. Marii Magdaleny. W 1829 roku rozpoczął studia medyczne we Wrocławiu, które przerwał wraz z wybuchem Powstania Listopadowego. Wiedziony poczuciem obowiązku walki wstąpił do pułku jazdy poznańskiej. W trakcie powstania, widząc ogromną ilość rannych i niedobór lekarzy, przyjął stanowisko podlekarza. Przyjął je pomimo braków w wiedzy lekarskiej.

- Miałem później sposobność podziwiania w nim tej obojętności niemal, z jaką się w podobnych przypadkach na niebezpieczeństwo narażał, powodowane uczuciem ludzkości i obowiązku – pisał Marceli Motty w swoim felietonie "Przechadzki po mieście".

Lekarz i filantrop

Po upadku powstania wrócił do nauki. W 1835 roku otrzymał stopień doktora. Rok później przeniósł się do Poznania, gdzie rozpoczął praktykę lekarską. Specjalizował się w chorobach wewnętrznych i położnictwie. W tym samym czasie poznał i zaczął współpracować z Karolem Marcinkowskim. Razem rozwijali działalność społeczną i filantropijną. Ubogich leczyli bezpłatnie, często samemu kupując im leki.

– Przestałem się niebawem dziwić, że mimo turkotu ulicznego w powozie na sen mu się zebrało, usłyszawszy o jego trudach w tych pierwszych tygodniach cholery. Razem z Marcinkowskim nie tylko za dnia byli ciągle na nogach i na wózku, lecz całymi nocami biegali i jeździli – wspominał Marceli Motty.

Mając tyle do czynienia z niedomogami społeczeństwa, w swojej działalności skupił się na poprawie ochrony medycznej. Uważał, że trzeba zacząć od najmłodszych. Był pierwszym, który wystąpił z planem urządzenia ochronek dla dzieci. Efektem tych działań było powołanie w 1842 roku, w Poznaniu, Towarzystwa dla Zakładania i Prowadzenia Ochronek dla Biednych Dzieci, którym przez kilka lat kierował. Jednocześnie od 1844 roku zasiadał w dyrekcji Towarzystwa Pomocy Naukowej, a w latach 1842-1854 był członkiem rady miejskiej.

W 1846 roku za udział w przygotowaniach do Powstania Wielkopolskiego został aresztowany przez władze pruskie i na siedem miesięcy osadzony w więzieniu. Po wyjściu na wolność, w czasie Wiosny Ludów, działał jako lekarz w obozach i szpitalach powstańczych.

Z zachowanych wspomnień wyłania się obraz człowieka całkowicie poświęconego pomocy innym, a jednocześnie nieszczęśliwego.

- Wytknąwszy sobie drogę prawdy, poświęcenia i usług publicznych bolał Gąsiorowski, iż często spotykał się z obłudą i samolubstwem. Nie czuł się też szczęśliwym, bo nienawidząc fałszu, nie mógł się pogodzić ze światem, który go otaczał i towarzystwem, do którego należał, a z którym przecież żyć musiał - pisał Marceli Motty.

Ojciec medycyny

Ludwik Gąsiorowski, poza działalnością dydaktyczną i społeczną skierowaną do ubogich, był także znaczącą postacią w świecie nauki. Od momentu założenia Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w 1857 roku był członkiem zarządu.

Największą zasługą Gąsiorowskiego i jego dziełem życia jest "Zbiór wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce". Ze skromnej początkowo rozprawy, urosło w ciągu lat obszerne dzieło, nad którym Gąsiorowski pracował do 1855 roku.

- Historia medycyny polskiej od samego jej początku to źródło lecznicze dla zbolałego serca po klęsce powstania listopadowego. Tam szukałem pociechy, dowodów, że Polska zawsze naukami wysoko stała, a żadnemu innemu narodowi prymu nie dawała – pisał w swoich wspomnieniach Gąsiorowski.

Stworzenie powyższego dzieła było bardzo trudnym zadaniem z racji ubóstwa polskiej literatury medycznej. Gąsiorowski samodzielnie, już od czasów uniwersyteckich, sukcesywnie zbierał materiał do swojej pracy, kolekcjonując pisma polskich lekarzy.

Śmierć

Zmarł 9 grudnia 1863 roku w Poznaniu. Pochowany został na dawnym cmentarzu świętomarcińskim, później jego prochy przeniesiono na Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan.

Ludwik Gąsiorowski całe życie postępował wedle maksymy: "Służmy poczciwej sprawie, a jak kto może, niech ku pożytku dobra wspólnego pomoże". Słowa te zostały przez niego umieszczone jako motto "Zbioru wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce".

mjm/im

Czytaj także

Hipolit Cegielski - wizjoner i prekursor pracy społecznie użytecznej

Ostatnia aktualizacja: 25.09.2018 17:15
Hipolit Cegielski był dobrze zapowiadającym się nauczycielem języka polskiego, a także greki i łaciny. Był gruntownie wykształcony. Uzyskał doktorat z filozofii i prawo nauczania w szkole. Dość nieoczekiwanie stał się przedsiębiorcą.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hipolit Cegielski. Nauczyciel, który został fabrykantem

Ostatnia aktualizacja: 30.11.2023 05:40
30 listopada 1868 roku w Poznaniu zmarł Hipolit Cegielski – filolog, społecznik oddany idei pracy organicznej i patriota, który przyczynił się do rozwoju wielkopolskiego przemysłu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Powstanie Wielkopolskie na prowincji

Ostatnia aktualizacja: 27.12.2023 05:40
Rozpoczęte 27 grudnia 1918 roku powstanie wielkopolskie nie ograniczało się terytorialnie jedynie do stolicy regionu - Poznania. Wkrótce do walki przystąpili mieszkańcy innych wielkopolskich miast.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Karol Marcinkowski. Jego "Bazar" był pierwszym polskim inkubatorem przedsiębiorczości

Ostatnia aktualizacja: 23.06.2024 05:55
Jego życie skupia jak w soczewce losy polskie pierwszej połowy XIX wieku – mężczyzna przeszedł drogę od romantycznego konspiratora, przez powstańca i emigranta, po pozytywistycznego kapitalistę. W tej ostatniej roli zapisał się jako patron rodzimej przedsiębiorczości. 23 czerwca 1800 roku, przyszedł na świat Karol Marcinkowski, wielkopolski lekarz i społecznik, współtwórca Hotelu "Bazar".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Edmund Biernacki. Niedoceniony ekspert od krwi i filozofii

Ostatnia aktualizacja: 29.12.2023 05:45
Ten wybitny lekarz jest twórcą badania umożliwiającego określenie szybkości opadania czerwonych krwinek w osoczu. Test ten - zwany odczynem Biernackiego, w skrócie OB - pozwala stwierdzić, czy w organizmie ludzkim rozwija się choroba. 29 grudnia mija 112. rocznica jego śmierci. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rocznica wybuchu powstania listopadowego. Historyk: sam zryw wygraliśmy, ale przegraliśmy wojnę

Ostatnia aktualizacja: 29.11.2022 16:16
- Trzeba zgodzić się z Wacławem Tokarzem, że w zasadzie powstanie listopadowe, czyli sam zryw na terenie Królestwa Kongresowego, się udał. Powinnyśmy go zaliczyć do zwycięskich. Tyle tylko, że przegraliśmy wojnę polsko-rosyjską, która wybuchła 6 lutego następnego roku - podkreślił w Polskim Radiu 24 historyk Krzysztof Jabłonka.
rozwiń zwiń