Historia

"Gwiezdne wojny" Reagana jako odpowiedź na działania "Imperium Zła"

Ostatnia aktualizacja: 23.03.2020 05:50
Dzisiaj mija 37 lat od słynnego telewizyjnego orędzia do narodu, transmitowanego z Gabinetu Owalnego w Białym Domu, wygłoszonego przez Ronalda Reagana, prezydenta USA. Warto zapamiętać tę datę – 23 marca 1983 rok – przez wielu znawców uważaną za datę kończącą zimną wojnę. 
Audio
  • - Panie Gorbaczow, zbóż pan ten mur - mówił Ronald Reagan pod murem berlińskim. (RWE, 12.06.1989)
  • - Waży się los dumnego polskiego narodu - mówił Ronald Reagan, prezydent USA na wieść o wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego. (RWE, 1981)
  • Ronald Reagan - audycja z cyklu “Postacie XX wieku" (PR, 2004)
Ronald Reagan (z prawej), prezydent USA i Michaił Gorbaczow, pierwszy sekretarz partii komunistycznej Związku Radzieckiego. Rok 1985.
Ronald Reagan (z prawej), prezydent USA i Michaił Gorbaczow, pierwszy sekretarz partii komunistycznej Związku Radzieckiego. Rok 1985.Foto: East News

Rok 1983 przyniósł dwa znaczące wystąpienia ówczesnego prezydenta Stanów Zjednoczonych Ronalda Reagana. Każde z nich odbiło się szerokim echem w USA i na całym świecie. Pierwsze z nich odbył się 8 marca 1983 w Orlando na Florydzie, a drugie dwa tygodnie później. Dzisiaj mija 37 lat od słynnego telewizyjnego orędzia do narodu, transmitowanego z Gabinetu Owalnego w Białym Domu. Warto zapamiętać tę datę – 23 marca 1983 rok – przez wielu znawców uważaną za datę kończącą zimną wojnę.

Warto też odszukać oba wystąpienia i prześledzić je słowo po słowie, a Ci, którym słabsza znajomość języka angielskiego nie pozwala na dobre odczytanie mogą użyć internetowego tłumacza (sprawdzone – są dostępne, nawet w postaci zapisu wideo).

O ile pierwsze wystąpienie z nazwy określało Związek Radziecki jako "imperium zła", o tyle drugie informowało o rozpoczęciu nowego i nowatorskiego programu Strategicznej Obronnej Inicjatywy (Strategic Defense Initiative – SDI) przez wszystkich szybko nazwanego programem "Gwiezdnych wojen".

Program ten miał być z charakteru obronny i był odpowiedzią na doktrynę Wzajemnego Zagwarantowanego Zniszczenia (MAD), funkcjonującą wtedy między oboma krajami. Jednak należy nadmienić, że żaden inny program USA nie był tak szeroki w zamyśle i w wykorzystaniu środków i nigdy wcześnie nie zakładano umieszczenia broni w przestrzeni kosmicznej.

Ten program takie założenia posiadał i Reagan akcentował je z całą mocą. W późniejszych latach wielu dysydentów rosyjskich relacjonowało pełną strachu reakcję władz radzieckich.

Ronald Reagan wiedział, w jakie tony uderzyć i wyraźnie przeczuwał skutki przyszłe swoich słów. Związek Radziecki i kraje demokracji ludowej, obłożone embargiem za stan wojenny w Polsce, wobec wyzwania Amerykanów nie byli w stanie dorównać technologicznie możliwościom USA. Faktem było to, że posiadają więcej rakiet z głowicami nuklearnymi, lecz systemy obronne USA i NATO zdawały się czynić z ich arsenału broń w dużej mierze bezużyteczną lub nawet niebezpieczną dla nich samych.

Bo czymże był program "gwiezdnych wojen" (SDI). W jego założeniach miał on bronić przed atakiem rakiet balistycznych. Reagan w swoim wystąpieniu do narodu bardzo jasno to obrazował (na przykładach graficznych).

Koncepcję tego programu rozwijano od początku lat 60., a wcześniejszy program nosił wdzięczną nazwę Nike-Zeus. Później doszły do niego programy hybrydowe "Obrońca" (Defender), "Strażnik" (Sentinel) i "Zabezpieczenie" (Safeguard).

Wszystkie one bazowały na zasadzie rakiet z ziemi i niszczących balistyczne rakiety wroga w przestrzeni kosmicznej – rakiety balistyczne osiągały taki pułap lotu. Miało to na celu uniknięcie skażenia radioaktywnego atmosfery. Program SDI szedł jednak znacznie dalej i zakładał możliwość laserowego bądź rakietowego zniszczenia rakiet ZSRR zaraz po ich wystrzeleniu – w atmosferze bezpośrednio nad terytorium wroga, co było dla Związku Radzieckiego dodatkowym kosztem ich ataku. Taką możliwość miały dać odpowiednie wyrzutnie i lasery umieszczone w przestrzeni kosmicznej na specjalnych sztucznych satelitach ziemskich.

Rozwiązanie takie było technologicznie i finansowo możliwe w przypadku USA, natomiast wręcz niemożliwe pod każdym względem dla ZSRR. Stąd blady strach padł na przywódców ich państwa, którzy mogli jedynie zaangażować cały lewicowy świat w kampanię przeciwko Reaganowi. Niezliczone gazety i czasopisma, rozgłośnie radiowe i telewizyjne starały się uczynić z Ronalda Reagana i USA siłę, która chce doprowadzić do III wojny światowej i wymordować większość ludzi na ziemi. Takie działania jednak skazane były na porażkę, bo tu Reaganowi z pomocą, zaplanowaną przez niego, przyszedł świat filmu.

W tamtych czasach lat 70. i początku 80. światowe kino obfitowało w szereg komedii i kilka filmów sensacyjnych i szpiegowskich – choćby siedem filmów o słynnym agencie Jamesie Bondzie. Pojawiły się jednak dwa filmy, jednej z najsłynniejszych w historii światowego kina, opowiadający sagę "Gwiezdnych wojen" ("Star Wars"), a w przygotowaniu był film trzeci, który wszedł na amerykańskie ekrany dwa miesiące po słynnym przemówieniu (25 maja 1983 roku).

To właśnie z tych filmów czerpał swoją retorykę w przemówieniach Ronald Reagan. W tym w Orlando nazwał Związek Radziecki zwrotem zaczerpniętym z pierwszej części pierwotnej trylogii (w kolejności całej serii była to część IV) - "Imperium zła". Przemówienie telewizyjne do narodu wyraźnie wiązało się z technologią kosmiczną przynależną sadze "Star Wars" i właśnie jako "Gwiezdne wojny" zostało wpisane do światowej historii.

Jak pisał "World Magazine" w artykule "Reagan: Rycerz Jedi. Gwiezdne Wojny naprawdę pomogły pokonać Imperium Zła":

"Filmy "Star Wars' pojawiły się w krytycznym momencie w historii Ameryki. Źle przyjęta wojna w Wietnamie i jej zakończenie, będące w sumie przegraną USA, znaczący kryzys naftowy i recesja gospodarcza - a także poczucie, że "Ameryka nie daje z siebie nic dobrego" - charakteryzowało lata siedemdziesiąte. Trylogia "Gwiezdnych Wojen" wyraźnie służyła jako świeży tonik, rozpalając zawrotny optymizm w amerykańskiej psychice. Choć może nie była to wielka zmiana, wystarczyło, aby stworzyć źródło poczucia własnej siły, które wykorzystał prezydent Ronald Reagan, gdy szukał poparcia Amerykanów dla jego wielkiej strategii wygrania Zimnej Wojny ze Związkiem Radzieckim. Trylogia filmowa Gwiezdne wojny jest zasadniczo optymistyczną wizją. Sojusz Rebeliantów, który składa się z szerokiej gamy osób i gatunków obcych, wyraźnie sugeruje "demokratyczną, wielokulturową" Amerykę".

W dalszej części artykułu wskazują na istotne elementy strategii medialnej Reagana i wyłuszczają podstawy jego działania i efekt sukcesu:

"Administracja Reagana wspierała antykomunistyczne ruchy narodowo-wyzwoleńcze w Angoli, Mozambiku, Nikaragui, Afganistanie i Polsce. Wraz ze wzrostem wydatków na wojsko, Reagan ogłosił swoją Strategiczną inicjatywę obrony nieco ponad dwa tygodnie po przemówieniu "Imperium Zła". Propozycje SDI, które kładły nacisk na zniszczenie wrogich rakiet przy użyciu wyrzutni z kosmosu, zostały szybko nazwane "Gwiezdnymi wojnami" przez senatora Teda Kennedy'ego (dystrykt Massachusetts) i wrogie media. Ale nawet jeśli, jak twierdzili krytycy, była to "czysta fantazja", to z pewnością był to też wspaniały blef. SDI mogło być jednym z najważniejszych czynników powodujących rezygnację przywódców radzieckich z możliwości ostatecznego zwycięstwa w zimnej wojnie. Perspektywa systemu antyrakietowego w przestrzeni kosmicznej podobno wywołała panikę w sowieckim wojsku".

Popularność trylogii "Star Wars" uczyniła z tego programu sztandarowe dzieło Ronalda Reagana. Sympatia do filmu i jasno określone założenia pozwoliły przynajmniej w części zwiększyć budżet na SDI i na zbrojenia.

A sam Reagan?... w dwa miesiące po wystąpieniu pojawiła się trzecie część "Star Wars" pt. "Powrót Jedi". W kolejności byłą to część VI, w której siły zła w postaci Imperium zła zostają pokonane przez Luke'a Skywalkera – ostatniego prawdziwego Jedi – czyli przedstawiciela sił dobra.

Proszę więc nie dziwić się, że Ronald Reagan od tej chwili był postrzegany w wielu miejscach świata jako właśnie taki zwycięski Jedi. Proszę wpisać w wyszukiwarce internetowej jakąkolwiek kombinację nazwiska tego wspaniałego Prezydenta wraz z nazwą "Jedi", a wyniki Was zaskoczą swoją ilością i wnikliwością analiz.

PP

Czytaj także

Niech pan zburzy ten mur !!!

Ostatnia aktualizacja: 12.06.2012 00:00
Posłuchaj jak prezydent USA namawiał Gorbaczowa do usunięcia żelaznej kurtyny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Szpieg, który wstrząsnął komuną

Ostatnia aktualizacja: 22.09.2012 00:00
22 września 1997 roku sąd umorzył sprawę płk Ryszarda Kuklińskiego, najsłynniejszego amerykańskiego szpiega w Polsce Ludowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Reakcja Reagana na stan wojenny w Polsce

Ostatnia aktualizacja: 19.02.2018 06:00
Co jest moralne? Czy ulec i pomóc rządowi, który doprowadził do tego stanu i może nawet zwiększyć represje, czy też czekać z gotowością niesienia bezpośredniej pomocy społeczeństwu polskiemu, tak aby ta pomoc nie wzmacniała ręki rządu? - rozważał prezydent Stanów Zjednoczonych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ronald Reagan. Aktor, który został prezydentem

Ostatnia aktualizacja: 05.06.2024 05:30
Na planie grywał role drugoplanowe, w dziejach Stanów Zjednoczonych Ronaldowi Reaganowi przypadła rola o wiele ważniejsza. Zmarł 20 lat temu, 5 czerwca 2004 roku.
rozwiń zwiń