Bitwa pod Czarnobylem. Największe zwycięstwo Flotylli Pińskiej

– Czarnobyl to miejsce największej bitwy polskiej marynarki w okresie międzywojennym – mówiła Anna Smółka, współautorka książki "Wieża Eiffla nad Piną", w audycji Polskiego Radia. 104 lata temu Polacy zdobyli port w Czarnobylu.

Monitory rzeczne Flotylli Pińskiej: ORP "Horodyszcze" i ORP "Warszawa" na rzece Prypeci. Data wykonania fotografii pomiędzy 1922 a 1931

Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Zajęcie Czarnobyla było kluczowe w powodzeniu ofensywy na Kijów, podjętej 25 kwietnia 1920 roku. Wojskami polskimi na północy od Kijowa dowodził generał Władysław Sikorski, który miał pod swoją komendą 9 Dywizję Piechoty.

W drodze na Kijów

Jedną z przeszkód na drodze Wojska Polskiego był port w Czarnobylu, będący schronieniem dla bolszewickiej Flotylli Dnieprzańskiej.

Do zajęcia miasta, słynnego później z katastrofy elektrowni atomowej w 1986 roku, oddelegował grupę kawalerii pod dowództwem majora Feliksa Jaworskiego.

Atak na Czarnobyl rozpoczął się o świcie 27 kwietnia 1920 roku. Polskie zgrupowanie było podzielone na dwie kolumny. Oddział pod dowództwem porucznika Galińskiego jako pierwszy zaatakował sowiecki garnizon.

W tym czasie z pomocą spóźniała się główna kolumna majora Jaworskiego, która została zatrzymana przez czerwonoarmistów pod pobliskim Lelowem. Udało się jej przełamać opór nieprzyjaciela dopiero z pomocą jednostek Flotylli Pińskiej – kanonierki, trzech kutrów i opancerzonej motorówki.

Siły te po godzinie dotarły do oddziałów walczących pod Czarnobylem i z impetem zaatakowały czerwonoarmistów. Jednostki Flotylli Pińskiej ostrzeliwały się z okrętami sowieckimi. Krótkie starcie zakończyło zatopienie wrogiej kanonierki, po której Sowieci rzucili się do ucieczki.

Polacy w czarnobylskim porcie zdobyli kilkanaście nieprzyjacielskich okrętów, które zostały włączone do Flotylli Pińskiej. Zwycięstwo odniesione 27 kwietnia 1920 roku okazało się kluczowe dla powodzenia wyprawy kijowskiej, ponieważ pozwoliło zabezpieczyć linie transportowe dostaw zaopatrzenie dla wojsk, które maszerowały na Kijów.

Wyprawa kijowska - zamiary niewymierzone na siły?

Zalążek polskiej marynarki wojennej

Walki z bolszewikami na bagnistym Polesiu trwały już od 1919 roku. Podmokły i stojący na bardzo niskim poziomie rozwoju cywilizacyjnego teren szczególnie utrudniał prowadzenie działań zbrojnych.

– W czasie roztopów wiosennych 1919 roku błota pińskie wyglądały jak morze. Gdzieniegdzie tylko wyłaniały się jak wyspy nieznaczne piaszczyste wzgórza, a na nich wsie. Oddziały polskie grupy generała Listowskiego, porozrzucane po wsiach, znalazły się w bardzo trudnym położeniu – wspominał baron Karol Taube, jeden ze współtwórców Flotylli Pińskiej.

Jednak już wtedy Polacy zaczęli tworzyć podstawy marynarki wojennej, która wkrótce przybrała kształt Flotylli Pińskiej. Jej początki były niezwykle skromne i wiążą się z osobą księcia Jana Giedroycia, który służył w wojsku jako porucznik.

– Zobaczył smętnie kiwające się na Muchawcu cztery motorówki, które zostawili Niemcy. One były wybebeszone i nie miały nawet silników. Wtedy wpadł na pomysł, aby je wyposażyć i pomóc kolegom z piechoty, którzy się zmagali z bolszewikami. Z tych małych czterech motorówek narodziła się Flotylla. Dawały sobie radę tak dobrze, że sztab postanowił zainwestować w następne motorówki i marynarzy – powiedziała Anna Smółka współautorka książki "Wieża Eiffla nad Piną", w audycji Krzysztofa Renika z cyklu "Świat Kresów".

Już 3 lipca 1919 roku Flotylla Pińska odniosła pierwsze zwycięstwo i zdobyła port w Horodyszczu. Do końca istnienia II Rzeczpospolitej ta data była świętem jednostki.

sa