Historia

21 postulatów. Jeden z najważniejszych tekstów ludzkości

Ostatnia aktualizacja: 16.08.2024 05:45
W nocy z 16 na 17 sierpnia 1980 roku gdański Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przedstawił 21 postulatów, dotyczących m.in. prawa do strajku i tworzenia wolnych związków zawodowych oraz uwolnienia wszystkich więźniów politycznych.
Tablica z 21. postulatami gdańskimi z 1980 rok.
Tablica z 21. postulatami gdańskimi z 1980 rok.Foto: PAP/Przemek Wierzchowski

Najważniejsze żądania strajkujących stoczniowców dotyczyły utworzenia Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego i zapewnienia prawa do strajku. Wprowadzenie w życie postulatów było możliwe po podpisaniu w Gdańsku porozumień z rządem 31 sierpnia 1980 roku.

O historycznych 21 postulatach gdańskich opowiadał po latach Arkadiusz Rybicki, działacz Solidarności, który wraz z Maciejem Grzywaczewskim wymalował je na zwykłych deskach.

- Do komisji wpłynęło około 700 postulatów, między innymi takie, w których domagano się uwolnienia Polski od ZSRR i wystąpienia z Układu Warszawskiego - wspominał Arkadiusz Rybicki.

Posłuchaj
02:51 Droga do Solidarności - powstanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego.mp3 Droga do Solidarności - powstanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego 

Po zakończeniu strajku w Stoczni Gdańskiej, deski z postulatami trafiły do siedziby NSZZ "Solidarność" w szpitalu pielęgniarskim w Gdańsku-Wrzeszczu. Przetrwały stan wojenny i dalsze lata PRL, dzięki zapobiegliwości pracowników Muzeum Morskiego w Gdańsku.

Wśród innych postulatów znalazły się między innymi rządania przywrócenia do poprzednich praw ludzi zwolnionych z pracy po strajkach w 1970 i 1976 i studentów wydalonych z uczelni za przekonania, zniesienie represji za przekonania, przestrzeganie zagwarantowanej w Konstytucji PRL wolności słowa, druku i publikacji i wprowadzenie zasady doboru kadry kierowniczej na zasadach kwalifikacji, a nie przynależności partyjnej oraz zniesienie przywilejów Milicji Obywatelskiej, Służby Bezpieczeństwa i aparatu partyjnego.

niepodległa.jpg
Anna Walentynowicz. Serwis specjalny

Listę 21 postulatów stworzyło wspólnie osiemnaście osób. Pracowali nad nią całą noc. Najpierw bowiem postulatów było kilka tysięcy - każdy zakład przyłączający się do strajku przesyłał swoje. Potem zostało ich tysiąc i wreszcie, po negocjacjach 21.

Posłuchaj
02:14 Strajkujący stoczniowcy formułują 21 postulatów - komentarz prof. Jerzego Eislera.mp3 Strajkujący stoczniowcy formułują 21 postulatów - komentarz prof. Jerzego Eislera 

16 października 2003 roku dokument z 21 postulatami wpisany został na listę najbardziej wartościowych dokumentów świata UNESCO – Pamięć Świata.

im

Czytaj także

Alina Pienkowska - bezpieka nie była jej straszna

Ostatnia aktualizacja: 12.01.2024 05:38
- My do końca nie zdawaliśmy sobie sprawy z tego, co wydarzyło się w stoczni - mówiła Alina Pienkowska w wywiadzie, w niespełna dwa tygodnie po podpisaniu Porozumień Sierpniowych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sierpień ’80. Dwa tygodnie, które zdecydowały o losach bloku komunistycznego

Ostatnia aktualizacja: 18.08.2019 13:55
– Mówiąc o przyczynach stworzenia "Solidarności" pada jedno słowo: godność. Rok 1980 był powstaniem z kolan polskiego społeczeństwa po to, by żyć godnie. System, który tłamsił i powodował, że ludzie byli plugawieni, powodował, że godność była czymś kluczowym – powiedział historyk Piotr Dmitrowicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gwiazdowie o tablicach z 21 postulatami: to własność Solidarności, nie ma innego właściciela

Ostatnia aktualizacja: 18.08.2020 07:52
- Sklejka z żądaniami strajkowymi została wypożyczona Europejskiemu Centrum Solidarności. Właścicielem tablic jest Solidarność – nie ma innego właściciela. Ich miejsce jest w historycznej Sali BHP Stoczni Gdańskiej – mówią działacze opozycji antykomunistycznej w czasach PRL Joanna i Andrzej Gwiazdowie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sierpień 1980 – to był przełomowy moment

Ostatnia aktualizacja: 14.08.2024 05:50
– Przy bramach zakładu garstka ludzi. Krzyczą i zachęcają, by inni się dołączyli. Nad bramą lata samolot, rozrzucający ulotki z informacją, że strajk się zakończył, a stocznię opanowała grupka elementów antysocjalistycznych – wspominał w Polskim Radiu jeden z uczestników strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w 1980 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Anna Walentynowicz. Nieustraszona bohaterka Sierpnia ’80

Ostatnia aktualizacja: 15.08.2024 05:45
Jej nazwisko weszło na trwałe do historii polskiego ruchu robotniczego. Swoją bezkompromisową, prostolinijną postawą, uczciwością i stale wyrażanym dążeniem do prawdy zaskarbiła sobie szacunek i wielką popularność wśród robotników, ściągając jednocześnie na siebie prześladowanie i nienawiść władz.
rozwiń zwiń