Historia

21 postulatów. Jeden z najważniejszych tekstów ludzkości

Ostatnia aktualizacja: 16.08.2023 05:45
W nocy z 16 na 17 sierpnia 1980 roku gdański Międzyzakładowy Komitet Strajkowy przedstawił 21 postulatów, dotyczących m.in. prawa do strajku i tworzenia wolnych związków zawodowych oraz uwolnienia wszystkich więźniów politycznych.
Tablica z 21. postulatami gdańskimi z 1980 rok.
Tablica z 21. postulatami gdańskimi z 1980 rok.Foto: PAP/Przemek Wierzchowski

Najważniejsze żądania strajkujących stoczniowców dotyczyły utworzenia Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego i zapewnienia prawa do strajku. Wprowadzenie w życie postulatów było możliwe po podpisaniu w Gdańsku porozumień z rządem 31 sierpnia 1980 roku.

O historycznych 21 postulatach gdańskich opowiadał po latach Arkadiusz Rybicki, działacz Solidarności, który wraz z Maciejem Grzywaczewskim wymalował je na zwykłych deskach.

- Do komisji wpłynęło około 700 postulatów, między innymi takie, w których domagano się uwolnienia Polski od ZSRR i wystąpienia z Układu Warszawskiego - wspominał Arkadiusz Rybicki.

Posłuchaj
02:51 Droga do Solidarności - powstanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego.mp3 Droga do Solidarności - powstanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego 

Po zakończeniu strajku w Stoczni Gdańskiej, deski z postulatami trafiły do siedziby NSZZ "Solidarność" w szpitalu pielęgniarskim w Gdańsku-Wrzeszczu. Przetrwały stan wojenny i dalsze lata PRL, dzięki zapobiegliwości pracowników Muzeum Morskiego w Gdańsku.

Wśród innych postulatów znalazły się między innymi rządania przywrócenia do poprzednich praw ludzi zwolnionych z pracy po strajkach w 1970 i 1976 i studentów wydalonych z uczelni za przekonania, zniesienie represji za przekonania, przestrzeganie zagwarantowanej w Konstytucji PRL wolności słowa, druku i publikacji i wprowadzenie zasady doboru kadry kierowniczej na zasadach kwalifikacji, a nie przynależności partyjnej oraz zniesienie przywilejów Milicji Obywatelskiej, Służby Bezpieczeństwa i aparatu partyjnego.

niepodległa.jpg
Anna Walentynowicz. Serwis specjalny

Listę 21 postulatów stworzyło wspólnie osiemnaście osób. Pracowali nad nią całą noc. Najpierw bowiem postulatów było kilka tysięcy - każdy zakład przyłączający się do strajku przesyłał swoje. Potem zostało ich tysiąc i wreszcie, po negocjacjach 21.

Posłuchaj
02:14 Strajkujący stoczniowcy formułują 21 postulatów - komentarz prof. Jerzego Eislera.mp3 Strajkujący stoczniowcy formułują 21 postulatów - komentarz prof. Jerzego Eislera 

16 października 2003 roku dokument z 21 postulatami wpisany został na listę najbardziej wartościowych dokumentów świata UNESCO – Pamięć Świata.

im

Czytaj także

Sierpień 1980 - to był przełomowy moment

Ostatnia aktualizacja: 14.08.2020 05:54
- Przy bramach zakładu garstka ludzi. Krzyczą i zachęcają, by inni się dołączyli. Nad bramą lata samolot, rozrzucający ulotki z informacją, że strajk się zakończył, a stocznię opanowała grupka elementów antysocjalistycznych – wspominał jeden z uczestników strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina.
rozwiń zwiń
Czytaj także

43 lata temu podpisano porozumienia sierpniowe

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2023 05:55
Pierwszy punkt słynnych 21 postulatów mówił o akceptacji niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych. Strajki na Wybrzeżu, które rozlały się na całą Polskę, doprowadziły do utworzenia Solidarności.
rozwiń zwiń