28 grudnia 1895 roku w paryskiej kawiarni Grand Café odbył się pierwszy komercyjny pokaz kinowy, zorganizowany przez braci Lumière. Oprócz "Wyjścia robotników z fabryki Lumière w Lyonie" wyświetlono jeszcze: "Śniadanie", "Polewacza polanego" oraz "Wjazd pociągu na stację w La Ciotat".
Właściciel Grand Cafe nie wierzył, że pokaz, który pozwolił u siebie zorganizować, kogokolwiek zainteresuje. Niski dochód, jaki przyniósł, tylko utwierdził go w tym przekonaniu. Ale kiedy następnego dnia ustawiła się kilkusetmetrowa kolejka do jego lokalu, zrozumiał, że ten wynalazek zawojuje światem. Bracia Lumière swój patent zaprezentowali jako ciekawostkę techniczną. Szybko okazało się jednak, jak niebywałe możliwości ma kinematograf.
O okolicznościach wynalezienia kinematografu, braciach Lumière i pierwszych filmach jakie zrobili, rozmawiały Irena Eichler i jej gość, krytyk filmowy Maria Oleksiewicz w audycji z cyklu "Ojcowie duchowi XX wieku", nadanej w czerwcu 1996 roku.
- My sobie nie możemy wyobrazić dzisiejszego świata bez kina - mówiła Maria Oleksiewicz. - Kino jest wszędzie, nawet w najbardziej zapadłym kącie. Kino kształtuje nasze poglądy, narzuca nam mody. A przecież to wszystko narodziło się w kłębach dymu z cygar i w oparach absyntu. Wynalazek, jakim był kinematograf, podbił cały świat, określił cały nasz wiek XX - dodała.
22:36 Bracia Lumier - Ojcowie duchowi XX wieku - aud. Ireny Eichler.mp3 Bracia Lumière - twórcy kinematografu, prekursorzy sztuki filmowej - posłuchaj aud. Ireny Eichler z cyklu "Ojcowie duchowi XX wieku" z udziałem krytyka filmowego, Marii Oleksiewicz. (PR, 23.06.1996)
Bracia August Marie Louis i Louis Jean Lumière byli synami bardzo zamożnego fabrykanta papieru z Lyonu. - Oni byli genialnymi konstruktorami, dysponowali ogromnymi pieniędzmi, choć z notatek ich ojca wynika, że bardzo je marnotrawili - słyszymy w programie.
Młodzi wynalazcy zgłosili swój patent 13 lutego 1894. Podczas pierwszych testów kinematografu dochodziło do pożarów, jako że materiał, którego używano wówczas do produkcji taśmy filmowej, był wtedy niesłychanie łatwopalny.
- Jeden z pożarów zakończył się tragicznie - opowiadała Maria Oleksiewicz. - Rok po pokazie w Grand Cafe, w roku 1896, podczas dobroczynnego jarmarku dla najlepszego paryskiego towarzystwa bracia Lumière prezentowali kinematograf. Lampa eterowa przez nieostrożność kinooperatora pękła i spowodowała pożar, w którym zginęło ponad 100 osób.
Koniec wieku XIX był okresem, w którym ludzie zachwycali się każdym wynalazkiem. Bracia Lumière, korzystając z kinematografu, zaczęli dokumentować rzeczywistość. Angażowali do swych filmów członków rodziny.
- Wtedy żaden aktor nie chciał umaczać swego autorytetu, sławy i popularności w czymś tak niejednoznacznym jak kino - skomentowała autorka audycji. Dzięki wynalazkowi braci Lumière mamy odnotowaną na taśmie filmowej między innymi koronację ostatniego cara Rosji, Mikołaja II.
Dzieło francuskich wynalazców szybko oderwało się od jego twórców. Jaką rolę zaczęło pełnić w świecie? - pytała Irena Eichler. - Główną siłą kina było stworzenie różnych opowieści: heroicznych, komediowych, które rozumieli ludzie na całym świecie, również analfabeci - powiedziała Maria Oleksiewicz. - Nawet, gdy na ekranie pojawiały się napisy, to gra aktorska była na tyle wyrazista, że każdy mógł zrozumieć, czego dotyczyła akcja i jak się układają losy bohaterów.
bs/im
