Razem z Ewą Pohoską rozstrzelano grupę 36 kobiet, również więźniarek Pawiaka. Do tej egzekucji doszło w ruinach warszawskiego getta.
Poetka związana była z grupą literacką "Płomienie", założyła podziemne pismo "Droga". Jako młoda dziewczyna, urodziła się wszakże w 1918 roku, studiowała na tajnych kompletach (jeszcze przed wybuchem wojny rozpoczęła studia etnograficzne na Uniwersytecie Warszawskim). Ale w tym tak trudnym okresie najważniejsza stała się dla niej walka z niemieckim okupantem w ramach Armii Krajowej.
Tradycje patriotyczne
Pochodziła ze znanej rodziny Rzepeckich - była wnuczką pisarza Kazimierza Rzepeckiego i siostrzenicą historyka, pułkownika Wojska Polskiego, również pisarza Jana Rzepeckiego. W jej rodzinnym domu wartości patriotyczne, umiłowanie ojczyzny, szacunek dla munduru były żywe i silnie akcentowane.
Dość powiedzieć, że ojciec Ewy - Jan Pohoski - był znanym działaczem niepodległościowym, inżynierem architektem, który w latach 1934-1939 pełnił funkcję wiceprezydenta Warszawy. To dla niego, w związku z tragiczną śmiercią, młoda Ewa Pohoska pisała swoje pierwsze wiersze. Nawet nie zdawała sobie sprawy, że los postąpi z nią tak samo bezwzględnie i boleśnie.
Jan Pohoski był w marcu 1940 roku zaaresztowany przez Gestapo i uwięziony na Pawiaku. 20 lub 21 czerwca, wraz z 357 innymi przedstawicielami polskiej inteligencji, został - w ramach zbrodniczej hitlerowskiej Akcji AB - rozstrzelany w podwarszawskich Palmirach.
Historia aresztowania
Ewa Pohoska była żołnierzem Armii Krajowej, a dokładniej łączniczką (i maszynistką) w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK. Razem z nią służyła tam także, nieco młodsza, harcerka Hanna Czaka - sekretarka kierownika Wydziału Informacji we wspomnianym Biurze Informacji i Propagandy KG AK. To właśnie od aresztowania Hanny Czaki przez patrol niemieckiej żandarmerii rozpoczęła się gehenna dwu żołnierek.
Tytus Czaki, ojciec Hanny, był znanym działaczem niepodległościowym, legionistą i w swoim czasie prezydentem Brześcia nad Bugiem i Włocławka. W jego żoliborskim domu prowadzone były tajne komplety Uniwersytetu Ziem Zachodnich.
Feralnego dnia 5 stycznia 1944 roku, po aresztowaniu na mieście Hanny Czaki, Gestapo pojechało do jej domu dokonać przeszukania. Na miejscu Niemcy zastali grupę studentów na wykładach socjologii. Wszystkich aresztowali.
Ewa Pohoska, wiedząc już o aresztowaniu koleżanki, starała się ostrzec studentów, ale niestety nie zdążyła. Sama także wpadła w ręce Gestapo. Wszyscy zostali uwięzieni na Pawiaku, skąd w nocy z 10 na 11 lutego 36 kobiet, w tym Ewa Pohoska i Hanna Czaki, zostały wyprowadzone w ruiny pobliskiego getta i rozstrzelane. Razem ze studentami był także aresztowany Tytus Czaki, który również trafił na Pawiak i został rozstrzelany 24 bądź 26 stycznia.
Dramatopisarka, poetka, aktorka
Portal "Artinfo.pl" przypomina o jedynym wydanym dramacie Ewy Pohoskiej: "Schyłek amonitów". Przy okazji dodaje, że "Ewa Pohoska była pierwszym naczelnym redaktorem Drogi (dwu pierwszych numerów pisma, XII 1943 i II 1944). Pisała wiersze, poświęcone m.in. pamięci ojca rozstrzelanego w Palmirach w 1940 r. Była aktorką zespołu Sceny Eksperymentalnej, który wystawił konspiracyjnie w 1943 r. Mężczyznę w damskim kapeluszu K.I. Gałczyńskiego. Studiowała socjologię i konspiracyjną Akademię Sztuk Pięknych".
Muzeum Literatury z kolei w pięknym tematycznym portalu umieszcza Ewę Pohoską wśród "Rycerzy. Dzieci Niepodległej". Na specjalnej stronie możemy posłuchać przejmujących poetyckich zapisków z dziennika Ewy Pohoskiej (zapis z 5 lutego 1942 r.), obejrzeć jej zdjęcia z lat młodości, z lat wolności II Rzeczypospolitej, przeczytać zamieszczone rękopisy.
***
Czytaj także:
***
Po wojnie Ewa Pohoska została pochowana w rodzinnym grobie na cmentarzu Powązkowskim. Ukochany ojciec Ewy spoczął, rozpoznany pośmiertnie, na cmentarzu-mauzoleum w Palmirach.
PP
Źródła:
Artinfo.pl; Rycerze.muzeumliteratury.pl
