Historia

Cenzura przesyłek pocztowych w stanie wojennym. Wystawa w rzeszowskim IPN

Ostatnia aktualizacja: 13.12.2023 05:40
Eksponaty ilustrujące cenzurę korespondencji w stanie wojennym - pochodzące z kolekcji dr. inż. Adama Masłonia, nauczyciela akademickiego z Politechniki Rzeszowskiej - będzie można oglądać od środy (13.12) w rzeszowskim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej.
Stan wojenny, ocenzurowany list, 1982 r. Zdjęcie ilustracyjne
Stan wojenny, ocenzurowany list, 1982 r. Zdjęcie ilustracyjne Foto: FoKa / Forum

Na wystawie będzie można zobaczyć przesyłki pocztowe, koperty, kartki i telegramy z odbitkami stempli cenzury.

"Psychologiczne zastraszanie Polaków"

Jak przypomniał Adam Masłoń, po wprowadzeniu stanu wojennego wojskowe władze PRL powołały Główny Urząd Cenzury i 49 oddziałów wojewódzkich. Cenzura służyła do psychologicznego zastraszania Polaków. - Cenzorzy otwierali i czytali listy, kartki, paczki, telegramy i telefaksy, a także zatrzymywali je albo konfiskowali bez odszkodowania – wyjaśniał Adam Masłoń.

Cenzura kontrolowała głównie korespondencję pomiędzy obywatelami. Nie podlegała jej natomiast korespondencja między centralnymi i terenowymi organami partii oraz urzędami.

- Formalnie cenzurze nie podlegały też przesyłki do i od placówek dyplomatycznych akredytowanych w PRL. Przesyłki przychodzące z krajów tzw. demokracji ludowej nie były cenzurowane. Korespondencja z krajów zachodnich sprawdzana była wybiórczo – dodawał.

Zobacz serwis specjalny poświęcony stanowi wojennemu w Polsce:

src="https:\/\/static.prsa.pl/3ab8a157-2f35-48fb-bac0-16cf62734030.file"

Miliony ocenzurowanych przesyłek

Cenzura obowiązywała od 13 grudnia 1981 do końca 1982 roku. Jak przekazał Adam Masłoń, w tym czasie ocenzurowano 82,8 mln przesyłek listowych, czyli 15 proc. spośród 551,9 mln wszystkich ówczesnych przesyłek krajowych i zagranicznych.

- Z tej liczby do wykorzystania operacyjnego przekazano ponad 129 tys. przesyłek, a nieco ponad 9 tys. do wykorzystania procesowego. Spośród całej korespondencji zatrzymano 930 tys. listów, teleksów i telegramów. Ponadto ocenzurowano 3 mln przesyłek paczkowych i 10,9 mln teleksów i telegramów. Funkcjonariusz Wojewódzkiego Urzędu Cenzury w ciągu doby cenzurował lub kontrolował średnio 305 przesyłek pocztowych – przypomniał Adam Masłoń.

Cenzorzy oznaczali przesyłki pocztowe różnymi stemplami z tuszem w kolorach: fioletowym, czerwonym, zielonym, różowym, niebieskim lub czarnym. Przesyłki pocztowe w kopertach rozcinano przeważnie z prawej strony, a po ocenzurowaniu zabezpieczano zszywką biurową lub taśmą samoprzylepną. Ocenzurowane telegramy stemplowano na fioletowo lub czerwono.

***

Czytaj także:

***

Wystawa zbiorów Adama Masłonia zostanie otwarta w siedzibie IPN przy ul. Słowackiego w Rzeszowie w środę, 13 grudnia, o godz. 12.00 i będzie dostępna dla zwiedzających do 5 stycznia - od poniedziałku do piątku, w godzinach 7.30-15.30.

PAP/jp


Czytaj także

Stan wojenny. Terenowe Grupy Operacyjne – koń trojański Jaruzelskiego

Ostatnia aktualizacja: 13.12.2023 05:55
W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 wyprowadzono na ulice 70 tys. żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego, 1750 czołgów i 1900 pojazdów opancerzonych, zmilitaryzowano 129 kluczowych zakładów pracy, w tym najważniejsze fabryki oraz redakcje Telewizji Polskiej i Polskiego Radia. Rozmach operacji robi wrażenie do dziś. Jak ekipie Jaruzelskiego udało się to wszystko osiągnąć w ciągu jednej nocy?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bareja dzwoni do Jaruzelskiego, czyli stan wojenny i "Alternatywy 4"

Ostatnia aktualizacja: 13.12.2023 05:45
Zdjęcia do serialu miały się odbyć 13 grudnia 1981 roku, jednak drogę ekipy filmowej do budynku Telewizji Polskiej zagrodziło wojsko. Posłuchaj wspomnień Macieja Rybińskiego, współautora scenariusza, o zabawnej sytuacji, która spotkała Stanisława Bareję po wprowadzeniu stanu wojennego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Śmiertelne ofiary stanu wojennego

Ostatnia aktualizacja: 13.12.2023 05:54
Jak podaje Instytut Pamięci Narodowej, liczba osób, które straciły zdrowie na skutek prześladowań, bicia w trakcie śledztwa lub demonstracji ulicznych, pozostaje nieznana. Na liście śmiertelnych ofiar stanu wojennego znajduje się blisko 100 osób.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Emigranci stanu wojennego. Posłuchaj wspomnień

Ostatnia aktualizacja: 13.12.2023 05:45
Po wprowadzeniu stanu wojennego władze PRL-u umożliwiły opuszczenie kraju tysiącom obywateli. Ta pozorna liberalizacja przepisów była w rzeczywistości kolejną formą represji. Komuniści w ten sposób próbowali pozbyć się z Polski niewygodnych działaczy opozycyjnych i "wichrzycieli" z Solidarności. Do emigracji "zachęcano" ich szantażem, groźbą lub pozbawieniem środków do życia.
rozwiń zwiń