Działania nurków w Podwodnym Magazynie Wraków, który znajduje się w Zatoce Gdańskiej, kilka mil na wschód od Orłowa, były prowadzone od lipca do września 2024 roku. Eksperci z NMM zajęli się m.in. wrakiem XVII-wiecznego szwedzkiego okrętu wojennego "Solen".
Przesunęli "Solena"
- W czasie prac udało się przenieść i "ułożyć" wrak w formie jak najbardziej zbliżonej do znanej z dokumentacji rysunkowej z badań w latach 70. XX wieku" - powiedział dr Krzysztof Kurzyk z Działu Badań Podwodnych NMM w Gdańsku.
Wyjaśnił, że wymagało to od nurków podniesienia oraz przemieszczenia w toni za pomocą worków wypornościowych (o wyporności do dwóch ton) wielkogabarytowych, masywnych elementów wraku, w tym dziobnicy, fragmentu tylnicy oraz trzech dużych rozmiarów części dennych wraku (tzw. Mały Solen), oderwanej z konstrukcji nadstępki oraz kilkunastu mniejszych elementów takich jak denniki.
Dr Kurzyk dodał, że w pierwszym etapie specjaliści usunęli z konstrukcji XVII-wiecznego wraku stare sieci, liny oraz przynęty wędkarskie.
- Za pomocą eżektora oraz płuczki oczyszczaliśmy drewniane elementy konstrukcyjne wraku, przysypane oraz zagrzebane w piaszczystym dnie, co umożliwiło montaż pasów-zawiesi - powiedział.
Zaznaczył, że elementy wraku podczepiane były za pomocą zawiesi do worków wypornościowych (irodyn), napełnianych z pokładu jednostki sprężonym powietrzem, co pozwalało kontrolować przepływ powietrza oraz proces podnoszenia masywnych elementów z dna morza.
Czytaj także:
Przemieszczono działa z galeonu
Nurkowie z Działu Badań Podwodnych NMM we wrześniu 2024 roku rozpoczęli również podnoszenie oraz przemieszczanie 8 żeliwnych zabytkowych dział z XVIII wieku, każde o wadze ok. 1,5 tony. Dr Kurzyk wyjaśnił, że działa pochodzą ze szwedzkiego warsztatu, zostały odkryte oraz zadokumentowane w czasie akcji "Wiatrem Gnane".
- Wtedy do naszego muzeum trafiły cztery sztuki (dwa z nich po konserwacji znajdują się w holu NMM na Ołowiance - PAP), a osiem zatopiono w obszarze Podwodnego Magazynu Wraków, w sporym jednak oddaleniu od pławy NMM oraz wraku "Solena" - dodał.
Zapowiedział, że przed nurkami wykonanie dokumentacji podwodnej - w tym m.in. aktualnej fotogrametrii wraku "Solena" oraz położonych w pobliżu dział. Finalnym efektem będzie stworzenie atrakcyjnego stanowiska podwodnego, dostępnego dla płetwonurków, co pozwoli jeszcze lepiej promować oraz chronić morskie dziedzictwo kulturowe Bałtyku.
"Solen" - szwedzki okręt zatopiony podczas bitwy pod Oliwą
30-metrowy galeon "Solen" został zbudowany w Republice Zjednoczonych Prowincji Niderlandów, skąd trafił do marynarki szwedzkiej. Wraz z pięcioma innymi okrętami 28 listopada 1627 roku starł się na Zatoce Gdańskiej z dwiema eskadrami polskich żaglowców. Starcie to przeszło do historii jako bitwa pod Oliwą. "Solen" skutecznie atakowany przez polskie jednostki "Pan Morski" ("Wodnik") i "Biały Lew", został w akcie desperacji wysadzony w powietrze przez własną załogę. Stąd o bitwie pod Oliwą zwykło się mówić, że był to dzień, w którym "Słońce (Solen) zaszło w południe".
Wrak "Solena" odkryto prawie 350 lat później, podczas budowy gdańskiego Portu Północnego. Od tego czasu archeolodzy podnieśli z niego ponad 6 tysięcy zabytków; wśród nich znajduje się szczególnie wartościowa kolekcja 20 spiżowych dział okrętowych. Z wraku pozyskano również ponad tysiąc srebrnych i miedzianych monet, liczne elementy uzbrojenia i przedmioty codziennego użytku, a także szczątki marynarzy, na podstawie których zrekonstruowano wygląd członków załogi.
PAP/Piotr Mirowicz/bm
