Łeba - miasto skazane na zagładę

Wielokrotnie występujące wylewy rzeki Łeby, wędrujące wydmy oraz silne bałtyckie sztormy to był chleb powszedni łebian. 11 stycznia 1558 roku powódź wywołana przez sztorm na Bałtyku całkowicie zniszczyła dawną Łebę.

Piaszczyste wydmy niedaleko Łeby, foto: PAP/DPA

Nieistniejące już miasto określa się mianem Stara Łeba. Pierwsza historyczna wzmianka o nim pochodzi z 1282 roku. Była to kaszubska osada położona na lewym, zachodnim brzegu rzeki Łeby. Jej mieszkańcy zajmowali się rybołówstwem oraz handlem drewna.

Trudne położenie

Historia Łeby to klęski żywiołowe, które często nawiedzały to piękne miasto, odczuwające konsekwencje swego położenia między morzem a jeziorem. Bałtyk atakujący południowy brzeg uniemożliwiał zbudowanie portu, natomiast rzeka Łeba ciągle wylewała i zmieniała swoje koryto ku zachodowi, zagrażając istnieniu osady.  
Kolejnym wrogiem mieszkańców był wędrujący piasek z mierzei oddzielającej jezioro Łebsko od morza. Na skutek błędów ówczesnych mieszkańców, doprowadzono do wtórnego uruchomienia wydm, które wcześniej były porośnięte lasami. W dużej mierze przyczyniła się do tego wycinka drzew.

Kataklizm na miarę tsunami

Gdyby nie doszło do kataklizmu w 1558 roku, Stara Łeba zostałaby prędzej czy później zasypana przez wędrujące wydmy. Jednak 11 stycznia 1558 roku pierwsze przyszły sztormowe fale, które runęły na miasto niszcząc wszystko co stanęło im na drodze. Port uległ całkowitej dewastacji, a cofające się morze wyżłobiło nowe koryto dla rzeki. Po cofnięciu się wód Bałtyku okazało się, że ujście Łeby przesunęło się około 1,5 km na wschód.

Nowa Łeba

Nowe miasto zdecydowano się zbudować na wschód od ujścia Łeby (prawej stronie rzeki). Jakkolwiek niełatwo zostawić dom rodzinny, to kolejny wielki sztorm w 1570 roku, zmusił ostatnich mieszkańców do opuszczenia Starej Łeby i przeniesienia swoich siedzib na drugi brzeg rzeki.
Wszystko co pozostało po Starej Łebie z czasem zasypały ruchome piaski. Do dzisiaj po zachował się tylko fragment ściany gotyckiego kościoła św. Mikołaja z XIII wieku, który tkwi wśród wydm.
Obecnie Łeba to typowe miasteczko nadmorskie z niedużym portem. Co roku od maja do września zmienia się w bardzo zatłoczone popularne letnisko. Dużą atrakcją są ruchome wydmy oraz znajdujący się w bliskim sąsiedztwie Sowiński Park Narodowy.
Obszar wydm zajmuje ponad 600 ha. W ciągu roku wydma, w zależności do siły wiatru może pokonać około 10 do 15 metrów. Wszystko co znajdzie się na jej drodze zostanie zasypane. W kilku miejscach wydmy dotarły już do brzegu jeziora Łebskiego i stopniowo wsypują się do wody.

mk