20 stycznia 1971 roku decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie podjęło Biuro Polityczne KC PZPR.
Podczas II wojny Zamek Królewski w Warszawie uległ całkowitemu zniszczeniu, najpierw podczas kampanii wrześniowej w wyniku artyleryjskich i lotniczych bombardowań, później na skutek niemieckich konfiskat i grabieży. Po upadku Powstania Warszawskiego pozostałości budowli zostały wysadzone przez Niemców. Ocalały jedynie piwnice, dolna część Wieży Grodzkiej, fragmenty Biblioteki Królewskiej i Arkad Kubickiego. Warszawscy muzealnicy ocalili z Zamku tylko fragmenty wyposażenia i dekoracji, ukryto także dokumentację placówki.
23:55 jak feniks z popiołów - zamek królewski w warszawie.mp3 Jak feniks z popiołów - Zamek Królewski w Warszawie. (PR, 1971)
Odbudować Zamek
Głosy wzywające do odbudowy Zamku Królewskiego odezwały się tuż po zakończeniu wojny. Inicjatywa spotkała się z chłodnym przyjęciem władz tak ze względu na przewidywane koszty, jak i z powodów ideologicznych. Ostatecznie generalnemu konserwatorowi zabytków prof. Janowi Zachwatowiczowi udało się przekonać decydentów do odbudowy, odwołując się do "poczucia odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń".
W czerwcu 1945 roku powstała Pracownia Odbudowy Zamku. W Pracowni stworzono plan odbudowy nawiązujący do historycznej architektury. W roku 1947 rozpoczęto budowę Trasy W-Z i w ramach prowadzonych prac odtworzono Bramę Grodzką Zamku. W 1949 roku architekci Trasy skierowali do władz pismo wzywające do odbudowy Zamku w formie zewnętrznej zgodnej ze stanem z roku 1939 roku, wnętrza natomiast miały zostać zaadaptowane dla nowego użytkownika - Muzeum Kultury Polskiej. Postanowiono jednak, że w odtworzonej według nowego projektu budowli znajdzie się siedziba najwyższych władz i Pałac Kultury Polskiej.
W tym samym roku zainaugurowano konsultacje poświęcone odbudowie. Utworzono Komitet Odbudowy Zamku Warszawskiego , ogłoszono konkurs na jego projekt. Zwyciężył pomysł prof. Jana Bogusławskiego zachowujący historyczny kształt zamku. Odbudowany zamek miał być wyższy o kilka metrów od dawnego, z wnętrzami z okresu Stanisława Augusta i z przeznaczeniem muzealnym.
Skąpy Gomułka nie chciał odbudowy
Po dojściu w 1956 roku do władzy ekipy Władysława Gomułki pojawiła się kolejna szansa na odbudowę. Powołano Pracownię Architektoniczną "Zamek" pod przewodnictwem prof. Bogusławskiego, Społeczny Komitet Odbudowy Zamku i Komisję ds. Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie kierowaną przez prof. Zachwatowicza. Gremia te postulowały stworzenia w Zamku Muzeum Tysiąclecia przybliżającego dorobek kulturalny państwa.
Na początku lat 60. jednak, w związku z brakiem poparcia Gomułki dla odbudowy, zamknięto Pracownię "Zamek", decydując się jedynie na uporządkowanie obszaru zajmowanego przez Zamek. Dziedziniec wyłożono płytami kamiennymi, postawiono ławki i betonowe donice z kwiatami.
Towarzysz Gierek decyduje
Ostateczną decyzję o odbudowie stołecznego Zamku Królewskiego podjęło 19 stycznia 1971 roku Biuro Polityczne KC PZPR pod przewodnictwem nowego I sekretarza Edwarda Gierka. 26 stycznia zainaugurowano działalność Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie pod kierownictwem szefa stołecznego PZPR Józefa Kępy, ale wiceprzewodniczącym został zasłużony muzealnik prof. Stanisław Lorentz.
Wykonanie robót zlecono Pracowni Konserwacji Zabytków, generalnym projektantem mianowano - prof. Bogusławskiego, a uprawnienia do zatwierdzania projektów otrzymała Komisja Architektoniczno-Konserwatorska prof. Zachwatowicza.
Na zdjeciu: Zdjęcie zrobione przed całkowitym zrównaniem zamku z ziemią po Powstaniu Warszawskim (1940), źr. Jerzy Piorkowski (1957) "Miasto Nieujarzmione", Wikipedia/dp
Obszerna dokumentacja pomogła stworzyć wierne projekty odbudowy. Wykonano także dodatkowe prace archeologiczne, a w nową budowlę wzorowaną na przedwojennym kształcie, włączono zachowane mury. Budowę sfinansowano głównie ze składek społecznych i datków Polonii. W sumie zebrano miliard złotych i ponad 800 tysięcy dolarów oraz liczne dary rzeczowe na rzecz wyposażenia.
15:12 Polonia Amerykańska mówi do Kraju (cz.013)_popr.mp3 "Polonia amerykańska mówi do kraju" - audycja Edwarda Witanowskiego i Edwarda Kosowicza z Nowego Jorku poświęcona odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie.
02:37 Jan Nowak-Jeziorański o odbudowie Zamku Królewskiego a.mp3 Jan Nowak-Jeziorański o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie
Budynek w stanie surowym oddano w 1974 roku, pięć lat później uchwałą rządu nazwano go Pomnikiem Historii i Kultury Narodowej. Miały odbywać się w nim uroczystości państwowe oraz o charakterze kulturalnym i naukowym, a sama placówka miała przybliżać dorobek kultury polskiej. Pierwszym dyrektorem placówki został w 1980 roku prof. Aleksander Gieysztor. W tym samym roku Stare Miasto z Zamkiem Królewskim wpisano na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO.
39 lat po wojnie...
30 sierpnia 1984 roku dokonano uroczystego otwarcia Zamku, jednak prace wykończeniowe trwały jeszcze kilka lat. Ostatecznym zwieńczeniem odbudowy było otwarcie w 2009 roku odtworzonych Arkad Kubickiego.
mk
20 stycznia 1971 roku Biuro Polityczne KC PZPR podjęło decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie.
Podczas II wojny Zamek Królewski w Warszawie uległ całkowitemu zniszczeniu, najpierw podczas kampanii wrześniowej w wyniku artyleryjskich i lotniczych bombardowań, później na skutek niemieckich konfiskat i grabieży. Po upadku Powstania Warszawskiego pozostałości budowli zostały wysadzone przez Niemców. Ocalały jedynie piwnice, dolna część Wieży Grodzkiej, fragmenty Biblioteki Królewskiej i Arkad Kubickiego. Warszawscy muzealnicy ocalili z Zamku tylko fragmenty wyposażenia i dekoracji, ukryto także dokumentację placówki.
Odbudować Zamek
Głosy wzywające do odbudowy Zamku Królewskiego odezwały się tuż po zakończeniu wojny. Inicjatywa spotkała się z chłodnym przyjęciem władz tak ze względu na przewidywane koszty, jak i z powodów ideologicznych. Ostatecznie generalnemu konserwatorowi zabytków prof. Janowi Zachwatowiczowi udało się przekonać decydentów do odbudowy, odwołując się do "poczucia odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń".
W czerwcu 1945 roku powstała Pracownia Odbudowy Zamku. W Pracowni stworzono plan odbudowy nawiązujący do historycznej architektury. W roku 1947 rozpoczęto budowę Trasy W-Z i w ramach prowadzonych prac odtworzono Bramę Grodzką Zamku. W 1949 roku architekci Trasy skierowali do władz pismo wzywające do odbudowy Zamku w formie zewnętrznej zgodnej ze stanem z roku 1939 roku, wnętrza natomiast miały zostać zaadaptowane dla nowego użytkownika - Muzeum Kultury Polskiej. Postanowiono jednak, że w odtworzonej według nowego projektu budowli znajdzie się siedziba najwyższych władz i Pałac Kultury Polskiej.
W tym samym roku zainaugurowano konsultacje poświęcone odbudowie. Utworzono Komitet Odbudowy Zamku Warszawskiego , ogłoszono konkurs architektoniczny na odbudowę Zamku. Zwyciężył projekt prof. Jana Bogusławskiego zachowujący historyczny kształt, jednak wyższy o kilka metrów, z wnętrzami z okresu Stanisława Augusta i przeznaczeniem muzealnym.
Skąpy Gomułka nie chce odbudowy
Po dojściu w 1956 roku do władzy ekipy Władysława Gomułki pojawiła się kolejna szansa na odbudowę. Powołano Pracownię Architektoniczną "Zamek" pod przewodnictwem prof. Bogusławskiego, Społeczny Komitet Odbudowy Zamku i Komisję ds. Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie kierowaną przez prof. Zachwatowicza. Gremia te postulowały stworzenia w Zamku Muzeum Tysiąclecia przybliżającego dorobek kulturalny państwa. Na początku lat 60. jednak, w związku z brakiem poparcia Gomułki dla odbudowy, zamknięto Pracownię "Zamek", decydując się jedynie na uporządkowanie obszaru zajmowanego przez Zamek. Dziedziniec wyłożono płytami kamiennymi, postawiono ławki i betonowe donice z kwiatami.
Towarzysz Gierek decyduje
Ostateczną decyzję o odbudowie stołecznego Zamku Królewskiego podjęło 20 stycznia 1971 roku Biuro Polityczne KC PZPR pod przewodnictwem nowego I sekretarza Edwarda Gierka. 26 stycznia zainaugurowano działalność Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie pod kierownictwem szefa stołecznego PZPR Józefa Kępy, ale wiceprzewodniczącym został zasłużony muzealnik prof. Stanisław Lorentz. Wykonanie robót zlecono Pracowni Konserwacji Zabytków, generalnym projektantem mianowano - prof. Bogusławskiego, a uprawnienia do zatwierdzania projektów otrzymała Komisja Architektoniczno-Konserwatorska prof. Zachwatowicza.
Obszerna dokumentacja pomogła stworzyć wierne projekty odbudowy. Wykonano także dodatkowe prace archeologiczne, a w nową budowlę wzorowaną na przedwojennym kształcie, włączono zachowane mury. Budowę sfinansowano głównie ze składek społecznych i datków Polonii. W sumie zebrano miliard złotych i ponad 800 tysięcy dolarów oraz liczne dary rzeczowe na rzecz wyposażenia.
Budynek w stanie surowym oddano w 1974 roku, pięć lat później uchwałą rządu nazwano go Pomnikiem Historii i Kultury Narodowej, gdzie miały odbywać się uroczystości państwowe oraz o charakterze kulturalnym i naukowym, a sama placówka miała przybliżać dorobek kultury polskiej. Pierwszym dyrektorem placówki został w 1980 prof. Aleksander Gieysztor . W tym samym roku Stare Miasto z Zamkiem Królewskim wpisano na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO .
39 lat po wojnie...
30 sierpnia 1984 roku dokonano uroczystego otwarcia Zamku, jednak prace wykończeniowe trwały jeszcze kilka lat. Ostatecznym zwieńczeniem odbudowy było otwarcie w 2009 roku odtworzonych Arkad Kubickiego.
mk
