Historia

Jakub Kubicki i jego pałace

Ostatnia aktualizacja: 13.06.2023 05:33
190 lat temu, 13 czerwca 1833 roku, zmarł w Wilkowie, niewielkiej wsi pod Grójcem, architekt Jakub Kubicki, twórca wielu znanych pałaców, a warszawiakom dobrze znany jako  autor Arkad Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie czy z przebudowy Belwederu.
Arkady Kubickiego. Fotografia Karola Beyera
Arkady Kubickiego. Fotografia Karola Beyera Foto: Muzeum Narodowe w Warszawie/dp

Był czołowym przedstawicielem klasycyzmu i miał swoje "sztandarowe" pomysły na kształt bryły projektowanych obiektów. Cechą charakterystyczną jego licznych pałaców i kościołów były portyk kolumnowy i ryzalit ogrodowy. W swojej karierze wybudował kilkanaście pałaców, wiele z nich też przebudowywał. Projektował również kościoły, ratusze i inne budynki użyteczności publicznej i miejskiej. To właśnie jemu przypisuje się autorstwo typowego dla polskiej architektury dworu-pałacu.

Urodzony w rodzinie mieszczańskiej, w połowie XVIII wieku, ukończył kolegium jezuickie, choć tak naprawdę istotne jest to, że w tym samym czasie kształcił się w pracowni słynnego architekta Dominika Merliniego. Po okresie tego stażu zatrudnił go inny znany architekt Szymon Bogumił Zug, któremu pomagał w budowie kościoła ewangelicko-augsburskiego św. Trójcy w Warszawie. Dopiero w roku 1783 wyjechał na studia do Włoch, a wysłał go tam król Stanisław August Poniatowski. Dopiero po nich, w 1786 roku, mógł tytułować się mianem architekta.

Budowle jego znane są właśnie z tak popularnego w Polsce portyku kolumnowego, którego charakterystyczną cechą jest często zwieńczony frontonem jednokondygnacyjny, oparty na rzędzie kolumn, prostokątny występ w budowli, gdzie zazwyczaj znajdowało się do niej wejście. Ten, czerpiący z tradycji architektury rzymskiej, element często nazywany jest w Polsce gankiem i ma zabudowę kolumnową lub filarową, tworząc swoistą wejściową część główną fasady budynku. Inną z cech jego projektów były różnego rodzaju ryzality, czyli występy z lica w elewacji budynku, stanowiące całkowicie integralną jego część - tam właśnie umiejscawiało się wejście do budowli, bądź wyjście na tylny taras lub ogród.

Do najsłynniejszych budowli zaprojektowanych bądź przebudowanych przez Kubickiego należą wspomniane wcześniej Arkady Kubickiego, usytuowane od wschodniej strony Zamku Królewskiego w Warszawie. Po mianowaniu Kubickiego na stanowisko generalnego intendenta budowli królewskich przy Komisji Nadzoru Budowli Korony w 1817 roku, zaprojektował on generalną przebudowę Zamku, z której, z racji niedostatecznych funduszy, udało się zrealizować jedynie stojące do dziś Arkady (odbudowane). Kubicki przebudowywał także słynny warszawski Belweder. Zaprojektował także Świątynię Opatrzności Bożej w Warszawie (projekt nie był wtedy zrealizowany). Z innych znanych warszawskich budowli wyróżnić można choćby budynku Kampusu Głównego Uniwersytetu Warszawskiego, Kaplica Prawosławna św. Trójcy, Plac Zamkowy, dwie kordegardy przy ul. Wiejskiej, bramy triumfalne na placu Trzech Krzyży. Dość dużo projektował też w warszawskich Łazienkach, gdzie przebudował właśnie Belweder, ale także był autorem Świątyni Sybilli, Maneżu w obrębie Belwederu, Stajni Kubickiego czy Nowej Kordegardy. Przypisuje mu się również wybudowanie Świątyni Egipskiej w Łazienkach Królewskich i znajdujących się tam Koszar Kantonistów (Dom Inwalidów).

Jakub Kubicki był autorem licznych dworków i pałaców. Wśród nich na uwagę zasługują choćby pałace w Bejscach, Białaczowie, Młochowie, Nadzowie, Pławowicach, Radziejowicach, Sowińcu, Sterdyni i w Witkowicach. Na uwagę zasługują także budynki miejskie w Płocku, Łęczycy, Radomiu czy Fabryka Broni w Kozienicach oraz kościoły w Mokobodach i Radziejowicach. 

PP

 

Zobacz więcej na temat: HISTORIA architektura