Historia

25 kwietnia

Ostatnia aktualizacja: 25.04.2011 00:00
ZSRR zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską. Powodem było dążenie gen. Sikorskiego do wyjaśnienia zbrodni katyńskiej.

1517 - Urodził się Jan Bernard Bonifacio, markiz Orii, włoski humanista, bibliofil, podróżnik, fundator Biblioteki Rady Miejskiej w Gdańsku. Zmarł 24 marca 1597 roku.
1595 - Zmarł Torquato Tasso, włoski poeta, autor poematu epickiego w 20 pieśniach "Gofred albo Jeruzalem Wyzwolona" oraz tragedii "Torrismondo". Jego dramat pasterski "Aminta" uznano za najdoskonalszy utwór tego gatunku. Urodził się 11 marca 1544 roku.
1599 - Urodził się Oliver Cromwell, angielski mąż stanu, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii. W latach 1653 -1658 umiejętnie prowadził politykę zagraniczną, wzmacniając międzynarodową pozycję Anglii. Współtwórca podstaw przyszłego imperium brytyjskiego. Zmarł 3 września 1658 roku.
1744 - Zmarł Anders Celsius, Celsjusz, szwedzki fizyk i astronom, profesor uniwersytetu w Uppsali, twórca stustopniowej skali termometrycznej, nazwanej później jego imieniem. Autor prac z zakresu astronomii, fizyki i geofizyki. Urodził się 27 listopada 1701 roku.
1849 - Urodził się Christian Felix Klein, niemiecki matematyk, profesor uniwersytetów w Lipsku i Getyndze oraz politechniki w Monachium. Autor "programu erlangeńskiego”, w którym usystymatyzował geometrię oraz licznych prac między innymi z zakresu geometrii nieeuklidesowej. Zmarł 22 czerwca 1925 roku.
1851 - Zmarł Jerzy Klimke, malarz miniaturzysta, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej 1794 roku, twórca akwareli, miniatur, między innymi portrety Tadeusza Kościuszki i króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. 160 rocznica
1874 - Urodził się Guglielmo Marconi, włoski elektrotechnik, pionier radiotechniki, wynalazca radia, w 1902 roku uzyskał łączność radiotelegraficzną przez Ocean Atlantycki. Wraz z takimi sławami, jak Ørsted, Faraday, Hertz, Tesla, Popow i Edison, jest uznawany za "ojca radia". W 1909 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Zmarł 20 lipca 1937 roku.
1883 - Urodził się Siemion Budionny, rosyjski i radziecki wojskowy, dowódca kawalerii, marszałek ZSRR, twórca 1 Armii Konnej, którą dowodził w latach 1919 - 1923. Zmarł 23 października 1973 roku.
1890 - Urodziła się Stefania Zahorska, pisarka, historyk sztuki. Była autorką monografii malarzy oraz szkiców o plastyce i filmie. Wydała powieść autobiograficzną "Korzenie". Zmarła 6 kwietnia 1961 roku.
1900 - Urodził się Wolfgang Pauli, szwajcarski fizyk, laureat nagrody Nobla w 1945 roku w dziedzinie fizyki. W 1925 roku sformułował zakaz Pauliego, według którego dwa elektrony nie mogą znajdować się w tym samym stanie kwantowym. Zakaz Pauliego tłumaczy między innymi systematykę widm oraz budowę układu okresowego pierwiastków. Zmarł 15 grudnia 1958 roku.
1917 - Urodziła się Ella Fitzgerald, amerykańska pieśniarka jazzowa, jedna z najwybitniejszych śpiewaczek w historii tego gatunku muzycznego, jak również swingu i be-bopu, nazwana Pierwszą Damą Jazzu. Zmarła 15 czerwca 1996 roku.
1919 - W Weimarze powołano do życia uczelnię Bauhaus, powstałą z połączenia Akademii Sztuk Pięknych i Szkoły Rzemiosł Artystycznych, działającą później w Dessau i Berlinie. Istniała do 1934 roku. Określenie "Bauhaus" jest używane potocznie jako nazwa stworzonego przez nią kierunku architektonicznego, jednego z odłamów niemieckiego modernizmu.
1920 - Urodził się Jean Carmet, francuski aktor, grał między innymi w filmach: "Komedianci”, "Szczęśliwy Aleksander”, "Kapuśniaczek”, "Powrót tajemniczego blondyna”, trzykrotnie wyróżniony statuetką Cezara,  w 1994 roku - za całokształt twórczości. (zm. 20.04.1994)     
1926 - Urodził się Tadeusz Janczar, aktor występujący w telewizji, filmach: "Kanał”, "Pożegnania”, "Piątka z ulicy Barskiej”, "Krajobraz po bitwie”, "Chłopi”, i na scenach teatrów, między innymi w: Teatrze Rozmaitości, Teatrze Powszechnym i Narodowym. Został wyróżniony wieloma nagrodami. Grał między innymi w filmach: "Kanał", "Pożegnania", serialu "Dom". Zmarł 31 października 1997 roku. 85 rocznica
1926 - Zmarła Ellen Key, szwedzka nauczycielka, pedagog, pisarka, działaczka ruchu kobiecego, prekursorka reformy pedagogicznej polegającej między innymi na respektowaniu praw dziecka do swobodnego rozwoju, autorka pracy "Stulecie dziecka”.  (ur. 11.12.1849) 85 rocznica
1930 - Urodziła się Halina Dobrowolska, aktorka, odtwórczyni ról teatralnych. Wcieliła się między innnymi w postać: Racheli w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego, Ofelii w "Hamlecie" Williama Szekspira oraz Marii Lubicz w telewizyjnym serialu "Klan" w reżyserii Pawła Karpińskiego. Zmarła 13 października 1999 roku.
1930 - Urodził się Jerzy Grzymkowski, pisarz, scenarzysta filmowy, autor powieści: "Wierne blizny”, "Czarna kołysanka”, "Ciemna rzeka” oraz opowiadań: "Sto tysięcy”, "Akcja”, "Kamień jak kamień”. (zm. 24.09.2006)
1930 - Urodził się Paul Mazursky, amerykański reżyser, scenarzysta filmowy, aktor i pisarz polskiego pochodzenia, autor takich filmów jak: "Kobieta niezamężna”, "Moskwa nad rzeką Hudson”, "Wrogowie”.
1937 - Zmarł Michał Drzymała, chłop wielkopolski, który stał się symbolem walki o polskość w zaborze pruskim. Od 1904 roku toczył spór z władzami pruskimi o postawienie domu na własnej ziemi. Wóz Drzymały był symbolem walki Polaków z germanizacją. Urodził się 13 września 1857 roku.    
1938 - Zmarł Aleksander Świętochowski, publicysta, prozaik, dramaturg, filozof, historyk, czołowy ideolog pozytywizmu, autor manifestu tak zwanej młodej prasy "My i wy" w 1871 roku. Urodził się 18 stycznia 1849 roku.
1940 - Urodził się Al Pacino, amerykański aktor znany z filmów: "Człowiek z blizną",  "Ojciec chrzestny”, "Strach na wróble”, "Zapach kobiety”, "Pralnia", "Zawodowcy”, "Podwójna gra”, "Kupiec wenecki”, uznawany za jednego z najbardziej utalentowanych aktorów współczesnych kina amerykańskiego.
1941 - Urodził się Bertrand Tavernier, francuski krytyk i reżyser, twórca filmów: "Śmierć na żywo”, "Niedziela na wsi”, "Córka d’Artagnana”, "Przynęta”, "Wyprawa po dziecko”. 70 rocznica
1942 - W Detroit odbył się I Ogólnoamerykański Kongres Słowian.
1942 - Urodziła się Ewa Wiśniewska, popularna aktorka. Związana z teatrami warszawskimi: Ludowym, Kwadrat, Nowym. Grała również w filmach, między innymi: "Prawo i pięść", "Życie raz jeszcze", "Album polski", "Granica", "Cudzoziemka", "Ogniem i mieczem", "Stara baśń".

1943 - Rząd radziecki ogłosił komunikat o zerwaniu stosunków dyplomatycznych z rządem polskim w Londynie. Powodem było zwrócenie się generała Władysława Sikorskiego do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o zbadanie sprawy katyńskiej. 13 kwietnia 1943 roku Niemcy poinformowali o odnalezieniu w lasach koło Katynia pod Smoleńskiem masowych grobów oficerów polskich. Komunikat jednoznacznie obciążał tą zbrodnią ZSRR. Zarówno prośba do MCK jaki i nota do ZSRR z kolejną prośbą o wyjaśnienie losu polskich oficerów, wziętych do niewoli przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 roku wywołały ostrą reakcję Moskwy z zarzutami prohitlerowskiej postawy rządu Sikorskiego włącznie. Histeryczne zachowanie było tylko sondą, mającą wybadać reakcje amerykańskie i brytyjskie. Obydwa mocarstwa starały się wpłynąć na gen. Sikorskiego by zaniechał prób wyjaśnienia masowego mordu na polskich oficerach i jednocześnie nie drażnił Stalina. Takie stanowisko zachodnich mocarstw przesadziło podjęcie przez Moskwę decyzji o zerwaniu stosunków dyplomatycznych z rządem polskim w Londynie. 5 maja 1943 decyzją ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w ZSRR uległa likwidacji.

1944 - Zmarł Emil Godlewski, profesor biologii i embriologii, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, organizator ruchomych kolumn sanitarnych i szpitali przejściowych w małych miastach w czasie I wojny światowej. (ur. 12.08.1875)
1945 - W San Francisco rozpoczęła się konferencja założycielska Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wzięło w niej udział 50 państw. ONZ rozpoczęła działalność 24 października 1945 roku.
1945 - Spotkanie wojsk radzieckich i amerykańskich w rejonie Torgau nad Łabą.
1945 - Dywanowy nalot brytyjski na Obersalzberg, rezydencję i kwaterę główna Adolfa Hitlera.
1946 - Urodził się Andrzej Seweryn, aktor, pedagog, role teatralne: tytułowe w "Głupim Jakubie” Tadeusza Rittnera, "Don Carlosie” Friedricha Schillera, "Ryszardzie III” Williama Szekspira, role w filmach: "Ziemia obiecana”, "Dyrygent”, "Ogniem i mieczem”, "Pan Tadeusz”, "Indochiny”, "Zemsta”, "Różyczka", wiele lat mieszkał ze Francji, a od 1993 roku występował w Comedie Française, w 2010 roku powrócił do Polski, obejmując stanowisko dyrektora Teatru Polskiego w Warszawie. 65 rocznica
1953 - Dwaj genetycy James Watson (Amerykanin) i Francis Crick (Brytyjczyk) na łamach magazynu "Nature" oznajmili światu o odkryciu trójwymiarowej struktury DNA - słynnej spirali, za którą otrzymali w 1962 roku nagrodę Nobla.
1958 - Zmarł Rafał Taubenszlag, historyk prawa i papirolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor ponad 230 prac naukowych, w tym monumentalnego dzieła "The Law of Greco-Roman Empire in the Light of the Papyri” wydanego po angielsku. (ur. 1881)
1959 - W Stoczni Gdańskiej imienia Lenina zwodowano pierwszy polski trawler-przetwórnię.
1959 - Otwarto dla żeglugi Drogę Wodną Świętego Wawrzyńca, łączącą Wielkie Jeziora Ameryki Północnej z Atlantykiem.
1968 - Zmarł Tadeusz Bocheński, konferansjer, pierwszy spiker warszawskiej rozgłośni Polskiego Radia. (ur. 1900)
1969 - Urodziła się Renee Zellweger, amerykańska aktorka pochodzenia szwajcarsko-norweskiego. Grała w filmach: "Dziennik Briget Jones", "Jerry McGuire", "Ja, Irena i ja", "Kawaler", "Chicago”, "Człowiek ringu”. Za rolę w filmie "Wzgórze nadziei” w 2004 roku otrzymała Oscara.
1972 - Sejm PRL ratyfikował układ o granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, zawarty w grudniu 1970 między Polską a RFN.
1973 - Zmarła Hanna Zdzitowiecka, pisarka, autorka książek dla dzieci i słuchowisk radiowych, popularyzatorka wiedzy przyrodniczej. (ur. 1909)
1974 - W Portugalii wybuchła "rewolucja czerwonych goździków", czyli wojskowy zamach stanu przeprowadzony przez zakonspirowaną grupę oficerów o poglądach lewicowych i demokratycznych zorganizowanych w Ruchu Sił Zbrojnych. Po 40 latach obalono dyktatorskie rządy korpusu oficerów, którym kierował Antonio Salazar, a następnie Marcelo Caetano. Rewolucja przyniosła też dekolonizację portugalskich posiadłości w Afryce i Azji.
1976 - Zmarł Carol Reed, brytyjski reżyser, twórca filmów dokumentalnych, spektakli teatralnych, menadżer sztuk Edgara Wallace'a. Współpracował z największymi gwiazdami kina - Burtem Lancasterem, Mią Farrow. Światową sławę przyniósł mu dokument "Niepotrzebni mogą odejść". Otrzymał Oscara za musical "Oliver!". Urodził się 30 grudnia 1906 roku. 35 rocznica
1995 - Zmarła Ginger Rogers, amerykańska aktorka i tancerka. Wraz z Fredem Astaire'm tworzyli najlepszy duet tańczących aktorów, zagrali razem w 9 najbardziej kasowych filmach amerykańskich. Urodziła się 16 lipca 1911 roku.
1996 - Zmarł Jaroslav Simonides, propagator kultury polskiej w Czechach, tłumacz literatury polskiej, organizator festiwalu chopinowskiego w Mariańskich Łaźniach, w 1974 roku został uhonorowany odznaką "Zasłużonego dla kultury polskiej”. (ur. 1915) 15 rocznica
1997 - Chiny ratyfikowały międzynarodową konwencję o zakazie rozwijania, produkowania i magazynowania broni chemicznej. Uchwalona w 1993 roku, weszła w życie 29 kwietnia 1997 roku.
1999 - Zmarl Ludwik René, reżyser, dyrektor teatru, od 1952 roku związany ze sceną Teatru Dramatycznego w Warszawie. W jego reżyserii wystawiono "Krzesła” Eugene'a Ionesco, "Króla Edypa” Sofoklesa, "Wizytę starszej pani” Fredericha Duerrenmatta, największym sukcesem była adaptacja i inscenizacja "Kronik królewskich” Stanisława Wyspiańskiego. (ur. 28.08.1914)
2005 - Bułgaria i Rumunia podpisały traktat akcesyjny z Unią Europejską.
2007 - Zmarła Barbara Blida, polityk, minister budownictwa, posłanka SLD na Sejm, popełniła samobójstwo podczas akcji przeszukiwania jej domu przez ABW, w związku z podejrzeniami o korupcję w handlu węglem. Sprawą zajmuje się prokuratura, w 2007 roku powołano komisję śledczą do zbadania okoliczności śmierci Barbary Blidy. Urodziła się 3 grudnia 1949 roku.
2009 - Zmarła Jadwiga Żylińska, pisarka, eseistka, autorka powieści dla młodzieży, słuchowisk radiowych  i adaptacji, publicystka "Tygodnika Powszechnego”, autorka powieści: "Odzyskana korona”, "Złota włócznia”, "Piastówny i żony Piastów”, oraz utworów dla dzieci - "Na bursztynowym szlaku”, "Tajemnica Sędziwoja”. (ur. 17.08.1910) 2 rocznica
2009 - Zmarł Piotr Słonimski, genetyk, twórca genetyki mitochondrialnej, uczestnik powstania warszawskiego, po wojnie wyemigrował do Francji z powodu represji za przynależność do AK, członek Akademii Nauk we Francji, dyrektor Centrum Genetyki Molekularnej w paryskim CNRS. (ur. 09.11.1922) 2 rocznica
2010 - Zmarł Alan Sillitoe, angielski poeta, pisarz, debiutował w końcu lat 50. i natychmiast uznano go za czołowego przedstawiciela brytyjskich młodych gniewnych, grupy pisarzy buntujących się przeciw pełnym hipokryzji formom mieszczańskiej obyczajowości, autor powieści: "Z soboty na niedzielę”, "Drzewo w ogniu”, "Klucz do drzwi”, opowiadania „Samotność długodystansowca”. (ur. 04.03.1928)













           







 


Czytaj także

24 kwietnia

Ostatnia aktualizacja: 24.04.2011 00:00
Koronacja Kazimierza III Wielkiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

26 kwietnia

Ostatnia aktualizacja: 26.04.2011 00:00
Katastrofa w Czarnobylu.
rozwiń zwiń