Historia

18 maja

Ostatnia aktualizacja: 18.05.2011 00:00
Urodził się Karol Wojtyła.
Audio
  • Jak każdy chłopak Karol Wojtyła uganiał się za piłką. Próbował swych sił jako obrońca ale najczęściej grał jako bramkarz - wspomina w rozmowie z Kubą Nizińskim dziennikarz i publicysta Leszek Mazan

1781 - Zginął Tupac Amaru II, przywódca powstania zbrojnego peruwiańskich Indian przeciwko hiszpańskim konkwistadorom. (ur. ok. 1741) 230 rocznica

1799 - Zmarł Pierre Augustin Caron de Beaumarchais, francuski dramatopisarz, a także wynalazca miniaturowego zegarka. Sławę przyniosły mu komedie "Cyrulik Sewilski" i "Wesele Figara". Urodził się 24 stycznia 1732 roku.

1800 - Zmarł Aleksandr Suworow, rosyjski feldmarszałek, wódz i teoretyk wojskowości. Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych wodzów swojej epoki. Dowodził rosyjską armią w walkach z konfederatami barskimi, insurekcją kościuszkowską, tłumił powstanie Pugaczowa na Powołżu, rozgromił wojska tureckie w latach 80. XVIII wieku Urodził się 24 listopada 1729 roku.

1850 - Urodził się Oliver Heaviside, angielski matematyk, fizyk i elektronik, samouk. Wysunął hipotezę istnienia w atmosferze ziemskiej na wysokości 100-200 km silnie zjonizowanej warstwy, której istnienie potwierdzono 20 lat później. Rozwinął i zastosował rachunek wektorowy i rachunek operatorowy, zaprojektował kabel koncentryczny. Jego autorstwa są terminy używane w elektrotechnice i elektronice jak: impedancja, admitancja, konduktancja, reluktancja. Zmarł 3 lutego 1925 roku.

1868 - Urodził się Mikołaj II Romanow, ostatni car Rosji, w 1917 roku wraz z rodziną zamordowany przez bolszewików w Jekaterynburgu.

1872 - Urodził się Bertrand Arthur Russell, angielski matematyk, filozof, laureat literackiej nagrody Nobla w 1950 roku. Jeden z twórców współczesnej logiki matematycznej. Zmarł 2 lutego 1970 roku. 

1883 - Urodził się Walter Adolf Gropius, niemiecki architekt, jeden z twórców współczesnej architektury funkcjonalnej. Kierował niemieckim Bauhausem, projektował w Stanach Zjednoczonych. Zmarł 5 lipca 1969 roku.

1883 - Zmarł w Argentynie Czesław Jordan Wysocki, geograf i topograf. Od 1867 roku w wojskowej służbie topograficznej Argentyny. Był jednym z organizatorów Argentyńskiego Instytutu Geograficznego i autorem map, m.in. Gran Chaco i Patagonii, a także założycielem parku Palermo w Buenos Aires. Projektował także linie kolejowe. (ur. 1839)

1897 - Urodził się Frank Capra, amerykański scenarzysta i reżyser filmowy, twórca obrazów: "Zakazana miłość", "Człowiek z  ulicy", "Wielki mur", "Arszenik i stare koronki". Zmarł 3 września 1991 roku. 

1899 - Rozpoczęła się międzynarodowa konferencja pokojowa w Hadze zwołana w celu ograniczenia zbrojeń w Europie i wypracowania zasad pokojowego rozwiązywania konfliktów. Został powołany Stały Sąd Rozjemczy, przekształcony później  w Trybunał Haski.

1901 - Urodził się Vincent du Vigneaud, amerykański biochemik, profesor uniwersytetu w Waszyngtonie i Uniwersytetu Cornella w Ithace. Prowadził badania dotyczące metabolizmu aminokwasów, struktury chemicznej biotyny i insuliny, a także hormonów oksytocyny i wazopresyny. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1955 roku za badania biologicznych związków siarki. Zmarł 11 grudnia 1978 roku. 110 rocznica

1905 - Urodził się Kazimierz Kumaniecki, filolog klasyczny, pedagog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, jeden z najwybitniejszych polskich filologów klasycznych. Podczas II wojny światowej organizował tajne studia uniwersyteckie, walczył w Armii Krajowej. Autor wielu prac dotyczących historii i kultury starożytnej, jak: "Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu", "Cyceron i jego współcześni", tłumacz Tukidydesa, Arystofanesa i Witruwiusza. Zmarł 8 czerwca 1977 roku.

1905 - Urodził się Władysław Hańcza, aktor teatralny i filmowy, grał między innymi Borynę w filmowej adaptacji "Chłopów" Władysława Reymonta, tytułową rolę w "Horsztyńskim" Juliusza Słowackiego oraz Kargula w komedii "Sami swoi". Zmarł 19 listopada 1977 roku.

1907 - Zmarł Henryk Jordan, lekarz, propagator wychowania fizycznego młodzieży i gier sportowych, jak piłka nożna,  tenis, palant. W 1988 roku stworzył pierwszy "ogródek   jordanowski", w którym dzieci przebywały pod opieką pedagogów. Urodził się 23 lipca 1842 roku.

1909 - Zmarł Isaac Albeniz, hiszpański pianista i kompozytor, współtwórca hiszpańskiego stylu narodowego, autor cyklu dwunastu utworów fortepianowych "Iberia". Urodził się 29 maja 1860 roku.

1910 - Zmarła Eliza Orzeszkowa, powieściopisarka i publicystka epoki pozytywizmu, propagowała hasła "pracy organicznej" i emancypacji kobiet. Autorka utworów "Nad Niemnem",  "Marta", "Cham", "Dziurdziowie", "Meir Ezofowicz", "Pamiętnik Wacławy". Ulica jej imienia znajduje się na warszawskiej Ochocie. Urodziła się 6 czerwca 1841 roku.

1911 - Zmarł Gustaw Mahler, austriacki kompozytor i dyrygent żydowskiego pochodzenia. Autor pieśni lirycznych i 10 wielkich symfonii. Kapelmistrz wiedeńskiej opery nadwornej - Vienna Hofoper, którą w latach 1903-1907 doprowadził do rozkwitu. Urodził się 7 lipca 1860 roku. 100 rocznica

1919 - Urodziła się Margot Fonteyn, brytyjska tancerka, primabalerina Baletu Królewskiego, uczennica Olgi Przeobrażeńskiej i wielokrotna partnerka sceniczna Rudolfa Nurejewa, prezes Królewskiej Akademii Tańca, uznawana za najwybitniejszą tancerkę XX wieku. Zmarła 21 lutego 1991 roku.

1920 - Urodził się Karol Wojtyła, metropolita krakowski, kardynał. Wybrany na papieża 16 października 1978 roku, przyjął imię Jan Paweł II. Był pierwszym od 455. lat papieżem pochodzącym spoza Włoch. Jego pontyfikat trwał ponad 26 lat. Odbył 104 podróże zagraniczne, w tym 9 razy był w Polsce. Opublikował między innymi 14 encyklik, ustanowił Światowy Dzień Chorego, Święto Miłosierdzia Bożego, zainicjował Światowe Spotkania Młodzieży. Wyniósł na ołtarze ponad 1800 osób. Za jego pontyfikatu około 300 milionów ludzi przeszło na katolicyzm. Zmarł 2 kwietnia 2005 roku. Został beatyfikowany 1 maja 2011 roku przez papieża Benedykta XVI.

1920 - Urodził się Pernell Roberts, aktor amerykański, występował głównie w westernach: "Samotny jeździec", "Jeden przeciw wszystkim". W Polsce znany dzięki roli w serialu "Bonanza", w którym grał Adama Cartwrighta. Zmarł 24 stycznia 2010 roku.

1928 - Zmarła Bronisława Ostrowska, poetka, pisarka, tłumaczka, autorka tomików poezji: "Jesienne liście", "Aniołom dźwięku", "Pierścień życia", "Rozmyślania". (ur. 1881)

1933 - Urodził się Władysław Terlecki, pisarz, autor sztuk scenicznych i telewizyjnych: "Myśliwi", "Tchórz", powieści: "Odpocznij po biegu", "Cień karła, cień olbrzyma", "Wieniec dla sprawiedliwego", reportaży "Kocie łby". Zmarł 3 maja 1999 roku. 

1935 - Trumnę ze zwłokami marszałka Józefa Piłsudskiego, zmarłego 12 maja, złożono w krypcie na Wawelu. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyli duchowni wszystkich wyznań, korpus dyplomatyczny, przedstawiciele ugrupowań politycznych łącznie z opozycją, marszałek i premier Francji oraz premier Niemiec.

1944 - Żołnierze 2 Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa zdobyli Monte Cassino. Twierdzę próbowały zdobyć w trzech bitwach wojska amerykańskie, brytyjskie, hinduskie i nowozelandzkie. Zwycięstwo otworzyło armiom sprzymierzonym drogę na Rzym. W walkach zginęło blisko tysiąc Polaków, 2930 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych.

1944 - Urodził się Albert Hammond, właściwe nazwisko Lazlo Louis Perez, brytyjski wokalista i kompozytor, członek grupy Diamond Boys. Dużą popularność przyniosła mu piosenka "It Never Rains in Southern California".

1944 - Urodził się Winfried Sebald, uznawany za jednego z największych pisarzy niemieckich XX wieku. Wykładowca akademicki na University of East Anglia, autor prac: "Czuję. Zawrót głowy", "Pierścienie Saturna", "Wyjechali". Zginął 14 grudnia 2001 roku.

1949 - Urodził się Rick Wakeman, właściwe nazwisko Richard Wakeman, brytyjski pianista, kompozytor, autor tekstów. Kariera Ricka Wakemana obejmuje takie style i gatunki jak symfoniczny rock, rock, New Age, neo-klasyka, muzyka filmowa i muzyka chrześcijańska.

1950 - Urodziła się Natasza Czarmińska, aktorka, piosenkarka, reżyser. Występowała w Piwnicy pod Baranami, grała w filmach: "Grzechy dzieciństwa", "Kung-fu", "Sekret Enigmy". Jako piosenkarka współpracowała z Janem Kantym Pawluśkiewiczem i Stefanem Brzozowskim, pierwsza wykonywała utwory Zbigniewa Herberta w aranżacji muzycznej. Zmarła 22 kwietnia 2004 roku.

1957 - W Warszawie uruchomiona została Radiostacja Harcerska.

1974 - Indie przeprowadziły pierwszą udaną podziemną próbę jądrową, stając się szóstą światową potęgą nuklearną.

1979 - W Wiedniu został podpisany układ SALT II, pomiędzy ZSRR i USA, ustalający limity ilościowe i jakościowe systemów broni strategicznej.

1980 - Na emigracji w Stanach Zjednoczonych zmarł Mieczysław Roman Niedzielski "Żywiciel", komendant Obwodu Żoliborz Okręgu Warszawa - Miasto ZWZ, dowodził obroną Żoliborza w Powstaniu  Warszawskim do września 1944 roku. Uwięziony przez Niemców w obozie w Neuengamme. Po wojnie pozostał na emigracji. Urodził się w 1897 roku.

1981 - Zmarł William Saroyan, amerykański pisarz, autor powieści "Śmierć nie omija Itaki", dramatów i wspomnień "Własne życie". Urodził się 31 sierpnia 1908 roku. 30 rocznica

1990 - Przedstawiciele rządów Republiki Federalnej Niemiec i Niemieckiej Republiki Demokratycznej podpisali unię gospodarczą, walutową i socjalną. Układ wszedł w życie 1 lipca 1990 roku.

1991 - Zmarł Janusz Eysymont, malarz, uczestniczył w pracach Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych od 1980 roku do czasu rozpoczęcia obrad przy "okrągłym stole" w 1989 roku. (ur. 1930) 20 rocznica

1996 - Zmarł Czesław Bobrowski, ekonomista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, założyciel  i pierwszy prezes Centralnego Urzędu Planowania w latach 1945-1948. Twórca trzyletniego planu odbudowy kraju, odsunięty od polityki pod koniec lat 40., w latach 70. ekspert ONZ. Autor licznych prac naukowych z zakresu ekonomii. 15 rocznica     

2004 - Zmarł Stefan Swieżawski, profesor, jeden z najwybitniejszych współczesnych filozofów i intelektualistów polskich, znawca myśli chrześcijańskiej, autor monumentalnych "Dziejów filozofii europejskiej w 15. wieku", wybitny tomista, tłumacz  średniowiecznych i nowożytnych tekstów filozoficznych. Jako jeden z nielicznych świeckich ekspertów, a jedyny Polak brał udział w pracach w 3-ej i 4-tej sesji Soboru Watykańskiego II. Urodził się 10 lutego 1907 roku.

 2010 - Zmarł Andrzej Maria Pelczar, matematyk, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Zajmował się analizą matematyczną, układami dynamicznymi i równaniami różniczkowymi.

 2010 - Zmarł Ronnie James Dio, amerykański muzyk, kompozytor i wokalista heavymetalowy, zaliczany do grona osób mających duży wpływ na rozwój kierunku muzyki hard rock i heavy metal.

Czytaj także

17 maja

Ostatnia aktualizacja: 17.05.2011 00:00
Zmarł Botticelli - autor fresków w Kaplicy Sykstyńskiej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

19 maja

Ostatnia aktualizacja: 19.05.2011 00:00
Anna Boleyn straciła głowę.
rozwiń zwiń