Historia

17 sierpnia

Ostatnia aktualizacja: 17.08.2011 00:00
W czasie próby pokonania muru berlińskiego zginął 18. letni murarz, Peter Fechter.

1962 - Zginął zastrzelony przez NRD-owską policję Peter Fechter, pierwszy Niemiec, który usiłował przekroczyć mur berliński. Wraz z Helmutem Kulbeikiem postanowili przeskoczyć mur przy Zimmerstrasse. Kulbeikowi udało się dostać na zachodnią stronę. 18. letni Fechter został postrzelony w momencie gdy wspinał się na dwumetrowy mur. Spadł po stronie wschodniej. Przez kilka godzin konał na oczach setek świadków - w tym dziennikarzy - w tzw. Pasie Śmierci. Nie udzielono mu pomocy medycznej. Tragiczny przypadek Fechtera odbił sie szerokim echem w całym wolnym świecie, a jego śmierć stała się jednym z symboli ucisku komunistycznego w Europie. W 1990 roku w miejscu jego śmierci ustawiono pamiątkowy obelisk. Pierwszą ofiarą wybudowanego 13 sierpnia 1961 roku muru była Ida Siekmann, która zginęła 22 sierpnia wyskakując przez okno przy Bernauer Straße. Pierwsze śmiertelne strzały trafiły 24 sierpnia 1961 24-letniego Güntera Litfina, który został zastrzelony w pobliżu Humboldthafen przez policję kolejową podczas próby ucieczki. Fechter był trzecią ofiarą śmiertelną podziału Berlina, jednak pierwszą, która została zastrzelona w czasie próby bezpośredniego pokonania muru. Według najnowszych badań do 1990 roku w czasie prób przedostania sie do Berlina Zachodniego życie straciło 136 osób.

Pozostałe wydarzenia:

1296 - Król Francji Filip Piękny zakazał wywozu metali szlachetnych z państwa. Była to reakcja władcy na bullę papieża Bonifacego VIII, zakazującą władcom świeckim opodatkowania kościoła. Filip uniemożliwił Kurii Rzymskiej ściąganie danin, a przede wszystkim dziesięciny. 715 rocznica

1601 - Urodził się Pierre de Fermat, francuski matematyk, jeden z prekursorów rachunku prawdopodobieństwa, rachunku różniczkowego i całkowitego oraz nowoczesnej teorii liczb. Zmarł 12 stycznia 1665 roku. 410 rocznica

1629 - Urodził się Jan III Sobieski, król Polski w latach 1674 -1696, zwycięzca spod Chocimia w 1673 roku. Zwycięstwo pod Chocimiem powiększyło jego sławę wojenną i utorowało drogę do tronu po śmierci Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Prowadził szereg działań w wojnach z Turcją, między innymi przystępując do Świętej Ligii, których uwieńczeniem było zwycięstwo pod Wiedniem 12 września 1683 roku . Był też mecenasem kultury i fundatorem kościołów. Zmarł 17 czerwca 1696 roku.

1763 - Zmarł Antoni Solari, architekt włoski tworzący w Polsce, w służbie króla i Rzeczypospolitej. (ur. 1700)

1786 - Zmarł Fryderyk II Hohenzollern, zwany Wielkim, król pruski w latach 1740 -1786, pod jego rządami Prusy stały się jednym z najpotężniejszych państw europejskich: rozbudował wojsko i administrację, unowocześnił skarbowość i sądownictwo, popierał rozwój przemysłu, przedstawiciel oświeconego absolutyzmu, autor prac historycznych, filozoficznych, poetyckich oraz utworów muzycznych, inicjator I rozbioru Polski. (ur. 24.01.1712) 225 rocznica

1809 - Zmarł Matthew Boulton, angielski inżynier i wynalazca, którego współpraca z Jamesem Wattem przyspieszyła prace nad silnikiem parowym oraz pozwoliła na stworzenie pojęcia "konia mechanicznego". (ur. 03.09.1728)

1812 - Początek bitwy pod Smoleńskiem, zakończonej 19 sierpnia wycofaniem się wojsk rosyjskich, a następnie zajęciem miasta przez żołnierzy armii Napoleona I.

1838 - Zmarł Lorenzo da Ponte, włoski poeta, autor librett operowych. (ur. 10.03.1749)

1886 - Urodził się Stefan Bryła, inżynier, pionier spawalnictwa,  polityk lwowskiej chadecji i poseł na Sejm II RP, był cenionym inżynierem oraz teoretykiem spawalnictwa o międzynarodowej sławie, współpracował przy budowie wieżowców w Stanach Zjednoczonych, między innymi Woolworth Building w Nowym Jorku, projektant konstrukcji żelbetonowych w Polsce, między innymi wieżowca Prudential, kompleksu budynków Muzeum Narodowego i Wojska Polskiego w Warszawie i pierwszego w Europie mostu spawanego na rzece Słudawi. Zginął zamordowany przez hitlerowców 3 grudnia 1943 roku. 125 rocznica

1892 - Urodziła się Mae West, amerykańska aktorka, autorka sztuk teatralnych, scenarzystka i producent filmowy. Zmarła 22 listopada 1980 roku.

1896 - Urodził się Józef Wittlin, pisarz, krytyk literacki, filozof. W latach 1941 - 43 redaktor "Tygodnika Polskiego" w Nowym Jorku, tłumacz literatury greckiej, laureat nagrody PEN-Clubu za przekład "Odysei", autor powieści "Sól ziemi". Zmarł 28 lutego 1976 roku. 115 rocznica

1899 - Urodził się Tadeusz Dobrowolski, historyk sztuki, muzeolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, organizator i wieloletni dyrektor Muzeum Śląskiego w Katowicach, autor licznych prac naukowych, w tym "Sztuka polska" i " Polskie malarstwo portretowe". Zmarł 7 maja 1984 roku.

1900 - Urodził się Tadeusz Łopalewski, autor powieści historycznych: "Kroniki Polskie", "Obok zagłady", "Bezdomne gminy", opowiadań - "Historie potępionych", "Fryderyk", zbioru poezji "Godziny tańczące", książek dla młodzieży i słuchowisk radiowych, tłumacz literatury rosyjskiej. (zm. 29.03.1979)

1908 - Urodziła się Papusza, właściwie Bronisława Wajs, poetka cygańska, odkryta przez Jerzego Ficowskiego i Juliana Tuwima. Zmarła 8 marca 1987 roku.

1908 - Odbyła się premiera pierwszego filmu rysunkowego pod tytułem "Fantasmagoria", którego twórcą był Emil Cohl.

1911 - Urodził się Michaił Botwinnik, rosyjski szachista, arcymistrz, wieloletni mistrz świata w szachach, po zakończeniu kariery w latach 60. zajął się trenowaniem młodzieży, ze słynnej "szkoły Botwinnika" wywodzi się wielu utalentowanych szachistów, między innymi Anatolij Karpow, Garii Kasparow, Władimir Kramnik. (zm. 05.05.1995) 100 rocznica

1920 - Urodziła się Maureen O’Hara, właściwie Maureen FitzSimons, amerykańska aktorka filmowa i teatralna irlandzkiego pochodzenia, zagrała w ponad 60 filmach, w tym: "Czarny łabędź", "Ostatni taniec", "Pani Miniver", "Wielki Jake".

1939 - Zmarł Wojciech Korfanty, działacz polityczny, przywódca narodowy Górnego Śląska, związany z Chrześcijańską Demokracją, komisarz plebiscytowy na Górnym Śląsku w 1920 roku. Przywódca III powstania śląskiego. W 1930 roku aresztowany i wraz z posłami Centrolewu osadzony w twierdzy brzeskiej, po uwolnieniu powrócił na Górny Śląsk. Wiosną 1935 roku w obawie przed represjami udał się na emigrację, był jednym z założycieli Frontu Morges w Szwajcarii. Urodził się 20 kwietnia 1873 roku.

1940 - Niemcy wysadzili w powietrze pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie.

1943 - Urodził się Robert de Niro, jeden z największych amerykańskich aktorów, laureat dwóch Oscarów - pierwszego dostał za rolę Vita Corleone w 2. części "Ojca chrzestnego", drugiego - za rolę Jake'a La Motty we "Wściekłym byku". Z kolei za rolę w "Taksówkarzu" był nominowany do Złotego Globu i Oscara oraz znów do Oscara za film "Łowca jeleni". Grał między innymi w obrazach "Król dowcipu", "Dawno temu w Ameryce", "Brazil", "Misja', "Harry Angel", "Nietykalni", "Depresja gangstera" oraz "Zawodowcy".

1945 - Indonezja uzyskała niepodległość. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe.

1946 - Urodził się Eugeniusz Priwieziencew, aktor teatralny, filmowy, reżyser i scenarzysta, wystąpił w filmach: "Barwy ochronne", "Cwał", "Piraci", "Zabić księdza", "Ferdydurke", "Kamienne tablice", popularność przyniosła mu rola organisty Antoniego w serialu telewizyjnym "Złotopolscy". (zm. 08.07.2005) 65 rocznica

1955 - Zmarł Fernand Leger, malarz francuski, aktywny uczestnik ruchu kubistycznego. Malował świat nowoczesnych maszyn i zmechanizowanych postaci ludzkich. Do najbardziej znanych obrazów należą "Konstruktorzy" i "Budowniczowie". (ur. 04.02.1881)

1955 - Urodził się Antoni Gryzik, aktor, reżyser radiowy, od 1979 roku związany z Teatrem Śląskim w Katowicach, zagrał między innymi w filmach: "Grzeszny żywot Franciszka Buły", "Odlot", "Ring", "Matka Teresa od kotów", "Z odzysku".

1957 - W Genewie uruchomiono pierwszy europejski akcelerator cząstek o mocy 600 milionów woltów.

1960 - Urodził się Sean Pean, amerykański aktor, producent, scenarzysta, grał w filmach: "Rzeka tajemnic", "Słodki drań" oraz "Zabić prezydenta". Za rolę w obrazach "Rzeka tajemnic" oraz "Obywatel Milk" otrzymał Oscara.

1960 - W Libreville proklamowano niepodległość Gabonu (była kolonia francuska). Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe.

1965 - Na konferencji genewskiej przedłożono projekt traktatu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej.

1969 - Zmarł Otto Stern, amerykański fizyk pochodzenia niemieckiego, laureat nagrody Nobla w 1943 roku w dziedzinie fizyki, za wkład w rozwój metody wiązki molekularnej i odkrycie momentu magnetycznego protonu. (ur. 17.02.1888)   

1969 - Zmarł Philip Blaiberg, żyjący od 2 stycznia 1968 roku z przeszczepionym sercem.

1970 - Początek budowy Portu Północnego w Gdańsku, który otwarto w 1974 roku.

1987 - W więzieniu Spandau popełnił samobójstwo 93-letni Rudolf Hess, bliski współpracownik Hitlera, jeden z największych faszystowskich zbrodniarzy wojennych. W 1946 roku podczas procesu norymberskiego otrzymał dożywocie. (ur. 26.04.1894)

1995 - Zmarł Jaroslav Papouszek, czeski reżyser, scenarzysta, rzeźbiarz i karykaturzysta, który współpracował przy pisaniu scenariuszy wielu filmów Milosza Formana, najbardziej znany był jako autor trylogii komediowej: "Ecce Homo Homolka", "Hogo Fogo Homolka" i "Homolka i Tobolka". (ur. 1920)

1995 - Zmarł David Warrilow, brytyjski aktor, odtwórca ról w sztukach Samuela Becketta. (ur. 1934)

1995 - Zmarł Howard Koch, amerykański scenarzysta filmowy, autor scenariusza filmu: "Casablanca", "Sokół morski", "Sierżant York". (ur. 12.12.1901)

1996 - W Nowym Jorku zmarł Witold Urbanowicz, as polskiego lotnictwa, generał brygady, dowódca Dywizjonu 303 w czasie bitwy o Anglię. Służył też w amerykańskich "Latajacych Tygrysach" w Chinach w 1943 roku. Autor książek o tematyce lotniczej:  "Ogień nad Chinami", "Początek jutra", "Świt zwycięstwa". (ur. 30.03.1908) 15 rocznica

1998 - W wypadku samochodowym zginęli Władysław Komar, mistrz  olimpijski w 1972 roku w pchnięciu kulą oraz Tadeusz Ślusarski, najbardziej utytułowany polski tyczkarz, zdobywca dwóch medali olimpijskich. (Władysław Komar - ur. 11.04.1940, Tadeusz Ślusarski - ur. 19.05.1950)

1999 - W Turcji nastąpiło gigantyczne trzęsienie ziemi o sile 7,4 w skali Richtera, zniszczeniu uległo 12 miast, około 15 tysięcy osób zginęło, a 25 tysięcy zostało rannych.

2002 - Zmarł Edward Dziewoński, aktor i reżyser, satyryk, grał między innymi w filmach "Eroica", "Zezowate szczęście", bohater telewizyjnego "Kabaretu Starszych Panów, założyciel literacko-satyrycznego kabaretu "Dudek". W filmie zagrał po raz ostatni w "Strasznym śnie Dzidziusia Górkiewicza" z 1993 roku. Jako aktor dramatyczny występował w Warszawie w teatrach: Narodowym, Ateneum, Współczesnym, Komedia, Ludowym oraz w Teatrze Kwadrat, którego był założycielem i dyrektorem artystycznym. Urodził się 16 grudnia 1916 roku.

2010 - Zmarł Ludvík Kundera, czeski poeta, dramaturg, tłumacz, edytor oraz historyk literatury, w jego twórczości wyraźne są wpływy awangardy, a zwłaszcza surrealizmu, na język polski jego wiersze tłumaczył Leszek Engelking, brat stryjeczny Milana Kundery. (ur. 22.03.1920)

2010 - Zmarł Francesco Cossiga, włoski prawnik i polityk, premier i prezydent kraju, wieloletni parlamentarzysta, w 1979 roku został premierem, a w 1985 roku objął stanowisko prezydenta na siedmioletnią kadencję, był najmłodszym prezydentem Włoch. (ur. 26.07.1928)

Czytaj także

Upadek muru berlińskiego, symbolu zimnej wojny

Ostatnia aktualizacja: 12.08.2018 05:00
9 listopada 1989 roku jest otwara została granica między Berlinem Wschodnim i Zachodnim. Przez 28 lat, dwa miesiące i 27 dni Berlin podzielony był murem, który stał się symbolem podziału Europy i świata na dwa wrogie systemy. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

16 sierpnia

Ostatnia aktualizacja: 16.08.2011 00:00
Powstanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Gdańsku.
rozwiń zwiń