Historia

22 września

Ostatnia aktualizacja: 22.09.2011 00:00
Urodził się Michael Faraday, angielski fizyk i chemik, jeden z największych fizyków XIX wieku.

1791 - Największe znaczenie miały jego prace dotyczące elektryczności. W 1831 roku odkrył zjawisko indukcji elektromagnetycznej, co przyczyniło się do powstania elektrodynamiki. Sformułował także prawa elektrolizy i stworzył podstawy elektrochemii. Zbudował pierwszy model silnika elektrycznego. Zmarł 25 sierpnia 1867 roku. 220 rocznica

1499 - W Bazylei król niemiecki Maksymilian I i przedstawiciel Konfederacji Szwajcarskiej podpisali traktat pokojowy, na mocy którego Szwajcaria uzyskała niezależność od Rzeszy niemieckiej.

1504 - Zmarł Jan II, książę żagański, syn Henryka IX, księcia głogowskiego i lubińskiego. (ur. 1435) 1601 - Urodziła się Anna Austriaczka, infantka hiszpańska, królowa Francji, matka Ludwika XIV i regentka za czasów jego małoletności, bohaterka powieści A. Dumasa „Trzej muszkieterowie”. Zmarła 20 stycznia 1666 roku. 410 rocznica

1660 - Urodził się Daniel Defoe, angielski pisarz i publicysta, jeden z głównych twórców powieści realistycznej. Obdarzony wielostronnymi zainteresowaniami, pozostawił ponad 200 rozpraw historycznych, ekonomicznych, politycznych i moralnych. Światową sławę zdobył wydaną w 1719 roku powieścią „Przypadki Robinsona Cruzoe”, pierwszy przekład polski ukazał się w 1769 roku. Zmarł 24 kwietnia 1731 roku.

1792 - Konwent Narodowy we Francji podjął uchwałę o zniesieniu monarchii i proklamowaniu republiki oraz wprowadził kalendarz republikański. Kalendarz funkcjonował do 1806 roku.

1848 - Na Węgrzech powstał Komitet Obrony Narodowej z Layosem Kossuthem na czele.

1863 - Urodził się Alexander Yersin, francuski bakteriolog, pochodzenia szwajcarskiego, odkrywca zarazka dżumy i surowicy do jej zwalczania. Zmarł 1 marca 1943 roku.

1875
- Urodził się Mikalojus Konstantinas Ciurlionis, litewski kompozytor i malarz. Na początku lat 20. XX wieku zamieszkał w Wilnie gdzie uczestniczył w tworzeniu litewskiej kultury - muzyki, malarstwa, szkolnictwa, zorganizował między innymi II Wystawę Malarstwa Litewskiego oraz I Konkurs Kompozytorów Litewskich. Zmarł 10 kwietnia 1911 roku.

1882 - Urodził się Wilhelm Keitel, niemiecki feldmarszałek z czasów II wojny światowej, od 1938 roku szef Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu. 8 maja 1945 roku podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec. Skazany podczas procesu w Norymberdze, został stracony 16 października 1946 roku.

1888 - Urodził się Roger Bissiere, francuski malarz i pisarz, uważany za prekursora abstrakcji aluzyjnej. Zmarł 2 września 1964 roku. 1900 - Urodził się Karol Starmach, botanik, hydrobiolog, ichtiolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, inicjator i organizator zespołu badań hydrobiologicznych w Polsce. Autor podręczników uniwersyteckich „Życie ryb słodkowodnych”, „Biologia sanitarna”; współautor serii „Flora słodkowodna Polski”. Zmarł 2 marca 1988 roku.

1901 - Urodził się Charles Brenton Huggins, amerykański chirurg, fizjolog, pionier stosowania chemioterapii w chorobach nowotworowych. W 1966 roku wraz z Peytonem Rousem otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Zmarł 12 stycznia 1997 roku. 110 rocznica

1908
- Urodził się Herbert Bednorz, duchowny katolicki, biskup katowicki, doktor nauk społecznych i prawa, rzecznik religijnych i kulturowych praw Ślązaków, więziony przez UB i deportowany z terenu diecezji katowickiej. Zmarł 12 kwietnia 1989 roku.

1918 - Urodził się Henryk Szeryng, skrzypek i pedagog - kierownik klasy skrzypiec na wydziale muzycznym Narodowego Uniwersytetu Meksyku, propagator muzyki współczesnej. Od 1946 roku przebywał w Meksyku. Zmarł 3 marca 1988 roku.

1920 - Urodził się Henryk Zieliński, historyk, badacz najnowszej historii Polski i Śląska oraz stosunków polsko-niemieckich, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 70. członek Polsko-Niemieckiej Komisji Podręczników, której zadaniem było usunięcie z programów nauczania szkół polskich i niemieckich licznych przekłamań i stereotypów. Autor licznych artykułów i książek. Zmarł 6 marca 1981 roku.

1921 - Zmarł Iwan Wazow, bułgarski pisarz, historyk i polityk, w latach 1897-1899 minister oświaty. Jest uważany za jednego z najważniejszych twórców nowoczesnej literatury bułgarskiej, ze względu na rozległe zainteresowania literackie oraz imponujący dorobek bywa nazywany „ojcem literatury bułgarskiej”. Autor powieści „Pod jarzmem”, „Niemili i niekochani”, „Iwan Aleksander”, „Karierowicze”. Urodził się 27 czerwca 1850 roku. 90 rocznica

1922 - Urodził się Chen Ning Yang, amerykański fizyk chińskiego pochodzenia. Za teorię zakładającą, że oddziaływania słabe pomiędzy cząstkami elementarnymi nie zachowują symetrii parzystości w 1957 roku otrzymał Nagrodę Nobla.

1928
- Urodził się Antoni Czubiński, historyk, profesor Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmował się głównie historią najnowszą Polski i Niemiec, historią powszechną, międzynarodowymi stosunkami politycznymi, autor prac monograficznych i podręczników, między innymi: „Historia powszechna XX wieku”, „Historia Polski 1864 - 2001”. Zmarł 10 lutego 2003 roku.

1932 - W Oberhasli w Szwajcarii oddano do użytku najwyższą tamę w ówczesnej Europie, zaprojektowaną przez Gabriela Narutowicza. 1935 - W Związku Radzieckim utworzono stopień wojskowy - Marszałek Związku Radzieckiego.

1939 - Zmarł Mikołaj Bołtuć, generał brygady, we wrześniu 1939 roku dowódca Grupy Operacyjnej "Wschód" w armii "Pomorze". Poległ w Łomiankach podczas przebijania się do Warszawy, prowadząc atak na bagnety po całkowitym wyczerpaniu amunicji. Na warszawskiej Woli w dzielnicy Bemowo znajduje się ulica jego imienia. Urodził się 21 grudnia 1893 roku.

1939 - Zginął pod Warszawą na przedpolu Pragi, Werner von Fritsch, generał, w latach 1935 - 1938 Naczelny Dowódca Wojsk Lądowych Rzeszy, jedyny generał niemiecki poległy na froncie podczas II wojny światowej.

1940 - Zmarł Michał Kajka, mazurski poeta ludowy, autor poematów, gawęd, liryki religijnej i krajobrazowej oraz pieśni, autor "Pieśni mazurskich", "Opowiadań uciesznych". Jego twórczość spopularyzował Melchior Wańkowicz w książce "Na tropach smętka". Urodził się 27 września 1858 roku.

1940 - Urodził się Edward Bogusławski, kompozytor i pedagog związany z Państwową Wyższą Szkołą Muzyczną w Katowicach, autor „Gaude Mater Polonia” na sopran, chór mieszany i orkiestrę. Zmarł 24 maja 2003 roku.

1947
- Zakończył się pierwszy transatlantycki lot ze Stanów Zjednoczonych do Wielkiej Brytanii samolotu z zastosowaniem automatycznego pilota.

1956 - Zmarł Frederick Soddy, angielski chemik i fizyk, profesor na Uniwersytecie Oksfordzkim, członek Royal Society. Prowadził badania w dziedzinie promieniotwórczości, we współpracy z E. Rutherfordem stworzył teorię rozpadu radioaktywnego oraz przeprowadził analizę promieniowania radu, radonu i toru. Wprowadził pojęcie izotopów oraz niezależnie od K. Fajansa, sformułował prawo przesunięć, przewidział istnienie izotopów pierwiastków promieniotwórczych. Uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii w 1921 roku. 55 rocznica

1958 - Urodził się Andrea Bocelli, włoski śpiewak operowy - tenor, kompozytor i producent muzyczny, niewidomy od 12. roku życia, wylansował między innymi przeboje „Viaggio Italiano” i „Time To Say Goodbye”.

 1960 - Rocznica proklamowania niepodległości Mali. Tego dnia jest tam obchodzone święto narodowe.

1961
- Urodziła się Catherine Oxenberg, amerykańska aktorka filmowa i telewizyjna, modelka. Dużą popularność przyniosła jej rola w serialu „Dynastia”. Grała w filmach telewizyjnych: „Przeczucie zbrodni”, „Poczta serc”, „Niebezpieczna gra”, „Karol i Diana”. 50 rocznica

1963 - Zmarł Jan Dembowski, biolog, zoopsycholog, profesor uniwersytetów w Wilnie, Łodzi i Warszawie, działacz społeczny i polityczny. (ur. 1889)

1970 - Zmarł Tadeusz Manteuffel, historyk, mediewista, żołnierz Armii Krajowej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, od 1953 roku dyrektor Instytutu Historii PAN. Autor podręczników „Historia powszechna. Średniowiecze”, „Historyk wobec historii”, „Dzieje wczesnego Średniowiecza”. Urodził się 15 marca 1902 roku.

1976 - Urodził się Ronaldo, brazylijski piłkarz, król strzelców Mistrzostw Świata w 2002 roku - zdobył osiem bramek. 35 rocznica

1981 - We Francji na trasie Paryż-Lyon otwarto pierwszą linię kolei TGV. Pociągi rozwijają prędkość do 300 kilometrów na godzinę. 30 rocznica

 1985 - W Warszawie odsłonięto pomnik przywódcy ruchu ludowego Wincentego Witosa, wykonany według projektu Mariana Koniecznego. 1985 - Zmarł Axel Springer, niemiecki magnat prasowy, właściciel koncernu Axel Springer.

1986 - W Sztokholmie zakończyła obrady Konferencja w sprawie Budowy Środków Zaufania i Bezpieczeństwa oraz Rozbrojenia w Europie. Podpisano końcowy dokument, na mocy którego przedłużono termin notyfikacji manewrów i wprowadzono obowiązek zapraszania zagranicznych obserwatorów na ćwiczenia z udziałem ponad 17 tysięcy żołnierzy. Dokument wszedł w życie 1 stycznia 1987 roku. 25 rocznica

1989 - Sąd Najwyższy zarejestrował Niezależne Zrzeszenie Studentów.

1989
- Zmarł Irving Berlin właśc. Israel Baline, wybitny amerykański kompozytor muzyki musicalowej i filmowej. Autor ponad 500 piosenek, z których niektóre cieszyły się wielką popularnością, jak: „Check to check” i „White Christmas”. Za nie otrzymał dwukrotnie Oscara, jako najlepsze piosenki filmowe. Urodził się 11 maja 1888 roku.

1993
- Zmarł Dymitr Aleksandrow, wybitny klinicysta-kardiolog i naukowiec, założyciel i wieloletni kierownik Instytutu Medycyny Wewnętrznej Centrum Kształcenia Podyplomowego Wojskowej Akademii Medycznej w Warszawie. (ur. 1909) 2001 - Zmarł Isaak Stern, amerykański skrzypek - wirtuoz, interpretator utworów Bacha, Beethovena, autor pamiętników "My First 79 Years". Był jednym z muzyków najczęściej nagrywających muzykę klasyczną, pozostawił po sobie ponad 100 nagrań. Dużą popularność przyniosło mu wykonanie utworów w filmie "Skrzypek na dachu". Urodził się 21 lipca 1920 roku w Krzemieńcu obecnie - Ukraina. 10 rocznica

2005
- Zmarł Janusz Bukowski, aktor i reżyser związany głównie z teatrami warszawskimi: Powszechnym, Narodowym, Studio, Dramatycznym, Nowym, Ochoty. Występował również w filmach, między innymi: "C.K. Dezerterzy", "Konsul", "W labiryncie", "Janosik", "Obywatel Piszczyk". Urodził się 7 grudnia 1941 roku.

2007 - Zmarł Marcel Marceau, francuski aktor i mim, nazywany „poetą gestu”, twórca postaci Bipa, bohatera serii pantomim, założyciel pierwszej w Paryżu szkoły pantomimy. Urodził się 22 marca 1923 roku.

Czytaj także

21 września

Ostatnia aktualizacja: 21.09.2011 00:00
Urodził się Bronisław Piłsudski, brat Józefa Piłsudskiego, lingwista i etnograf.
rozwiń zwiń