Historia

14 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 14.06.2011 00:00
Indeks Ksiąg Zakazanych do lamusa.

1594 - Zmarł Orlando di Lasso, kompozytor włoski, z pochodzenia Niderlandczyk, jeden z najwybitniejszych kompozytorów późnego renesansu, mistrz w zakresie chóralnej muzyki a cappella. Jego dorobek przekracza 2 tysiące dzieł: pieśni, madrygały, msze, pasje, psalmy. (ur.1532)

1811 - Urodziła się Harriet Beecher Stowe, amerykańska pisarka i działaczka społeczna, znana głównie z powieści "Chata wuja Toma", opisującej murzyńskich niewolników zamieszkujących amerykańskie Południe, pisała także powieści historyczne oraz powieści obyczajowe, brała udział w akcji ukrywania zbiegłych niewolników i przerzucania ich na Północ, walczyła również o prawa wyborcze dla kobiet. (zm. 01.07.1896) 200 rocznica

1812 - Urodził się Antoni Norbert Patek, uczestnik powstania listopadowego, działacz emigracyjny w Genewie, zegarmistrz, założyciel firmy Patek Philippe & Co. - jednej z najbardziej znanych firm produkujących zegarki. Zmarł 1 marca 1877 roku.

1824 - W Warszawie zakończył się proces w sprawie Wolnomularstwa Narodowego i Towarzystwa Patriotycznego. Przywódca organizacji Walerian Łukasiński został skazany na 9 lat ciężkiego więzienia.

1845 - Pierwszy na ziemiach polskich pociąg pasażerski wyjechał z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego, otwierając warszawsko - wiedeńską komunikację kolejową.

1864 - Urodził się Aloys Alzheimer, niemiecki lekarz i neuropatolog, który pierwszy opisał objawy choroby mózgu, nazwanej później jego nazwiskiem. Był szefem Katedry Psychiatrii Uniwersytetu Wrocławskiego, prowadził badania nad depresją i schizofrenią. Zmarł we Wrocławiu, 19 grudnia 1915 roku.

1868 - Urodził się Karl Landsteiner, austriacki immunolog i patolog. Wyróżnił trzy grupy krwi, za co otrzymał w 1930 roku Nagrodę Nobla. W 1940 z Alexandrem Wienerem odkrył czynnik Rh. Zmarł 26 czerwca 1943 roku.

1886 - Zmarł Aleksandr Nikołajewicz Ostrowski, rosyjski dramaturg, twórca rosyjskiej komedii rodzajowej, dyrektor teatru cesarskiego w Moskwie, autor ponad 40 sztuk, w których przedstawiał obyczaje kupiectwa rosyjskiego i świat urzędniczy: "Do wójta nie pójdziemy", "Burza", "Biedna narzeczona", "Ciężkie dni", "Późna miłość". (ur. 12.04.1823) 125 rocznica

1903 - Zmarł Jan Karłowicz, etnograf, językoznawca i muzykolog. Był członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie. Zainicjował wydanie ośmiotomowego "Słownika języka polskiego" i sześciotomowego "Słownika gwar polskich". Był współtwórcą Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Urodził się 28 maja 1836 roku.

1909 - Urodził się Ives Burl, amerykański aktor, piosenkarz folkowy i pisarz. Grał w filmach: "Biały Kanion", "Kotka na gorącym blaszanym dachu", "Głębia bermudzka". Zmarł 14 kwietnia 1995 roku.

1916 - Urodził się Tetsuzo Iwamoto, uznany za jednego z dwóch asów lotnictwa Cesarstwa Japonii. Jego dziennik bojowy obejmował ponad 8 lat zwycięskich walk w powietrzu. Był jednym z niewielu japońskich pilotów, którzy przeżyli drugą wojnę światową. Zmarł w 1949 roku. 95 rocznica

1920 - Zmarł Max Weber, niemiecki socjolog, filozof i polityk. W 1920 roku ukazało się jego największe dzieło "Etyka protestancka kapitalizmu", krytykujące materialistyczną koncepcję historii. Urodził się 21 kwietnia 1864 roku.   

1922 - Sobór prawosławny w Polsce uchwalił autokefalię cerkwi w Polsce. 

1927 - Magistrat miasta stołecznego Warszawy podjął uchwałę o założeniu Ogrodu Zoologicznego w stolicy.  

1927 - Zmarł Jerome Klapka Jerome, angielski powieściopisarz i dramaturg, autor książek dla dzieci. Popularność przyniosły mu pełne humoru i sentymentu powieści, jak słynna z 1889 roku - "Trzech starszych panów w łódce (nie licząc psa)" oraz "Z rozmyślań próżniaka". Urodził się 2 maja 1859 roku. 

1928 - Prezydent Ignacy Mościcki uczestniczył w inauguracji produkcji samochodów ciężarowych w Zakładach Mechanicznych "Ursus", koło Warszawy.

1928 - Urodził się "Che" Guevara, właściwe nazwisko Ernesto Guevara de la Serna, boliwijski rewolucjonista, główny obok Fidela Castro organizator i przywódca rewolucji kubańskiej w 1956 roku. Był bohaterem rewolucyjnych ruchów socjalistycznych w Ameryce Łacińskiej. Wokół osoby "Che" narosło wiele legend i mitów, stał się symbolem radykalnych ruchów lewicowych i rewolty studenckiej z 1968 roku w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej. Napisał wiele publikacji dotyczących wojny partyzanckiej - "Kuba. Wojna partyzancka", "Epizody wojny rewolucyjnej". Zginął w 1967 roku w Boliwii.

1930 - Urodził się Włodzimierz Odojewski, pisarz, autor powieści: "Zasypie wszystko, zawieje", "Wyspa ocalenia", "Czas odwrócony", "Zmierzch świata", oraz sztuk scenicznych: "Wielki człowiek", "Bardzo udane lato", "Coraz dalej, dalej", publikował między innymi w paryskiej "Kulturze" i "Wiadomościach Literackich", od 1971 roku przebywa za granicą.

1931 - Urodziła się Maria Teresa Chojnacka, plastyk, specjalizująca się w tkaninie artystycznej, kompozycje monumentalne i kameralne z wełny, lnu lub szychu. 80 rocznica 

1933 - Urodził się Jerzy Kosiński, polski pisarz, mieszkający w Stanach Zjednoczonych. Autor kontrowersyjnej powieści "Malowany ptak". Zmarł śmiercią samobójczą 5 maja 1991 roku.

1936 - Zmarł Gilbert Keith Chesterton, brytyjski pisarz i działacz społeczny, mistrz paradoksu i absurdalnego humoru. Autor książek o świętym Franciszku i świętym Tomaszu. Urodził się 29 maja 1874 roku. 75 rocznica

1939 - Urodził się Czesław Majewski, pianista, kompozytor, aranżer i dyrygent. Popularność przyniosły mu występy w telewizyjnym Kabarecie Olgi Lipińskiej w roli pana Czesia oraz w programach muzycznych – "Śpiewające fortepiany" i "Singa Dinga".

1940 - Armia niemiecka wkroczyła do Paryża.  

1940 - Pierwszy transport więźniów z Tarnowa i Krakowa przybył do obozu koncentracyjnego Auschwitz.   

1941 - W krajach bałtyckich włączonych w 1940 roku do ZSRR (Łotwa, Litwa, Estonia) rozpoczęły się masowe deportacje ludności na Syberię, trwały, z różnym natężeniem, do 1953 roku. 70 rocznica

1946 - Zmarł John Baird, angielski wynalazca, jeden z twórców podstaw współczesnej telewizji - w 1924 roku zbudował telewizor odtwarzający zarysy przedmiotów, kilka lat później dokonał pierwszych prób z przekazywaniem na odległość obrazów kolorowych. Wynalazł także noktowizor. Urodził się 13 sierpnia 1888 roku. 65 rocznica

1946 - Urodził się Donald John Trump, amerykański przedsiębiorca, miliarder, najbardziej znany jako właściciel nieruchomości w Stanach Zjednoczonych, założyciel oraz szef Trump Organization, prowadzi również bardzo popularny w USA show – "The Apprentice". 65 rocznica

1947 - Na terenie obozu zagłady Auschwitz-Birkenau otwarto Muzeum Męczeństwa Narodu Polskiego.

1951 - Urodził się Aleksander Sokurow, rosyjski reżyser, scenarzysta i producent, twórca filmów fabularnych: "Rosyjska arka", "Zdegradowany", "Matka i syn", "Ojciec i syn", "Słońce", i dokumentalnych: "Elegia podróży", "Rozmowy z Sołżenicynem", "Elegia orientalna". 60 rocznica

1956 - Urodził się King Diamond, duński gitarzysta i wokalista. 55 rocznica

1959 - Urodził się Władysław Pasikowski, reżyser i scenarzysta, twórca filmów "Stankiewicz", "Kroll", "Psy", "Kadisz", "Maszyna losująca", "Słodko gorzki", kręci głównie filmy sensacyjne.

1961 - Urodził się Tomasz Sętowski "Senti", plastyk, zaliczany do twórców nurtu zwanego "realizmem magicznym". Maluje tradycyjną metodą - olej na płótnie, uprawia również grafikę, uznawany przez wielu krytyków sztuki za jednego z najbardziej interesujących polskich artystów. 50 rocznica

1966 - Watykańska Kongregacja Nauki Wiary z upoważnienia Pawła VI uznała Indeks Ksiąg Zakazanych za dokument historyczny, w związku z czym przestał on obowiązywać wiernych, ustanowiony w 1559 roku przez papieża Pawła IV.  Na indeks trafiły m.in. publikacje Kopernika, Galileusza, Kanta, Mickiewicza, Woltera i wielu innych. 45 rocznica

1968 - Zmarł Salvatore Quasimodo, włoski poeta, krytyk teatralny, tłumacz literatury greckiej i łacińskiej. Autor przekładów z Szekspira i kilku wierszy Adama Mickiewicza. W 1959 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Urodził się 20 sierpnia 1901 roku.

1969 - W Wiesbaden, w Niemczech, zmarł Marek Hłasko, prozaik, mieszkający od 1958 roku na emigracji. W Polsce przez 20 lat istniał zakaz druku jego utworów. Był legendarną postacią młodego pokolenia, symbolem nonkonformizmu. Zdobył rozgłos i popularność dzięki nietypowemu stylowi twórczości, a także niekonwencjonalnemu zachowaniu. Autor opowiadań: "Pierwszy krok w chmurach", "Baza ludzi umarłych", "Ósmy dzień tygodnia",  "Następny do raju", "Wszyscy byli odwróceni", "Sonata marymoncka".  Urodził się 14 maja 1934 roku.

1969 - Urodziła się Steffi Graf, niemiecka tenisistka, mistrzyni turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej i podwójnej, mistrzyni olimpijska z Seulu oraz wicemistrzyni z Barcelony, zdobywczyni Pucharu Federacji i Pucharu Hopmana. Jedyna w historii kobieta, która wygrała Złotego Wielkiego Szlema w 1988 roku. Jedna z najwybitniejszych zawodniczek w historii tej dyscypliny.

1970 - Zmarł Roman Ingarden, filozof, estetyk, jeden z głównych przedstawicieli polskiej fenomenologii, twórca teorii literatury i podstaw estetyki opisowej. Urodził się w 1893 roku.   

1983 - Amerykańska sonda kosmiczna Pioneer 10, wystrzelona w 1972 roku, opuściła Układ Słoneczny.

1985 - We Wrocławiu otwarto ekspozycję przedstawiającą obraz "Panorama Racławicka", namalowany w latach 1893 -1894 przez Jana Stykę, Wojciecha Kossaka i ich współpracowników.

1985 - W luksemburskim mieście Schengen został podpisany układ przewidujący swobodę przemieszczania się osób wewnątrz Wspólnot Europejskich, porozumienie podpisały: Belgia, Francja, RFN, Holandia i Luksemburg, stopniowo do układu dołączały się pozostałe państwa, konwencja z Schengen weszła w życie w 1995 roku. 

1986 - Zmarł Jorge Luis Borges, argentyński pisarz o międzynarodowej sławie, autor: "Alefa", "Fikcji", "Raportu Brodiego". Jego dzieła były kilkakrotnie nominowane do literackiej Nagrody Nobla. Urodził się 24 sierpnia 1899. 25 rocznica

1987 - Zmarł Stanisław Bareja, reżyser i scenarzysta filmowy, autor popularnych komedii, jak "Miś", "Poszukiwany, poszukiwana" oraz seriali telewizyjnych "Alternatywy 4", "Zmiennicy". Urodził się 12 maja 1929 roku.  

1991 - Zmarła Peggy Ascroft, brytyjska aktorka filmowa i teatralna, zagrała w filmach: "Ta przeklęta niedziela", "Historia zakonnicy", "39 kroków", laureatka Oscara w 1985 roku za główną rolę w filmie Davida Leana "Droga do Indii". (ur. 22.12.1907) 20 rocznica

1995 - Zmarł Roger Zelazny, amerykański pisarz science-fiction i fantasy, powieści: "Aleja potępienia", "Imię moje legion", "Pan światła", "Dziś wybieramy twarze", "Mróz i ogień", jego pierwsze opowiadanie zostało wydane w 1962 roku, dorobek pisarski autora to 150 opowiadań i 50 książek. (ur. 13.05.1937)     

1998 - Zmarł Jerzy Hordyński, poeta, felietonista, tłumacz tekstów do pieśni, głównie Brahmsa i Schuberta, autor zbiorów poezji: "Powrót do światła", "Epitafium dla kota", "Erotica". W 1961 roku wyjechał z kraju i osiedlił się w Rzymie. (ur. 18.10.1919)

1999 - Zmarł Louis Diamond, pionier hematologii pediatrycznej, w 1932 roku odkrył tzw. czynnik Rh, czyli szkodliwy wpływ niezgodności grup krwi matki i embriona na rozwój płodu. Przyczynił się do stworzenia przez Czerwony Krzyż USA krajowego systemu dawców krwi. (ur. 11.05.1902)

2003 - Zmarł Adam Łopatka, prawnik, współtwórca Konwencji Praw Dziecka, dyrektor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, profesor Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 1986 roku do początku lat 90. był pierwszym prezesem Sądu Najwyższego. Autor wielu prac o tematyce prawniczej. (ur. 10.11.1928)

2007 - Zmarł Kurt Waldheim, austriacki polityk, sekretarz generalny ONZ w latach 1972 -1982 i prezydent Austrii w latach 1986 -1992. Prestiż polityka  ucierpiał, gdy ujawniono, że w czasie drugiej wojny światowej pełnił służbę w niemieckim Wehrmachcie, w formacji, która dopuściła się zbrodni wojennych na Bałkanach. (ur. 21.12.1918)

2008 - Zmarł Esbjörn Svensson, szwedzki kompozytor, pianista, twórca trio jazzowego Esbjörn Svensson Trio. W 2004 roku E.S.T. otrzymało prestiżową Europejską Nagrodę Jazzową. Muzyk zmarł tragicznie podczas nurkowania. Urodził się 16 kwietnia 1964 roku.

Czytaj także

13 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 13.06.2011 00:00
Zmarł Aleksander Wielki.
rozwiń zwiń