Historia

20 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 20.06.2011 00:00
Urodził się Zygmunt III, z Bożej łaski król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, inflancki, a także dziedziczny król Szwedów, Gotów i Wenedów.

1566 - Urodził się Zygmunt III Waza, król Polski od 1587 roku. Za jego panowania stolica kraju została przeniesiona z Krakowa do Warszawy. Okres jego rządów to lata wojen ze Szwecją o tron, Rosją, Turcją i buntów kozackich, po podpisaniu unii brzeskiej. Rozbudował zamek warszawski i w 1611 roku wraz ze swoim dworem osiadł w nim na stałe. Z inicjatywy jego syna Władysława IV wzniesiono w Warszawie pomnik, znany jako Kolumna Zygmunta, jest to najstarszy pomnik stolicy. Zmarł 30 kwietnia 1632 roku. 445 rocznica

1597 - Zmarł Willem Barents, właściwe nazwisko Barentzoon, holenderski żeglarz i podróżnik, odkrywca Wyspy Niedźwiedziej i Spitsbergenu. Jego imieniem nazwano morze arktyczne u północnych wybrzeży Europy oraz jedną z wysp archipelagu Spitsbergen. (ur. około 1550)  

1793 - Urodził się Aleksander Fredro, komediopisarz, pamiętnikarz, poeta, uczestnik wojen napoleońskich w latach 1812 -1814, autor komedii: "Zemsta", "Pan Jowialski", "Śluby panieńskie", "Dożywocie", wierszy: "Osiołkowi w żłoby dano", "Małpa w kąpieli", "Paweł i Gaweł", wspomnień "Trzy po trzy". (zm. 15.07.1876) 

1807 - Zmarł Ferdinand Berthoud, szwajcarski mechanik i zegarmistrz, konstruktor chronometrów morskich. (ur. 19.03.1727)           

1808 - Zmarł Franciszek Ksawery Dmochowski, pijar, poeta, publicysta oświeceniowy, działacz polityczny. Należał do Kuźnicy Kołłątajowskiej, ugrupowania wspierającego skrzydło reformatorskie w Sejmie. Byl współautorem dzieła "O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 maja 1791 roku". W czasie insurekcji kościuszkowskiej porzucił stan duchowny i został członkiem Rady Najwyższej Narodowej. Rozpoczął wydawanie "Gazety Rządowej". (ur. 1762) 

1815 - Decyzją Kongresu Wiedeńskiego, w Warszawie uroczyście proklamowano Królestwo Polskie, połączone przez konstytucję i cara z Cesarstwem Rosyjskim. Na czele Rządu Tymczasowego stanął Wasilij Łanskoj, a jego zastępcą został książę Adam Czartoryski.

1819 - Urodził się Jakub Offenbach, francuski kompozytor pochodzenia niemieckiego, autor ponad 100 operetek, które przyniosły mu dużą popularność: "Orfeusz w piekle", "Piękna Helena", "Sinobrody", "Życie paryskie" i jednej opery "Opowieści Hoffmanna". (zm. 05.10.1880)

1837 - Królowa Wiktoria wstąpiła na tron Zjednoczonego Królewstwa Wielkiej Brytanii i Irlandii.  

1861 - Urodził się Frederick Hopkins, angielski biochemik, profesor na Uniwersytecie Cambridge, prowadził badania w dziedzinie biochemii i dietetyki, był jednym z pionierów nauki o witaminach. Laureat Nagrody Nobla w 1929 roku w dziedzinie chemii za wyodrębnienie witaminy A. Zmarł 16 maja 1947 roku. 150 rocznica

1900 - We Lwowie rozpoczęto wydawanie pierwszego w Polsce ilustrowanego pisma sportowego "Gazety Sportowej".

1903 - Urodziła się Jadwiga Hryniewiecka, tancerka, choreograf i pedagog, solistka Teatru Wielkiego. W latach 30. prowadziła własną szkołą baletową w Warszawie i współpracowała jako choreograf z teatrami dramatycznymi. Po wojnie była pierwszym pedagogiem Zespołu Pieśni i Tańca "Mazowsze" i choreografem Centralnego Zespołu Artystycznego WP. (zm. 19.06.1988)

1909 - Urodził się Erol Flyn, amerykański aktor filmowy pochodzenia australijskiego. Zagrał w filmach: "Przygody Robin Hooda", "Srebrna rzeka", "Wilhelm Tell", "Słońce też wschodzi", "Noc w Hawanie", "Sokół morski". (zm. 14.10.1959)

1920 - W wadowickiej bazylice został ochrzczony Karol Wojtyła.

1922 - Oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem generała Stanisława Szeptyckiego uroczyście przejęły przyznaną Polsce część Górnego Śląska.

1924 - Urodził się Audie Murphy, aktor filmowy, jeden z najsłynniejszych amerykańskich żołnierzy II wojny światowej , odznaczony 24-krotnie, w tym Medalem Kongresu za Odwagę. Zagrał w filmach: "Do piekła i z powrotem", "Szkarłatne godło odwagi", "Spokojny Amerykanin". (zm. 28.05.1971) 

1929 - Urodził się Jean Baudrillar, francuski socjolog i filozof kultury, jeden z inicjatorów nurtu postmodernistycznego w teorii społecznej oraz radykalny krytyk globalizacji, współczesnego społeczeństwa i kultury, autor prac "Duch terroryzmu" i "Wojny w Zatoce nie było". (zm. 06.03.2007) 

1930 - Urodziła się Magdalena Abakanowicz, artystka, rzeźbiarka, tworząca unikatowe tkaniny, formy przestrzenne, collage, gwasze. Jej kompozycje przestrzenne z tkaniny, słynne abakany, zyskały światową sławę.

1931 - Urodził się Jan Biczycki, aktor i reżyser, w połowie lat 60. dyrektor warszawskiego Teatru Komedia, wykładowca na uniwersytecie w Monachium. Reżyserował dramat "Archaniołowie nie grają w bilard" Dario Fo w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie oraz "Niech no tylko zakwitną jabłonie" Agnieszki Osieckiej w Teatrze Ateneum w Warszawie. Od 1965 roku na emigracji. Zmarł 18 lutego 1996 roku. 80 rocznica           

1931 - Urodziła się Teresa Chylińska, muzykolog, redaktor Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w Krakowie, badania naukowe poświęciła głównie muzyce Karola Szymanowskiego. Autorka pracy "Szymanowski i jego muzyka". 80 rocznica           

1931 - Urodziła się Urszula Kozioł, poetka i pisarka, autorka felietonów i utworów dramatycznych dla dzieci i dorosłych. Publikowała w pismach "Współczesność", "Tygodnik Kulturalny" i "Poezja", wydała tomiki poezji: "Gumowe klocki", "Postoje słowa", "Lista obecności", utwory dramatyczne: "Kobieta niezależna", "Narada familijna", "Imieninowa przygoda. Opowieść dla dzieci". 80 rocznica           

1940 - W nocy z 20 na 21 czerwca niemieccy okupanci, w ramach akcji AB, w Palmirach pod Warszawą rozstrzelali przedstawicieli życia politycznego, społecznego, kulturalnego i sportowego. Zginęli wówczas: Mieczysław Niedziałkowski, Maciej Rataj, Stanisław Piasecki, Janusz Kusociński.

1940 - Zmarł Matthias Zdarsky, austriacki teoretyk i nauczyciel narciarstwa, konstruktor ponad 200 prototypów wiązań narciarskich, pierwszych nart przeznaczonych do biegów autor pierwszego podręcznika nauki jazdy na nartach. (ur. 25.02.1856)

1943 - Urodził się Wojciech Gąssowski, piosenkarz, gitarzysta, kompozytor. Współpracował między innymi z zespołami: Czerwono-Czarni, Chochoły, Tajfuny, Polanie. Wykonawca przeboju "Gdzie się podziały tamte prywatki".

1944 - Zgodnie z wyrokiem Armii Krajowej, został powieszony Eugeniusz Świerczewski, bezpośredni sprawca aresztowania generała Stefana Roweckiego "Grota".

1944 - Papież Pius XII przyjął na audiencji generała Władysława Andersa.

1949 - Komisja Praw Człowieka ONZ przyjęła rezolucję potępiającą tortury, niewolnictwo, przymusową pracę i inne formy zniewolenia człowieka.

1955 - Zmarła Janina Waydowa-Korolewicz, śpiewaczka operowa - sopran, występowała na scenach londyńskiej Covent Garden i nowojorskiej Metropolitan Opera, autorka wspomnień "Mój pamiętnik". (ur. 03.01.1876)

1955 - Urodził się Mirosław Sekuła, polityk, poseł III i VI kadencji, samorządowiec, w latach 2001-2007 prezes NIK. Od października 2009 do sierpnia 2010 - wiceprzewodniczący Klubu Parlamentarnego PO.

1960 - Afrykańskie kraje Senegal i Mali uzyskały niepodległość.

1960 - Urodził się Nigel John Taylor, angielski gitarzysta basowy, współzałożyciel grupy Duran Duran.

1961 - Urodził się Piotr Cyrwus, aktor krakowskiego Teatru Starego, występuje również w filmach - "Balanga", "Ekstradycja 2", "Darmozjad polski", "Pan Tadeusz", "Śmierć jak kromka chleba", znany głównie z roli Rysia w serialu telewizyjnym "Klan". 50 rocznica

1966 - Wizyta prezydenta Francji Charles’a de Gaulle’a w Związku Radzieckim, była to pierwsza podróż głowy państwa zachodniego do ZSRR. 45 rocznica

1981 - Zmarł Bronisław Miazgowski, poeta i pisarz marynista, drukował w prasie emigracyjnej - w "Wiadomościach", "Kronice", "Życiu Literackim". Autor opowiadań "Po latach burzy", "Węzeł przyjaźni", "Ze wspomnień żeglarza", "Gemmy greckie". Założyciel Międzynarodowego Instytutu Kultury Morskiej. Od 1960 roku w Szwajcarii. 30 rocznica  

1963 - Stany Zjednoczone i Związek Radziecki podpisały w Genewie umowę o instalacji "czerwonego telefonu" w Białym Domu i na Kremlu.

1969 - W Hamburgu odbyła się prapremiera opery "Diabły z Loudun" Krzysztofa Pendereckiego.

1982 - Zmarł Zygmunt Bohusz-Szyszko, generał, dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Podkarpackich podczas kampanii norweskiej w 1940 roku, później dowódca 2. Korpusu Polskiego w latach 1945 -1947. Od 1945 roku przebywał na emigracji w Anglii. (ur. 19.01.1893)     

1983 - Papież Jan Paweł II beatyfikował Urszulę Ledóchowską, założycielkę Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego. 18 maja 2003 roku odbyła się jej kanonizacja.

1987 - Ukazał się pierwszy numer niezależnego miesięcznika "Res Publica", będącego wznowieniem tytułu prasy podziemnej z lat 1979 -1981.  

1989 - Zmarł George Bidwell, angielski pisarz, tłumacz, publicysta. Od 1949 roku był obywatelem Polski. (ur. 3.05.1905)

1990 - Uzbecka Socjalistyczna Republika Radziecka ogłosiła deklarację niepodległości, 31 sierpnia 1991 roku proklamowano niepodległość i przyjęto uchwałę o zmianie nazwy państwa na Republika Uzbekistanu.

1991 - Parlament niemiecki zdecydował, że siedzibą rządu, parlamentu i administracji centralnej zjednoczonych Niemiec stanie się Berlin. 20 rocznica

1994 - Ostatnia audycja polskiej rozgłośni Radia Wolna Europa.

1995 - Zmarł Emile Cioran, rumuński filozof i eseista, piszący w języku francuskim, pisma Ciorana przesiąknięte pesymizmem, z którego, paradoksalnie, można czerpać siłę: "Na szczytach rozpaczy", "Upadek w czas", "Święci i łzy". (ur. 08.04.1911)

2001 - Andrzej Wajda został uhonorowany francuską Legią Honorową w stopniu komandora. 10 rocznica

2003 - Zmarła Zofia Hertz, współpracowniczka Jerzego Giedroyca od 1943 roku, związana z paryską "Kulturą" od początków jej istnienia. Po śmierci Jerzego Giedroyca prowadziła wydawnictwo Instytutu Literackiego i kierowała "Zeszytami Historycznymi". W Instytucie Literackim zajmowała się adiustowaniem artykułów i książek, prowadziła księgowość, tłumaczyła z włoskiego i francuskiego. (ur. 27.02.1910)

2005 - Zmarł Jack Kilby, amerykański inżynier, wynalazca układu scalonego. Opatentował ponad 60 wynalazków. Jest między innymi odkrywcą podstaw krzemowych baterii słonecznych i wynalazcą kalkulatora oraz druku termicznego. (ur. 08.11.1923)

2006 - W Paryżu otwarto muzeum poświęcone sztuce prymitywnej. 5 rocznica           

2008 - Zmarł Piotr Łazarkiewicz, reżyser, scenarzysta, producent, twórca filmów: "Kontrapunkt", "Kocham kino", "Samo niebo", "Pora na czarownice", "Zaklęta", "W środku Europy". (ur. 13.03.1954)

2009 - Zmarł Waldemar Ceran, historyk, badacz historii starożytnego Bizancjum, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, członek Rady Programowej "Przeglądu Historycznego", współtwórca "Encyklopedii kultury bizantyńskiej" oraz "Wielkiej Encyklopedii PWN", autor ponad 70 prac naukowych. (ur. 07.09.1936)

Czytaj także

19 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 19.06.2011 00:00
Ukazał się pierwszy numer "Kultury".
rozwiń zwiń