1 sierpnia

Wybuchło Powstanie Warszawskie.

10 r. p.n.e. - Urodził się Klaudiusz, cesarz rzymski od 41 roku, przedstawiciel dynastii juliańsko-klaudyjskiej. Pisarz Robert Graves poświęcił mu 2-tomową powieść "Ja Klaudiusz" i "Klaudiusz i Messalina". Zmarł 13 października 54 roku.

527 - Justynian I Wielki został cesarzem bizantyjskim. Przyczynił się do ogromnego rozwoju gospodarczego, kulturalnego i militarnego Bizancjum. Był fundatorem kościołów między innymi bazyliki Hagia Sofia, a takze reformatorem administracji państwowej. Podjął próbę odzyskania władzy nad dawnym terytorium Cesarstwa Rzymskiego. Próba ta zakończyła się niepowodzeniem. Panował do 565 roku.

1291 - Została utworzona Konfederacja Szwajcarska. Tego dnia w Szwajcarii obchodzone jest święto narodowe upamiętniające to wydarzenie. 720 rocznica

1520 - Urodził się Zygmunt August, król Polski, Wielki Książę Litewski. Był ostatnim z rodu Jagiellonów. Król Polski od 1548 roku, władca zjednoczonego państwa - Rzeczpospolita Obojga Narodów od podpisania unii lubelskiej w 1569. Okres jego panowania zaznaczył się wielkim rozkwitem kultury, nauki i sztuki. Król podjął decyzję o rozbudowie Zamku Warszawskiego i o postawieniu pierwszego stałego mostu na Wiśle. Zmarł 7 lipca 1572 roku.

1744 - Urodził sie Jean Baptiste Antoine de Monet Lamarc, francuski przyrodnik, autor pierwszej naukowej teorii ewolucji tzw. teoria transmutacji - lamarkizm, poprzedzającej darwinizm. Pracował w Muzeum Narodowym Historii Naturalnej. Zajmował się bezkręgowcami, którym poświęcił dużą pracę "Historia naturalna zwierząt bezkręgowych". Wprowadził do nauki termin "biologia". (zm. 28.12.1829)

1774 - Joseph Priestley, angielski chemik odkrył nowy gaz, który nazwał "nowym gatunkiem powietrza". Był to tlen.

1779 - Urodził się Francis Scott Key, amerykański prawnik i poeta, autor pieśni "The Star-Spangled Banner", która w 1931 roku została hymnem państwowym Stanów Zjednoczonych. (zm. 11.01.1843) 

1818 - Urodziła się Maria Mitchell, amerykańska astronom. W 1847 roku odkryła nazwaną później jej imieniem kometę. Była pierwszą kobietą, która została członkiem American Academy of Arts and Science. Zmarła   28 czerwca 1889 roku.

1819 - Urodził się Herman Melville, amerykański pisarz, autor powieści symbolicznej "Moby Dick". Pomysł do jej napisania pisarz zaczerpnął z prawdziwej historii statku wielorybniczego Essex. Przedstawił w niej obraz społeczności wielorybników oraz zawarł alegorię odwiecznej walki dobra ze złem. Inne znane powieści to: "Biały kubrak", "Oszust". Melville umarł w całkowitym zapomnieniu. Obecnie jest uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy amerykańskich Zmarł 28 września 1891 roku.

1821 - Urodził się Janko Matúška, słowacki poeta, twórca romantycznych ballad, autor tekstu do słowackiej melodii ludowej "Kopala Studienku", której pierwsza zwrotka weszła w skład hymnu Czechosłowacji w 1920 roku. Od 1993 roku dwie początkowe zwrotki są hymnem Republiki Słowackiej. Zmarł 1 listopada 1877 roku.

1834 - Urodziła się Deotyma właściwe nazwisko Jadwiga Łuszczewska, poetka i pisarka, autorka powieści "Branki w jasyrze" i "Panienka z okienka" oraz zbiorów poetyckich "Improwizacje i poezje". W latach 70. XIX wieku prowadziła w Warszawie znany salon literacki, gdzie zdobyła rozgłos jako improwizatorka poezji. (zm. 23 09.1908) 

1834 - W Wielkiej Brytanii weszła w życie ustawa znosząca niewolnictwo na terenie całego imperium. Tego dnia wolność odzyskało około 750 tysięcy ludzi.

1847 - Zmarł Jan Czeczot, poeta, badacz folkloru litewskiego  i białoruskiego, jeden z założycieli Towarzystwa Filomatów, autor wiersza "Prząśniczka", do którego muzykę napisał Stanisław Moniuszko. Urodził się 24 czerwca 1796 roku.

1885 - Urodził się Gyorgy von Hevesy, węgierski fizykochemik, profesor uniwersytetów w Budapeszcie, Fryburgu i Sztokholmie. Badał reakcje w ciałach stałych i dyfuzję w kryształach. Laureat Nagrody Nobla w 1943 roku za zastosowanie metody wskaźników izotopowych do badań biologicznych. Zmarł 5 lipca 1966 roku.

1903 - Wybuchło powstania Macedończyków przeciwko Turkom. Tego dnia w Macedonii obchodzone jest święto narodowe.

1909 - Urodził się Henryk Worcell, właściwe nazwisko Tadeusz Kurtyka, pisarz, autor powieści "Zaklęte rewiry", która wydana została w 1936 roku i od razu wzbudziła uznanie wśród krytyków. W okresie powojennym utrwalał w licznych opowiadaniach i publikacjach prasowych życie polskich osadników w poniemieckich wsiach na ziemi kłodzkiej "Grzech Antoniego Grudy", "Widzę stąd Sudety", "U nas inaczej", "Wieczory pod lipą". (zm. 01.06.1982)  

1911 - Urodził się Bogdan Brzeziński, pisarz i satyryk, autor ponad 1000 monologów, które Hanka Bielicka wygłaszała jako "Dziunia Pietrusińska" w cotygodniowej radiowej audycji "Podwieczorek przy mikrofonie" przez 25 lat. Autor zbiorów satyrycznych "Proszę o przyjemny wyraz twarzy", "Krakowskim targiem", "Satyryk w terenie". (zm. 07.12.1980) 100 rocznica

1914 - Wybuchła I wojna światowa, zakończona podpisaniem przez Niemcy w Compiegne 11 listopada 1918 roku zawieszenia broni na warunkach kapitulacji. W wyniku konfliktu upadł ukształtowany w XIX w. układ polityczny, zmieniły się granice wielu europejskich krajów i powstały państwa narodowe, między innymi: Polska, Węgry i Czechosłowacja. Po raz pierwszy w dziejach, działania zbrojne objęły tak ogromne terytoria, rekordowa była również liczba krajów zaangażowanych w toczące się walki. Wojnę rozpoczęło 8 państw, a zakończyły 33 kraje liczące półtora miliarda mieszkańców, to jest 2/3 ludności kuli ziemskiej. Walki toczyły się niemal na wszystkich kontynentach i morzach, ale główne działania wojenne były prowadzone w Europie. Według ocen historyków, zginęło 10 milionów osób, a 20 milionów zostało rannych.

1926 - Zmarł Jan Kasprowicz, poeta modernizmu, autor symbolicznych poematów, jak "Krzak dzikiej róży" i słynnych "Hymnów" w zbiorach "Ginącemu światu". Urodził się 12 grudnia 1860 roku. 85 rocznica

1935 - W Tatrach rozpoczęto budowę kolejki linowej na Kasprowy Wierch, której inicjatorem był prezes Polskiego Związku Narciarskiego i wiceminister transportu Aleksander Bobkowski. Budową kierowali inżynierowie Medard Stadnicki i Borys Lange. Ukończono ją w lutym 1936 roku.

1936 - W Berlinie otwarto XI Igrzyska Olimpijskie, ostatnie przed wybuchem II wojny światowej. Ceremonii otwarcia dokonał Adolf Hitler. 75 rocznica

1936 - Urodził się Yves Sainl Laurent francuski projektant mody; w latach 60. i 70. XX wieku dom mody Yves Saint-Laurent stał się jednym z najbardziej innowacyjnych i prestiżowych dyktatorów świata mody; był projektantem epoki, w której kobiety podejmowały "męskie" zawody -smoking dla kobiet, i w której młodzież tworzyła kontrkulturę wobec świata dorosłych i stawiała się wobec niego w opozycji także poprzez odmienne ubrania - skórzane kurtki i wysokie buty. 75 rocznica

1942 - Urodził się Jerome John Garcia, amerykański kompozytor, piosenkarz i gitarzysta. Był współtwórcą rocka psychodelicznego - muzyki improwizacyjnej wywodzącej się z bluesa, o brzmieniu opartym na dźwiękach gitary przetwarzanych elektronicznie. Zmarł 9 sierpnia 1995 roku.

1942 - Zmarł Stanisław Sokołowski, leśnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego imieniem nazwano rezerwat ścisły w Dolinie Białego w Tatrach.

1944 - Wybuchło Powstanie Warszawskie. Ponad 36 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej wraz z oddziałami Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Ludowej rozpoczęło natarcie na obiekty, zajmowane przez Niemców w siedmiu obwodach Warszawy: Śródmieście - płk Franciszek Pfeiffer "Radwan", Żoliborz - ppłk Mieczysław Niedzielski "Żywiciel", Wola - Zgrupowanie Kedywu ppłk Jan Mazurkiewicz "Radosław", Ochota - ppłk Mieczysław Sokołowski "Grzymała", Mokotów - ppłk Stanisław Kamiński "Daniel", Praga - ppłk Antoni Żurowski "Andrzej", powiat warszawski - płk Kazimierz Krzyżak "Bronisław". Bój o wyzwolenie miasta, z ogromnym zaangażowaniem mieszkańców Warszawy, trwał 63 dni. Pomimo pierwszych sukcesów powstańców i opanowaniu kilku kluczowych dzielnic, we wrześniu Niemcy zajęli Stare Miasto, Żoliborz, Mokotów i Śródmieście. Wobec wyczerpania amunicji i żywności oraz braku współdziałania ze strony stacjonującej na Pradze Armii Czerwonej, 2 października podpisano akt kapitulacji. Powstańcy poszli do niewoli. Niemcy deportowali mieszkańców stolicy, kierując część do obozów koncentracyjnych i obozów pracy. Opustoszałe miasto zostało zburzone i spalone. W czasie powstania zginęło 18 tysięcy powstańców oraz według różnych źródeł - od 150. do 200. tysięcy osób cywilnych zostało zabitych, rannych lub uznano je za zaginione.

1944 - Na wybrzeżu Normandii wylądowała polska 1 Dywizja Pancerna Sił Zbrojnych na Zachodzie dowodzona przez generała Stanisława Maczka. Była to jedyna duża jednostka lądowa Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, która wzięła udział w walkach na terenie Niemiec. Dywizja zakończyła swój szlak bojowy 5 maja 1945 roku w Wilhelmshaven, gdzie dowództwo Dywizji przyjęło kapitulację twierdzy, bazy Kriegsmarine, floty "Ostfrisland", dziesięciu dywizji piechoty i ośmiu pułków piechoty i artylerii. Następnego dnia, ku zdziwieniu oficerów niemieckich, 1 Dywizja rozpoczęła okupowanie miasta i portu, zawieszając nad nim polskie flagi.

1944 - Urodził się Maciej Pietrzyk, aktor, artysta malarz, poeta, jeden z bardów "Solidarności". Grał w filmach: "Miś", "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz", "Balanga", "Małżeństwo z rozsądku".

1946 - W II rocznicę wybuchu powstania warszawskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach odsłonięto Pomnik Armii Krajowej "Gloria Victis". 65 rocznica

1946 - Ukazał się pierwszy numer tygodnika "Film". 65 rocznica

1946 - Kongres USA zatwierdził Program Fulbrighta, którego celem było przełamanie amerykańskiej polityki izolacjonizmu i stworzenie nowych podstaw do współpracy międzynarodowej po II wojnie światowej. 65 rocznica

1947 - Urodził się Jacek Kleyff, poeta, kompozytor, aktor i malarz, współtwórca kabaretu "Salon Niezależnych". Najbardziej znane piosenki w wykonaniu Jacka Kleyffa to: "Telewizja", "Huśtawki", "Nie męcz mnie", "Jeśli mi się kiedyś zdarzy".

1948 - Połączono trzy strefy okupacyjne Niemiec: amerykańską, brytyjską i francuską. Utworzono Trizonię.  

1948 - Zmarł Adam Wodiczko, botanik, profesor Uniwersytetu poznańskiego. Jeden z głównych działaczy ochrony przyrody w Polsce, inicjator utworzenia 3 parków narodowych: Wielkopolskiego, Wolińskiego i Słowińskiego. Autor pracy "Na straży przyrody". Urodził się w 1877 roku.  

1951 - Za odchylenia prawicowo-nacjonalistyczne został aresztowany i wydalony z partii Władysław Gomułka, sekretarz generalny PPR, zwolniony w 1954 roku. 60 rocznica

1962 - Zmarł Leon Kruczkowski, poeta, dramaturg, publicysta, znany jako autor dramatów: "Kordian i cham", "Niemcy", "Pierwszy dzień wolności". W Śródmieściu w Warszawie znajduje się ulica jego imienia. Urodził się  26 czerwca 1900 roku.

1967 - Zmarł Richard Kuhn, niemiecki biochemik, badacz enzymów i witamin. W 1938 roku otrzymal Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii.

1970 - Zmarł Otto Heinrich Warburg, niemiecki biochemik, profesor Uniwersytetu w Berlinie. Odkrywca roli witamin PP i B2 w procesach fizjologicznych i działania enzymów oddechowych, laureat Nagrody Nobla w 1931 roku w dziedzinie medycyny za odkrycie budowy i działania enzymów oddechowych.

1975 - W Helsinkach przywódcy 37 państw podpisali Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, regulujący pokojowe współistnienie państw o różnych systemach politycznych.

1981 - Zmarł Jan Batory, reżyser, twóca filmów: "Jezioro osobliwości", "Con amore", "Zapach psiej sierści". Urodził się 23 sierpnia 1921roku. 30 rocznica

1981 - W Stanach Zjednoczonych zainaugurowano emisję Music Television (MTV), pierwszej w świecie stacji telewizyjnej przekazującej wyłącznie programy muzyczne.      30 rocznica

1987 - Zmarła Pola Negri, właściwe nazwisko Apolonia Chałupiec, gwiazda filmu niemego, grająca głównie w USA. Grała w filmach "Arabella", "Anna Boleyn", "Zakazany raj". (ur. 1896)

1990 - Przywódca bułgarskiej opozycji Żelju Żelew został wybrany na pierwszego niekomunistycznego prezydenta Bułgarii. Funkcję tę pełnił do 1997 roku.

1993 - Zmarł Leon Bójko, dziennikarz i publicysta, związany z "Gazetą Wyborczą" i "Przeglądem Katolickim", znawca Rosji. W 1993 został uhonorowany nagrodą Polskiego PEN CLubu. Urodził się 18 lutego 1942 roku.  

1994 - W Warszawie, podczas obchodów 50. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, prezydent RFN Roman Herzog w przemówieniu poprosił Polaków o wybaczenie zbrodni, których dopuścili się na nich Niemcy w czasie II wojny światowej.

1997 - W Paryżu zmarł Światosław Richter, rosyjski pianista, interpretator fortepianowej muzyki romantycznej.

1997 - Sejm uchwalił ustawę o prawie bankowym.

2003 - Zmarła Marie Trintignant, właściwe nazwisko Marie Joséphine Innocente Trintignant, francuska aktorka. Grała w filmach: "Betty", "Czuły cel", "Ponette", "Książe Pacyfiku".  

2005 - Zmarł Fahd ibn Abd al-Aziz as-Saud, król Arabii Saudyjskiej.

2006 - Zmarł Stanisław Jopek, śpiewak - tenor, legenda Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca "Mazowsze". Zasłynął jako wykonawca ludowych piosenek, pieśni Chopina, Moniuszki i polskich kolęd. Jego najbardziej znaną piosenką jest "Furman". Dzięki tej piosence otrzymał żartobliwy tytuł - Pierwszego Furmana Rzeczypospolitej. Urodził się 10 października 1935 roku. 5 rocznica

2007 - Zmarł Veikko Karvonen, fiński lekkoatleta, brązowy medalista olimpijski w maratonie z Melbourne w 1956 roku, uczestnik 34. maratonów międzynarodowych, z których 14 wygrał.  

 

 

5 maja w Wilhelmshaven, gdzie dowództwo Dywizji przyjęło kapitulację dowództwa twierdzy, bazy Kriegsmarine, floty "Ostfrisland", dziesięciu dywizji piechoty i ośmiu pułków piechoty i artylerii. Następnego dnia, ku zdziwieniu oficerów niemieckich, 1 Dywizja rozpoczęła okupowanie miasta i portu, zawieszając nad nim polskie flagi.