27 września

Bitwa pod Płowcami.

1331 - Bitwa pod Płowcami. Polskie wojska dowodzone przez Władysława Łokietka i Kazimierza III Wielkiego starły się z wojskami krzyżackimi pod wodzą marszałka zakonu Dietricha von Altenburga. Bitwa, choć nierozstrzygnięta, wzmocniła morale wojsk polskich. 680. rocznica

1533 - Urodził się Stefan Batory, książę Siedmiogrodzki, od 1576 roku król polski, mąż Anny Jagiellonki, zwolennik silnej władzy królewskiej. W wyniku wojny z Moskwą opanował Połock i Wielkie Łuki, odzyskał Inflanty, zreformował wojsko, wileńskie kolegium jezuickie podniósł do rangi Akademii Wileńskiej. Jest patronem znanego w Warszawie Liceum Ogólnokształcącego i ulicy na warszawskim Mokotowie. (zm. 12.12.1586)

1540 - Bulla papieża Pawła III "Regimini Militantis", zatwierdzająca zakon Towarzystwa Jezusowego. 

1605 - Bitwa pod Kircholmem stoczona w czasie polsko-szwedzkiej wojny o Inflanty: wojska polskie pod wodzą Jana Karola Chodkiewicza rozbiły dwukrotnie liczniejszą szwedzką armię Karola IX. 

1612 - Zmarł ksiądz Piotr Skarga, właściwe nazwisko Piotr Pawęski, jezuita, nadworny kaznodzieja Zygmunta III, pisarz polityczny, pierwszy rektor Akademii Wileńskiej. Główne dzieło Piotra Skargi to "Kazania Sejmowe". Ulica jego imienia znajduje się w Warszawie na osiedlu Targówek. (ur. 1526)

1660 - Zmarł Wincenty a Paulo, francuski ksiądz, założyciel zgromadzenia misjonarzy i szarytek, święty Kościoła katolickiego, opiekun ubogich i więźniów.

1700 - Zmarł Inocenty XII, papież od 1691 roku. W czerwcu 1692 roku ogłosił bullę "Romanum decet Pontificem", w której określił wiele regulacji skierowanych przeciw powszechnej w czasie poprzednich pontyfikatów praktyce nepotyzmu.

1825 - W Anglii uruchomiono pierwszą linię kolei żelaznej między angielskimi miastami Stockton - Darlington.

1858 - Urodził się Michał Kajka, mazurski poeta ludowy, autor poematów, gawęd, liryki religijnej i krajobrazowej oraz pieśni, działacz społeczny i oświatowy - przyczynił się do utrwalenia polskości na Mazurach. Jego utwory cechuje umiłowanie ojczystej ziemi i ludu mazurskiego. Autor  zbiorów wierszy "Pieśni mazurskie", "Wiersze wybrane", "Zebrałem snop plonu". Jego twórczość popularyzował Melchior Wańkowicz w książce "Na tropach smętka". (zm. 22.09.1940).

1880 - Urodził się Jacqwues Thibaud, francuski skrzypek, wirtuoz o światowej sławie, ceniony zwłaszcza jako odtwórca dzieł kompozytorów francuskich. Występował często jako kameralista. Był współinicjatorem konkursu im. Long i Thibaud w Paryżu. (zm. 01.09.1953)

1885 - Urodził się Stanisław Pigoń, profesor, wybitny historyk literatury polskiej, wychowawca i pedagog, znawca dzieł Adama Mickiewicza, autor monografii "Pan Tadeusz. Wzrost, wielkość i sława". (zm. 1968) 

1898 - Urodził się Vincent Youmans, amerykański twórca piosenek, kompozytor, autor muzyki do filmu "Karioka". (zm. 5.04.1946)

1903 - Urodził się Wiktor Steffen, filolog klasyczny, tłumacz, znawca dramatu i poezji greckiej, autor prac "A Zeusa stawała się wola", "Aleksandryjska poezja panegiryczna", "Ajschylos twórca tragedii greckiej". (zm. 29.04.1997)

1917 - Zmarł Edgar Degas, malarz, grafik i rzeźbiarz francuski, jeden z głównych mistrzów impresjonizmu francuskiego, autor cyklu scen z życia miejskiego, wyścigów, teatru i baletu. Do jego najbardziej znanych obrazów należą "Różowe tancerki" i "Przed startem". (ur. 19.07.1834)

1919 - Zmarła Adelina Patti, włoska śpiewaczka operowa - sopran. Jej repertuar obejmował partie koloraturowe, liryczne, a także dramatyczne. Śpiewała na wszystkich scenach operowych świata,  występowała między innymi u boku polskiego tenora Jana Reszke.

1932 - Zmarł Piotr Degeyter, francuski kompozytor pochodzenia belgijskiego, autor muzyki do "Międzynarodówki". (ur. 1848)

1932 - Urodził się Lucjan Marian Kaszycki, kompozytor, aranżer, publicysta muzyczny, twórca muzyki do 150. spektakli teatralnych, do ponad 40. filmów, pieśni i wierszy: Byrona, Szekspira, Villona i Gajcego. Założyciel pierwszej w Polsce Szkoły Zawodowej Muzyki Rozrywkowej. Jego najpopularniejsze piosenki to: "Pamiętasz, była jesień", "Osobni", "Nie twoje kroki", "Nie chodź tą ulicą".

1935 - Urodził się Andrzej Brycht, pisarz, poeta, autor powieści "Dancing w kwaterze Hitlera", "Raport z Monachium", opowiadań "Suche trawy", "Opowiadanie z ziemi", "Marzenia", "Ulica Pomarańczowa". W 1971 roku emigrował do Kanady. (zm. 08.03.1998)

1938 - Zmarł Wacław Anczyc, drukarz, działacz społeczno-oświatowy w Krakowie. Od 1885 roku właściciel, istniejącej do dziś, drukarni pod nazwą (od 1951 roku) Drukarnia Wydawnicza im. W.L. Anczyca.

1939 - W Warszawie utworzono Szare Szeregi, konspiracyjną wersję Związku Harcerstwa Polskiego w czasie II wojny światowej. Prowadziły one tzw. Mały Sabotaż "Wawer". Grupy Szturmowe działały jako oddziały Kierownictwa Dywersji AK i przeprowadziły w Warszawie szereg akcji bojowych między innymi pod Arsenałem, zamach na komendanta "Pawiaka" Burckla oraz generała SS i policji Kutscherę. Z członków Szarych Szeregów utworzono bataliony "Parasol" i "Zośka", bohatersko walczące w Powstaniu Warszawskim.  

1939 - W nocy z 26 na 27 września utworzono konspiracyjną organizację wojskową Służba Zwycięstwu Polski, przemianowaną w styczniu 1940 roku na Związek Walki Zbrojnej, a w lutym 1942 roku na Armię Krajową , która została rozwiązana w styczniu 1945 roku rozkazem dowódcy generała Leopolda Okulickiego. 

1939 - Zginęła Jadwiga Szeptycka, archeolog, etnograf, interesowała się kulturą ludową Wielkopolski i Małopolski wschodnie. Zbierała pieśni ludowe (zapisy nutowe i teksty), rejestrowała obrzędy, zwyczaje, informacje o zdobnictwie i architekturze. Opracowała, najobszerniejszy po Oskarze Kolbergu, zbiór materiałów dokumentujących kulturę ludową Wielkopolski.  

1940 - Niemcy, Włochy i Japonia podpisały w Berlinie "Pakt Trzech", zwany Paktem Berlińskim o wzajemnej pomocy, zobowiązaniach militarnych i podziale stref wpływów. Był on rozszerzeniem tzw. paktu stalowego podpisanego w 1939 roku.

1941 - Zmarł w Oświęcimiu Norbert Barlicki, działacz i przywódca PPS, publicysta, prawnik, współredaktor "Robotnika". (ur. 06.06.1880) 70. rocznica

1942 - Został utworzony Tymczasowy Komitet pomocy Żydom imienia Konrada Żegoty, działający pod egidą Delegatury Rządu. 4 grudnia 1942 roku zastąpiono go Radą Pomocy Żydom, kryptonim "Żegota".

1943 - Zmarł Wacław Gieburowski, duchowny, wykładowca akademicki, dyrygent chóru, kompozytor. Wykładał między innymi w Seminarium Duchownym, Państwowym Konserwatorium Muzycznym i na Uniwersytecie Poznańskim. Skomponował słynne "Tu es Petrus".

1944 - W 59. dniu Powstania Warszawskiego oddziały powstańcze zostały wyparte przez Niemców z Mokotowa.  

1949 - Związek Radziecki wypowiedział układ o przyjaźni i współpracy z Jugosławią. W ślad za nim uczyniły to inne kraje "demokracji ludowej".  

1956 - W Poznaniu rozpoczął się pierwszy proces oskarżonych o udział w wypadkach czerwcowych. Robotnicy wyszli wówczas na ulice żądając podwyżek płac i obniżek cen. W czasie akcji pacyfikacyjnej śmierć poniosło ponad 70 osób, a rannych zostało kilkaset. Władze mówiły o sprowokowaniu zamieszek ulicznych przez "agentów wroga".          55. rocznica

1964 - W Waszyngtonie opublikowano Raport Warrena. Komisja Warrena uznała, że Lee Oswald był jedynym winnym zamachu na prezydenta Johna Kennedy'ego, którego dokonano 22 listopada 1963 roku.  

1970 - Święta Teresa z Avila, jako pierwsza kobieta została ogłoszona Doktorem Kościoła katolickiego. 

1975 - Zmarł Kazimierz Moczarski, prawnik, dziennikarz i pisarz, żołnierz września 1939 roku, autor wstrząsającej książki "Rozmowy z katem". Był członkiem AK, uczestnikiem powstania warszawskiego. Po wojnie więziony, torturowany i skazany na karę śmierci, zamienioną w 1953 roku na dożywotnie więzienie. Przez długie lata przebywał w jednej celi z generałem SS i policji Juergenem Stroopem, dzięki temu powstała wspomniana książka. Został zwolniony i zrehabilitowany w 1956 roku. (ur. 21.07.1907)  

1978 - Zmarł Kazimierz Demel, biolog i oceanograf, jeden z pionierów badań morskich w Polsce. (ur. 9.03.1889)

1983 - Zmarł Tino Rossi, francuski aktor i śpiewak tenorowy, wystąpił w ponad 20. filmach głównie muzycznych. W 1946 roku wylansował przebój "Petit Papa Noöl" sprzedany w ponad 30. milionach egzemplarzy.

1989 - Zmarł Jerzy Szablowski, historyk sztuki, muzeolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. Jeden z głównych organizatorów inwentaryzacji zabytków sztuki w Polsce, autor licznych opracowań w ramach "Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce". (ur. 1906)  

1990 - Polska została ponownie przyjęta do Międzynarodowej Organizacji Kryminalnej "Interpol". Działała w niej już od 1923 roku, ale rząd polski w 1952 roku zerwał kontakty z powodów politycznych.

1991 - Zmarł Stefan Kisielewski "Kisiel", pisarz, publicysta, kompozytor, autor między innymi cyklu felietonów w "Tygodniku Powszechnym" i powieści "Sprzysiężenie", "Gwiazdozbiór muzyczny". (ur. 7.03.1911) 20. rocznica

1991 - Zmarł Eryk Lipiński, grafik, karykaturzysta, scenograf, twórca i organizator Muzeum Karykatury w Warszawie. (ur. 12.07.1908) 20. rocznica

1991 - Zmarła Irena Gumowska, dziennikarka i publicystka, autorka licznych poradników kulinarnych, artykułów prasowych i audycji telewizyjnych; propagatorka zdrowego żywienia i dobrego wychowania: "Dookoła stołu", "Wenus z patelnią", "Kuchnia i medycyna", "ABC dobrego wychowania". 20. rocznica

1991 - Prezydent Stanów Zjednoczonych George Bush ogłosił redukcję taktycznej broni jądrowej magazynowanej na lądzie oraz usunięcie głowic jądrowych krótkiego zasięgu z okrętów amerykańskich. 20. rocznica

2005 - Podczas operacji amerykańsko-irackiej zginął w Bagdadzie Abu Azzam, uważany za osobę numer 2 Al-Kaidy w Iraku.

2008 - Zmarła Krystyna Moszumańska-Nazar, kompozytorka, profesor i rektor krakowskiej Akademii Muzycznej. Charakterystyczne dla kompozytorki było częste i pomysłowe używanie perkusji. Autorka około 70. utworów w tym: "Muzyka na smyczki", "Koncert na perkusję i orkiestrę", "Madonny polskie". (ur. 5.09.1924)